Malakoff Kowalski heeft iets aan de wereld toegevoegd dat nog nooit eerder bestond

Er moet iets mis zijn gegaan in het grote geheel. Anders was Malakoff Kowalski niet hier in de 21e eeuw beland, midden in het kleurrijke, lawaaierige, gedigitaliseerde heden. "Ik haat de tijd waarin we leven", zegt Kowalski kort en krachtig, en lacht dan. Hij vindt alles wat er vanaf midden jaren zeventig is gebeurd "esthetisch afschuwelijk. Ik kan het bijna niet verdragen als ik door de straten loop, die lelijkheid overal." De man met de donkere ogen, de bijna altijd serieuze blik en de Prins Hendrik-pet op zijn hoofd is een vriend van duidelijke taal. Ondanks zijn woede jegens de moderne wereld, kan hij niet lang verbergen dat hij een zeer gevoelige en emotionele filantroop is.

Want zodra de twijfelaar achter de toetsen zit, keert hij zijn diepste wezen naar buiten en betreedt een andere wereld. Het is een absoluut ‘vrije ruimte’, zoals hij zelf zegt, en ‘de enige plek die echt goed voelt en zinvol is voor mij’. De Duits-Amerikaans-Perzische muzikant en componist ervoer al als klein kind de aantrekkingskracht die deze plek op hem uitoefent. "De allereerste herinneringen aan mijn bestaan ​​zijn nauw verbonden met het pianospelen van mijn moeder", zegt hij. Terwijl zijn moeder Brahms of Beethoven speelde, lag hij onder de vleugel en voelde de trillingen van het heen en weer zwaaiende klanklichaam boven hem. «Ik weet nog dat ik soms moest huilen van geluk en pijn tegelijk. Ik was pas twee jaar oud en wist nog nauwelijks iets over de wereld."

Toen Kowalski in de puberteit was, sloten popgrootheden als Jim Morrison en The Doors zich aan bij de klassieke grootheden. Maar het effect van de tonen en harmonieën was telkens weer even overweldigend. «Als ik met muziek bezig ben, is dat een ongelooflijk goed gevoel. Als een warme knuffel. Zeer diepe slaap. Of een kus." Ondanks alle lelijkheid in de wereld, maakt muziek het leven daadwerkelijk "een beetje mooier en onvoorwaardelijk goed". Daarom woon ik er liever.”

Kowalski is geobsedeerd door muziek en het bevrijdende effect van geluid. In de afgelopen decennia heeft hij een breed scala aan projecten gerealiseerd, van filmsoundtracks tot solo pianoalbums. Hij is altijd geobsedeerd geweest. Kowalski zelf noemt het ‘decontextualisering van stukken’, dat wil zeggen het extraheren van individuele stukken uit pianocycli, sonates of suites, die plotseling spannend anders lijken zonder hun gebruikelijke kader. «Als je een werk uit zijn context isoleert, gebeurt er iets mee. Het is werkelijk ongelooflijk wat je daar allemaal ontdekt."

Als je een stuk van Schumann uit de context haalt, lijkt het ineens op een lied van Leonard Cohen. Het is alsof je ergens op straat je dokter tegenkomt zonder witte jas. “Het kan dezelfde persoon zijn, maar je ontmoet toch iemand anders.” Steeds weer vulde Kowalski zijn denkbeeldige schatkist met muzikale juweeltjes met nieuwe ontdekkingen – totdat hij op een gegeven moment op het idee kwam om er iets bij mee te zingen.

“Het was aanvankelijk gewoon een speels instinct, een experiment”, zegt hij. Als muziek koos hij Schumanns Nocturne in F majeur en omdat er toevallig een dichtbundel van Allen Ginsberg op zijn bureau lag, koos de musicus daar een paar regels uit. Kowalski beschrijft wat er daarna gebeurde als “pure magie”. Hoewel de tekst en de muziek onveranderd bleven, pasten ze perfect bij elkaar.

Vanaf dat moment was hij ‘geobsedeerd’ door het idee om nieuwe stukken te creëren in de singer-songwritertraditie door de gevoelige combinatie van originele teksten en composities. Hij noemt deze meesterwerken 'Liederen met woorden', waarin hij miniaturen van Chopin, Schumann, Khachaturian, Ravel en Grieg verweeft met teksten van de Amerikaanse auteur en pionier Ginsberg.

Kowalski heeft de provocerende aspecten van de teksten bewust weggelaten, alles wat ‘seksueel, politiek, Amerikaans, drugs en spiritualiteit’ was. In plaats daarvan zocht hij naar verzen waarin de nadruk ligt op de mens in verbinding met zijn innerlijke en uiterlijke wereld. “Het is het oeroude menselijke element dat mij hier interesseert,” zegt hij, en hoewel sommige regels tachtig jaar geleden geschreven zijn, zijn ze “ongelooflijk tijdloos.” In hun intimiteit hadden ze niets gemeen met het imago van Ginsberg als rauwe, wilde kunstenaar. Integendeel: "Ginsberg toont zich in deze teksten als een persoon die nadenkt over wie hij is, die worstelt, zichzelf kwelt en worstelt met vergankelijkheid en eenzaamheid."

Het is fascinerend hoe woord en klank in elkaar overvloeien en elkaar wederzijds verrijken in Kowalski's tijdloze creaties. Ogenschijnlijk bekende klassieke werken verschijnen in een ander daglicht en de regels die Kowalski zelf voordraagt, betoveren met hun rauwe poëzie. De artieste wordt begeleid door pianiste Johanna Summer en haar collega’s Chilly Gonzales en Igor Levit, drie muzikanten die even verschillend als buitengewoon zijn en hun kunst volledig in dienst stellen van deze “liederen met woorden”. Zaterdag zijn ze ook live te horen op Levit’s “Piano Festival” als onderdeel van het Lucerne Festival.

Er wordt een piano uit 1910 gebruikt: een moderne vleugel zou te glad hebben geklonken voor de bijzondere uitstraling van de liederen. In plaats daarvan koos Kowalski een instrument met een “zeer warme, zachte klank” dat “een grote intimiteit uitstraalt.” De tekst- en geluidscreaties moeten geconcentreerd en tegelijkertijd onopvallend overkomen, als zwart-witfoto's die de charme van vroeger doen herleven. "Ik wilde dat het leek alsof alles gedimd was en baadde in indirect licht, in plaats van dat het werd blootgesteld aan felle schijnwerpers", aldus de kunstenaar.

Voor Kowalski veranderde er met de opname iets fundamenteels. Hij worstelt nog steeds met het heden en meer dan ooit zoekt hij naar muziek als een plek waar hij liefde en schoonheid vindt. En toch heeft het album hem een ​​nieuwe voldoening gegeven. «Wanneer ik in het vliegtuig stap, stuur ik mijn uitgever altijd vooraf een geautoriseerde versie van mijn huidige opnames. "Voor het geval ik crash en sterf", zegt Kowalski. Dat is niet langer nodig. "Met deze stukken heb ik iets aan de wereld toegevoegd dat nog nooit eerder bestond. Dat staat voor zich. Na dit album kon ik nu met een gerust hart met pensioen gaan."

Malakoff Kowalski: “Liederen met woorden” met Igor Levit, Johanna Summer en Chilly Gonzales. Op Sony Classical en live op het Lucerne Festival, 31 mei, KKL.