Redder op Meloni: ‘Italiaanse regering voert oorlog tegen migratie’

taz: Mevrouw Banck, bijna twee weken geleden werd het burgerreddingsschip "Nadir", waarmee u momenteel vaart, door de Italiaanse kustwacht aangehouden. De "Nadir" krijgt een vaarverbod van in totaal 20 dagen en riskeert een boete van maximaal 10.000 euro. Hoe is deze aanhouding tot stand gekomen?

Marie Banck: We hadden net 112 mensen gered van een onveilige houten boot. Velen van hen waren uitgedroogd, zeeziek en hadden medische zorg nodig. De Italiaanse kustwacht gaf ons vervolgens schriftelijk bevel om naar de haven van Lampedusa te varen. Nadat we enkele uren richting Lampedusa hadden gevaren, gaven de autoriteiten ons via de radio het bevel om de meest kwetsbare mensen over te dragen aan een kustwachtschip. We moesten de overige mensen naar een andere haven brengen, 22 uur verderop op Sicilië. We maakten ons ernstige zorgen over onze veiligheid.

taz: Welke?

Banck: Gezien de zeeomstandigheden destijds en de volle dekken zou het gevaarlijk zijn geweest om van het ene schip naar het andere over te stappen, vooral voor mensen die al fysiek zwak zijn. In het ergste geval zou iemand in het water kunnen vallen of met ledematen bekneld raken tussen de twee boten. Bovendien zou de overstap families van elkaar scheiden. We hebben deze zorgen gemeld aan de Kustwacht.

taz: Hoe reageerde ze?

Banck: Ze gaf ons opdracht door te varen naar Lampedusa. Dus er was geen overdracht. Daar aangekomen, hebben we via de radio de havenmeester, die deel uitmaakt van de kustwacht, gebeld en opnieuw toestemming gevraagd om de haven binnen te varen. Hij gaf ons toestemming via de radio. Nadat de geredde mensen van boord waren gegaan, hoorden we de volgende ochtend dat we de haven niet meer mochten verlaten.

taz: De Italiaanse kustwacht beschuldigt u ervan hun instructies te negeren en stelt dat u geen contact hebt opgenomen met de Libische en Tunesische kustwacht, ondanks dat u daartoe verplicht was. Heeft u de zeewet overtreden?

Banck: Nee. We hebben geprobeerd contact op te nemen met zowel de Libische als de Tunesische kustwacht. Het probleem is dat de telefoonnummers die daar vermeld staan ​​vaak helemaal niet werken en de autoriteiten niet willen meewerken. De zogenaamde kustwacht in Libië streeft niet naar het redden van mensen. In plaats daarvan onderscheppen en ontvoeren ze asielzoekers. In Libië worden ze vaak gevangengezet en gemarteld. Noch Tunesië, noch Libië kunnen als veilige havens voor asielzoekers worden beschouwd.

taz: Begin 2023 nam de regering onder leiding van de extreemrechtse Fratelli d'Italia het zogenaamde Piantedosi-decreet aan , waarin ook het dieptepunt werd vastgelegd. Wat betekent deze wet voor reddingsmissies?

Banck: Het besluit belemmert de civiele reddingsoperaties op zee aanzienlijk. Sinds de invoering ervan moeten schepen na een redding onmiddellijk naar de door de kustwacht aangewezen haven varen. Zelfs als een schip nog plaats heeft voor honderd mensen, moet het zijn patrouille afbreken, zelfs als er maar één persoon is gered. Bovendien wijzen de Italiaanse autoriteiten reddingsschepen vaak niet toe aan de dichtstbijzijnde haven, maar aan een haven die meerdere dagen verderop ligt. Dit leidt tot aanzienlijk brandstof-, tijd- en geldverlies voor reddingsschepen. De onnodig lange reis over zee is extreem stressvol voor de geredde mensen.

taz: De Italiaanse regering stelt dat er ook voor ngo's duidelijke regels nodig zijn, en dat de wet orde moet scheppen. Is dat niet in wezen een legitiem doel?

Banck: De beschuldiging dat civiele reddingsboten zich niet aan de regels houden, is volkomen ongegrond. Wij houden ons strikt aan het zee- en internationaal recht. Het Piantedosi-decreet is een juridisch instrument van repressie en maakt deel uit van het Europese isolationistische beleid. De Italiaanse regering wil de orde niet handhaven; ze voert een oorlog tegen migratie.

taz: In hoeverre zijn reddingsoperaties tot nu toe belemmerd door het Piantedosi-decreet?

