Financiële knelpunten, datalekken en klokkenluiders: de Noorse nachtmerrie van Zwitserse grondstoffenbeleggers

De camera toont een kamer met houten lambrisering. Twee mannen leunen over een robuuste industriële laptop aan een tafel. Mijnbouwexperts testen innovatieve mijnbouwmethoden in een kleine mineraalmijn. Het project, gevestigd in het Noorse dorp Skaland, wordt gefinancierd door een onderzoeksinstelling van de EU. De instelling plaatste de video een paar weken geleden online.

Eén detail in de ruimte valt op: een provisorisch bedrijfslogo aan de muur geprikt. Het logo staat voor Norge Mineraler, het Noorse dochterbedrijf van Norge Mining, het bedrijf van de Zwitserse investeerder Michael Wurmser.

Wurmser en zijn aandeelhouders, waaronder vooraanstaande Zwitserse zakenlieden, hebben grote plannen in Noorwegen. De investeerders willen grondstoffen winnen die essentieel zijn voor de toekomst van Europa. Hier, in de afgelegen mijn op het eiland Senja, omgeven door de Noordzee, is grafiet essentieel voor batterijen in elektrische auto's en stationaire energieopslagsystemen. In december 2024 kondigde Norge Mineraler aan de mijn voor iets minder dan $ 12 miljoen over te nemen en te moderniseren.

Voor Norge Mineraler is de verschijning in de video van het door de EU gefinancierde project een welkome kans. Toch is het verrassend dat hun bedrijfslogo op de muur prijkt. Tot op heden heeft het bedrijf de aankoopprijs nog niet betaald, ondanks dat deze medio maart had moeten plaatsvinden.

De mijn is nog steeds in handen van het Australische bedrijf Mineral Commodities Ltd (MRC). Vrijdag maakte MRC bekend dat Norge Mineraler opnieuw de betalingstermijn had overschreden. De reden, aldus de beursmededeling, waren "financiële beperkingen" bij Norge Mineraler. Een duidelijker manier om een zakenpartner bloot te leggen is nauwelijks denkbaar.

Een woordvoerder van Norge Mineraler bevestigde de problemen. De financiering van het Skaland-project bleek een grotere uitdaging dan verwacht. Het bedrijf heeft zich er nu toe verbonden de overname uiterlijk 31 oktober af te ronden.

Volgens de woordvoerder is er tot nu toe 3,8 miljoen dollar betaald aan de eigenaar van Skaland, MRC. Een deel van het geld zal worden gebruikt om de exploitatie van de verlieslatende mijn veilig te stellen.

Norge Mineraler blijft ervan overtuigd dat de overname de juiste beslissing was, ondanks alle negatieve krantenkoppen. Skaland beschikt over een wereldwijd belangrijke grafietafzetting en de overname is een belangrijke stap in de richting van "het positioneren van Norge Mineraler als leverancier van strategische grondstoffen", aldus de woordvoerder van het bedrijf.

Maar het Senja-project is lang niet het enige probleem waar Norge Mining mee kampt. 1.500 kilometer verder naar het zuiden loopt het bedrijf ook tegen een muur.

In Helleland, in het zuiden van Noorwegen, wil men een grote slag slaan. Daar zal naar verwachting in 2029 een miljardenmijn in gebruik worden genomen om Europa te voorzien van fosfaat, vanadium en titanium. Ook deze worden beschouwd als cruciaal voor de economische toekomst van het continent: fosfaat voor meststoffen en batterijen, vanadium voor energieopslag en titanium voor de luchtvaart. Europa is afhankelijk van de import van deze drie grondstoffen.

Dit project kampt echter ook met problemen. Aandelenhandelaren die de e-mailadressen van Norge Mining gebruikten, verspreidden misleidende informatie om nieuwe investeerders aan te trekken. E-mails aan potentiële investeerders beweerden dat Norge Mining miljarden dollars aan financiële subsidies van de EU en de Noorse overheid had ontvangen. Ze wekten ook de indruk dat de grondstoffenwinning op handen was.

Geen van beide is waar. Norge Mining gaf in een brief toe dat er "valse en onjuiste informatie" naar sommige aandeelhouders was gestuurd. Noch de EU, noch de Noorse regering heeft tot nu toe concrete financiering toegezegd – zelfs niet in de vorm van intentieverklaringen. Norge Mining is nog lang niet in het bezit van een exploitatievergunning. Begin dit jaar trok het bedrijf zelfs zijn zogenaamde planningsinitiatief – een voorwaarde voor het verkrijgen van een vergunning – in bij de autoriteiten. Het is nog onduidelijk wanneer een nieuwe poging zal worden ondernomen.

