Fietsonderhoud: Ben je nog steeds aan het oliën of waxen? Tips voor fietstraining

Wanneer heb je je fietsketting voor het laatst echt goed onderhouden? Ik heb het niet over een druppeltje olie na een regenachtige rit, maar over een weloverwogen strategie gericht op het minimaliseren van wrijving, het maximaliseren van efficiëntie en het beschermen van het materiaal.

Lange tijd behoorde ik tot de groep van "gewoon olie erbij en verder" – snel, ongecompliceerd, functioneel. Maar soms veranderen eisen – of ambities –. Vandaag heb ik een onderwerp voor je waar de meningen over verdeeld zijn. Een zelfexperiment, geboren uit ambitie.

In mijn geval was het de voorbereiding op een langeafstandsrace van Madrid naar Barcelona. 700 kilometer, non-stop. Mijn doel: de route met meer dan 6000 hoogtemeters in 24 uur afleggen. Aerodynamica speelt een belangrijke rol, net als banden met een lage rolweerstand, en eigenlijk alles wat helpt om marginale hoogteverschillen te benutten. Als je voor elke minuut vecht, raak je uiteindelijk geobsedeerd door, toegegeven, vreemde details. Mijn vraag nu: moet ik de ketting waxen of oliën?

Wie zich voor het eerst verdiept in kettingsmering, beseft al snel: niet alle oliën zijn hetzelfde. En wat we in de volksmond kettingolie noemen, is in veel gevallen helemaal geen echte olie, maar een synthetisch samengesteld smeermiddel met speciale additieven.

In principe kunnen kettingsmeermiddelen worden onderverdeeld in drie hoofdcategorieën: klassieke smeermiddelen (oliën), vloeibare wassen en vaste wassen.

Traditionele kettingoliën zijn op minerale of synthetische basis en verkrijgbaar in verschillende viscositeiten voor droge of natte omstandigheden. Ze zijn gemakkelijk aan te brengen en dringen goed door in de kettingschakels, maar vereisen regelmatig bijvullen en trekken vuil aan.

Vloeibare waxen zijn een soort hybride: ze combineren het gebruiksgemak van olie met de schone eigenschappen van was. Ze worden aangebracht als olie, maar bevatten wascomponenten die een droge, smerende film vormen nadat het oplosmiddel verdampt is. Vergeleken met echte warme wax zijn hun prestaties iets lager, maar ze zijn geschikter voor dagelijks gebruik.

Hete was biedt de hoogste mate van reinheid en efficiëntie, maar vereist uitgebreide voorbereiding en regelmatig opnieuw in de was zetten terwijl de was gesmolten is.

Er zijn ook keramische smeermiddelen, vaak op de markt gebracht als "hightech" oplossingen. Deze bestaan ​​meestal uit een synthetische dragervloeistof met keramische deeltjes die ontworpen zijn om een ​​bijzonder wrijvingsarme smeerfilm te creëren. Qua prestaties bevinden ze zich ergens tussen olie en was, maar zijn ook gevoelig voor verontreiniging.

Terzijde: Producten die PTFE (Teflon) bevatten, werden in het verleden veelvuldig gebruikt, maar staan ​​nu onder kritiek vanwege de impact op het milieu en verdwijnen steeds meer van de markt.

Hetzelfde geldt voor iedereen: het "beste" smeermiddel hangt af van de toepassing, het benodigde onderhoud, de weersomstandigheden en uw persoonlijke voorkeuren. Het loont de moeite om een ​​beetje te experimenteren – en te kijken wat uw ketting en cassette u na een paar honderd kilometer vertellen.

Olie is de eenvoudigste oplossing in het dagelijks leven: je brengt het direct op de ketting aan en na een paar keer draaien loopt alles soepel. Het kost nauwelijks tijd, werkt in bijna alle weersomstandigheden en kan gemakkelijk onderweg worden bijgevuld. Het nadeel is echter de gevoeligheid voor vuil. Stof, zand en wegdeeltjes hechten zich aan de olie en vormen een vettig laagje dat zich verspreidt over de kettingbladen, cassette en het frame. Dit is niet alleen een esthetisch probleem, maar verhoogt ook de wrijving en vermindert de efficiëntie. Een potentieel nadeel voor mijn 24-uurs rit van Madrid naar Barcelona.