Banck: De ngo SOS Humanity heeft berekend dat civiele reddingsboten in één jaar 374 dagen niet konden varen omdat ze naar verre havens moesten varen of werden vastgehouden. Elke dag dat een schip niet kan varen, kan levens kosten.

t az: De "Nadir" voert sinds 2021 reddingsmissies uit. Dit is de eerste keer dat het schip is vastgehouden. Waarom nu?

Banck: Dit kwam voor ons als een verrassing. Tot nu toe zijn zeilschepen en kleine vaartuigen zoals de Nadir grotendeels gespaard gebleven. Bovendien zijn er al maanden geen reddingsschepen meer aangehouden. Aan de andere kant was het ons duidelijk dat de Italiaanse regering zich voorbereidde om civiele reddingsoperaties op zee nog strenger te criminaliseren dan voorheen.

taz: Op welke manier?

Banck: In oktober en december werden wetswijzigingen doorgevoerd die de regels verder aanscherpten. Een voorbeeld hiervan is het zogenaamde Flussi-decreet, dat schepen vaker en langer aanhoudt. Mijn inschatting is dat onze aanhouding slechts het begin was van een nieuw hoofdstuk in de staatsrepressie tegen civiele reddingsoperaties op zee. Kort na de onze werd ook de "Sea Eye 5" in de haven aangehouden. Deze actie verloopt volgens een vergelijkbaar patroon: de Italiaanse autoriteiten wezen een afgelegen haven toe aan het schip, dat net 65 mensen uit een rubberboot had gered. De bemanning maakte zich zorgen over de veiligheid en verzocht om een ​​haven dichterbij. Er waren verschillende zwaargewonden aan boord, voor wie de lange zeereis een groot gevaar zou hebben opgeleverd. Na lang wachten stemden de autoriteiten toe, maar hielden het schip vervolgens in de haven aan. Deze aanhoudingen zijn duidelijk politiek gemotiveerd.

taz: De "Nadir" ligt nu bijna twee weken in de haven, de eerste paar dagen in Lampedusa en nu in de haven van Empedocle op Sicilië, waar je de resterende 20 dagen vastzit. Hoe zien de dagen aan boord eruit?

Banck: We zijn erg gefrustreerd. We horen via de radio dat er momenteel veel noodsituaties zijn. Veel mensen zijn momenteel op weg naar de Middellandse Zee omdat de weersomstandigheden na een lange periode weer stabiel zijn. Een paar dagen geleden kregen we een melding van een geval waarbij mensen meerdere dagen op een verlaten olieplatform moesten doorbrengen. Daar is een vrouw bevallen. We weten dat we nodig zijn, maar we moeten in de haven blijven. We proberen de werkzaamheden aan het schip af te ronden en bespreken intern mogelijke juridische stappen.

taz: Hoe kunnen overheidsactoren de redding van burgers op zee ondersteunen?

Banck: Wij eisen dat reddingsoperaties op zee niet langer primair aan burgers worden overgelaten. In 2015 waren schepen uit verschillende EU-lidstaten aanwezig in de Middellandse Zee en redden mensen in nood. Nu is er een politiek gemotiveerde leemte die de civiele reddingsoperaties op zee, met hun beperkte capaciteit, niet kunnen opvullen. En er is geld nodig. In 2022 besloot de verkeerslichtenregering om particuliere reddingsoperaties op zee te steunen met in totaal 8 miljoen euro gedurende vier jaar. Hoewel dat geen groot bedrag is, was het een krachtig signaal. Onder de conservatief-rode coalitie zal zoiets waarschijnlijk niet meer bestaan. Bovendien is de bereidheid om te doneren sinds 2015 aanzienlijk afgenomen. De regering moet zich eindelijk inzetten voor effectieve reddingsoperaties op zee.

taz: Zelfs overheidsactoren kunnen waarschijnlijk niet elke maritieme ramp voorkomen.

Banck: Waar we echt van zouden moeten dromen, zijn veilige ontsnappingsroutes. Zonder het racistische grensbeleid van de EU zouden de problemen waarmee burgers op zee te maken hebben, niet bestaan.