De aandelenverkopers handelden namens Incentive AG, eigendom van de oprichter en meerderheidsaandeelhouder van het bedrijf, Michael Wurmser. Uit onderzoek van de Noorse zakenkrant "Dagens Naeringsliv" bleek dat Wurmser betrokken was bij lucratieve handel in aandelen van Norge Mining.

Een deal met Norge Mining garandeerde hem tijdelijk één aandeel voor elke pond die hij investeerde in het in Londen gevestigde moederbedrijf van het mijnbouwproject. Via zijn bedrijf Incentive verkocht Wurmser de aandelen vervolgens tegen een enorme premie door aan derden. Onder de kopers bevonden zich prominente figuren uit het Zwitserse bedrijfsleven, zoals de voorzitter van de Zwitserse Bankiersvereniging, Marcel Rohner, en voormalig private bankier Eric Sarasin. De transactielijst werd verkregen door de "NZZ am Sonntag".

In Noorwegen staat Norge Mining al weken in het nieuws. Journalisten van "Dagens Naeringsliv" hadden toegang tot vertrouwelijke gegevens en e-mailverkeer. Hieruit bleek dat Wurmser een wettelijk verplicht onderzoek naar de herkomst van de gelden door een Noors advocatenkantoor had afgeblazen. "Nu is het genoeg", citeerde de krant Wurmser uit een e-mail die in januari werd verzonden.

Na de stortvloed aan lekken liet het bedrijf zijn interne IT-systemen controleren. Er werden geen aanwijzingen gevonden voor ongeautoriseerde inbraak of cyberaanvallen. Dit suggereert dat de gevoelige informatie door klokkenluiders naar buiten is gelekt.

Sterker nog, zelfs de eigen medewerkers van het bedrijf lijken oprichter Wurmser niet te vertrouwen. Eind vorig jaar verdedigde hoofdgeoloog Jörgen Stenvold publiekelijk zowel de aankoop van de Skaland-mijn als het project in Helleland, waarbij hij betoogde dat beide projecten verstandig en zowel technisch als financieel haalbaar waren. In februari waarschuwde diezelfde Stenvold de CEO van Norge Mineraler in een interne brief dat het bedrijf misbruikt zou kunnen worden als middel voor witwassen en dat beleggers misleid zouden kunnen worden. Ook dit werd openbaar gemaakt via een lek.

Sindsdien verkeert Norge Mining in een crisissituatie. CEO John Vergopoulos stuurt steeds vaker brieven om aandeelhouders gerust te stellen. Hij kondigde onlangs aan dat het onderzoek naar de herkomst van de investeerdersgelden is afgerond. Volgens het ingeschakelde advocatenkantoor voldoet de werkwijze van Norge Mining aan de wettelijke vereisten.

In een van zijn brieven distantieerde Vergopoulos zich ook van Wurmser. Volgens hem hield de oprichter zich niet bezig met de dagelijkse bedrijfsvoering of operationele beslissingen, maar werkte hij met zijn bedrijf aan het werven van kapitaal.

Zoals de vertragingen in de Skaland-deal aantonen, is dit proces vastgelopen. Nu moeten nieuwe namen de vertrouwenscrisis oplossen. Om Zwitserse investeerders gerust te stellen, stelt voormalig bankier Eric Sarasin zich kandidaat voor een zetel in de raad van bestuur tijdens de volgende jaarlijkse algemene vergadering. Sarasin is overtuigd van de solide basis en positieve vooruitzichten van het bedrijf, aldus zijn woordvoerder.

De raad van bestuur zal naar verwachting worden uitgebreid met zwaargewichten uit de wereldwijde grondstoffen- en financiële sector. Dit moet de reputatie van het bedrijf versterken en internationaal investeerderskapitaal aantrekken. Er is echter nog niets definitief.

Maar de tijd dringt. Waarnemers vragen zich af: als Norge Mining al moeite heeft om 12 miljoen dollar op te halen voor de overname van een mijn met 40 werknemers, hoe zal het miljardenproject in Helleland dan ooit werkelijkheid worden?

Een artikel uit de « NZZ am Sonntag »

Een artikel uit de « NZZ am Sonntag »