Wax daarentegen werkt heel anders. Het vormt een droge, beschermende laag die niet hecht en geen vuil aantrekt. Iedereen die ooit met een gewaxte ketting heeft gereden, kent het bijna griezelig schone gevoel: geen zwarte film, geen kettingvet op je kuit, geen lawaai – alleen een stille, soepele aandrijving. Dit heeft wel een prijs: waxen vereist aanzienlijk meer inspanning en een zekere mate van technische precisie.

Wat echter het overwegen waard is, zijn de technische voordelen. Onafhankelijke laboratoriumtests tonen aan dat een gewaxte ketting tussen de twee en vijf watt bespaart ten opzichte van een conventioneel gesmeerde aandrijflijn. Met behoud van hetzelfde vermogen betekent dit dat je sneller kunt rijden of langer op dezelfde snelheid kunt blijven. Vooral bij langeafstandsraces, waar efficiëntie belangrijker is dan uren, lopen deze besparingen op tot enkele minuten – soms zelfs uren, gezien de verminderde slijtage.

Om het in perspectief te plaatsen: vijf watt meer vermogen over 700 kilometer in 24 uur geeft me een wiskundig tijdsvoordeel van 11,5 minuten. Sommigen denken misschien: ja, onder laboratoriumomstandigheden. Dat klopt misschien wel – maar zou je nee zeggen tegen een "gratis" 11,5 minuten die je zonder extra moeite kunt verdienen, gewoon door een goede voorbereiding?

De belangrijkste voorwaarde voor een succesvolle waxbehandeling is een volledig schone ketting. Wie denkt dat een doekje en wat schoonmaakmiddel voldoende zijn, zal al snel merken: de wax hecht niet. Ik heb mijn ketting meerdere keren in oplosmiddel geweekt, afgespoeld met isopropanol en vervolgens gereinigd in een kleine ultrasoonreiniger. Alleen zo is het oppervlak vetvrij te maken.

Het daadwerkelijke waxen gebeurt in een waxmelt (je kunt er een kopen voor ongeveer € 100, maar een oude rijstkoker voldoet ook). De waxkorrels worden gesmolten bij ongeveer 90 graden Celsius. De ketting wordt volledig ondergedompeld in de wax en enkele minuten bewogen zodat de hete wax elke schakel kan doordringen. Laat het ongeveer 15 minuten inwerken.

Na verwijdering hardt de wax snel uit – de ketting ziet er dan bijna gelakt uit, is stijf en moet gebroken en opnieuw op de fiets bevestigd worden. Maar na een paar kilometer rijden wordt hij soepel en loopt hij bijna geruisloos.

Of waxen voor u zinvol is, hangt grotendeels af van het beoogde gebruik en uw prioriteiten. Wie regelmatig lange afstanden fietst, deelneemt aan ultramarathons of gewoon geniet van een perfect onderhouden fiets, wordt beloond met wax. De voordelen zijn vooral merkbaar bij droog weer op asfalt of grind. Ook fietsers die veel kilometers afleggen, profiteren economisch – want minder slijtage betekent ook minder vervangingsonderdelen.

Dit proces is echter minder geschikt voor dagelijkse fietsers die onder alle weersomstandigheden fietsen, of voor rijders die zo min mogelijk tijd aan onderhoud willen besteden. Zelfs op natte winterwegen kan traditionele olie met een hoge hechting eenvoudiger en robuuster zijn, maar vereist wel meer reiniging.

Ik geef toe: het was niet makkelijk. Het vergde tijd, planning en wat experimenteren. Maar het resultaat was overtuigend – zowel technisch als emotioneel. De gewaxte ketting liep stil, schoon en soepel – en, belangrijker nog, honderden kilometers zonder nasmering. Terwijl anderen tijdens hun pauzes met vette vingers bezig waren, kon ik me concentreren op wat het belangrijkst was: fietsen.

Voor mij was het een kennismaking met een nieuwe wereld van fietsonderhoud, met een duidelijke neiging tot herhaling. En als je het niet zeker weet, raad ik je aan het gewoon te proberen. Leg twee kettingen klaar – een gewaxte en een gesmeerde – en verwissel ze indien nodig. Uiteindelijk draait het om de ervaring op de fiets. En als het hem stiller, schoner en efficiënter maakt, des te beter.

In deze zin geldt: weg met de wrijving, in met de prestaties.

De jouwe, Ulrich Bartholmös