Trump zal niet opgeven in het tariefconflict – ook de aandelenmarkt gelooft dat hij niet zal terugdeinzen

Donald Trump had de meeste van zijn tarieven sowieso nooit mogen invoeren: een onopvallende federale rechtbank, het Internationale Handelshof, heeft woensdagavond het handelsbeleid van de Amerikaanse president een zware klap toegebracht.

De rechtbank in New York oordeelde dat de economische noodsituatie die Trump aanvoerde om zijn 'wederkerige' tarieven en zijn basistarief van 10 procent te rechtvaardigen, niet bestaat. Specifieke tarieven tegen China, Canada en Mexico zijn eveneens ongeldig en moeten binnen tien dagen worden opgeheven.

De regering-Trump is van plan de uitspraak aan te vechten en kan dat desnoods tot aan het Hooggerechtshof doen. Het Hooggerechtshof, dat gedomineerd wordt door conservatieven, heeft de president in recente baanbrekende uitspraken aanzienlijke vrijheid gegeven.

De financiële markten reageerden donderdag slechts voorzichtig op de door de rechter opgelegde tariefstop: de S&P 500, de brede Amerikaanse leidende index, steeg na de opening van de aandelenmarkt met iets meer dan een half procent. De Nasdaq steeg ruim één procent, mede dankzij de goede kwartaalcijfers en vooruitzichten die chipfabrikant Nvidia woensdag presenteerde. Aandelen van elektrische autofabrikant Tesla stegen fors.

“De keizer van de handel heeft nog nooit kleren gedragen”, schreef econoom Paul Krugman, kritisch op Trump, in zijn blog over de uitspraak . Inhoudelijk had de rechtbank gelijk; maar net als veel andere waarnemers vond hij dat het er niet meer toe deed. Krugman verwees naar de zogenaamde ‘misery index’, die wordt berekend door de inflatie en het werkloosheidspercentage bij elkaar op te tellen. Deze index geeft niet aan dat er sprake is van een economische noodsituatie in de VS.

Ook handelspartners in het buitenland zullen de uitspraak nauwlettend bestuderen. Trump gebruikt zijn dreigement met 'wederkerige' tarieven, dat hij op 2 april aankondigde en kort daarna met 90 dagen uitstelde, om andere landen onder druk te zetten om hun tarieven te verlagen en andere concessies te doen. Omdat de VS een zeer belangrijke afzetmarkt is, gingen de meeste landen schoorvoetend akkoord met onderhandelingen. De uitspraak van de rechtbank zou dit nu kunnen vertragen, omdat Trumps dreigementen niet meer zo sterk zijn.

Kevin Hassett, directeur van de Nationale Economische Raad, wil er niets van weten. Donderdag vertelde hij aan Fox Business dat de regering er vertrouwen in had dat de uitspraak zou worden teruggedraaid; het zou geen invloed hebben op de lopende handelsbesprekingen. Hassett voegde toe dat er met drie staten bijna overeenkomsten zijn gesloten, zonder deze bij naam te noemen.

China en de EU, de machtigste onderhandelingspartners van de Amerikanen, dreigden Trump al vroeg met tegentarieven en zijn nu mogelijk nog minder bereid om zijn eisen te accepteren. Een woordvoerster van de Chinese regering verwelkomde de uitspraak donderdag en voegde eraan toe dat Washington "naar redelijke stemmen" moet luisteren en de "misplaatste unilaterale tarieven" moet afschaffen.

Zwitserland, dat door Trump zou zijn onderworpen aan ‘wederkerige’ tarieven van 31 procent, zal de gevolgen van de uitspraak ook nauwlettend moeten onderzoeken. De Bondsraad heeft woensdag het concept-onderhandelingsmandaat aangenomen , dat het kader moet schetsen voor een mogelijke ‘deal’ met Trump. Volgende week zal de Amerikaanse minister van Financiën, Scott Bessent, naar verwachting in Zwitserland zijn voor verdere gesprekken.

Hoewel de uitspraak een domper zette op Trumps agressieve handelsstrategie, schrapte het hof niet al zijn tarieven. Invoerrechten op auto's, auto-onderdelen, staal en aluminium worden nog steeds geheven, omdat ze anders gerechtvaardigd waren. Trump betoogde dat deze importen een bedreiging vormden voor de nationale veiligheid; onder andere omdat ze de binnenlandse productiecapaciteit voor belangrijke grondstoffen en industriële goederen zouden verzwakken. Ook de tarieven op Chinese batterijen en elektrische voertuigen die onder de regering-Biden zijn ingevoerd, blijven van kracht.

De Amerikaanse overheid zou kunnen proberen om op basis van deze wettelijke basis verdere tarieven op te leggen als er geen sprake kan zijn van een nationale noodsituatie. Het proces hiervoor verloopt wat trager, wat niet past bij de grillige handelsdiplomatie van Trump, die via onlineplatformen verloopt.

Maar de financiële markten gaan er momenteel van uit dat het laatste woord in het handelsconflict nog niet gesproken is. Analisten van UBS schrijven dat de uitspraak van de rechtbank de onderhandelingspositie van Washington in de handelsbesprekingen zou kunnen schaden, "maar de regering-Trump is op de lange termijn nog steeds in staat om via andere middelen aanzienlijke en verreikende tarieven op te leggen." Economen van de investeringsbank Goldman Sachs schrijven ook dat de uitspraak weliswaar een tegenslag is voor de regering-Trump en de onzekerheid vergroot, maar dat het "mogelijk geen invloed heeft op de uiteindelijke uitkomst voor de meeste handelspartners van de VS."