Ze zijn net afgestudeerd aan de universiteit en kunnen geen baan vinden. Er breken onzekere tijden aan voor jonge, hoogopgeleide mensen.

Ze zijn jong, slim en ambitieus. Ze studeren bedrijfskunde of rechten en hopen ooit managementconsultant, manager of advocaat te worden. Ze lopen stage en ronden masteropleidingen af. Maar ze kunnen geen baan vinden.

Universitair afgestudeerden in deze sectoren hebben het momenteel bijzonder moeilijk in Zwitserland. Gerd Winandi-Martin ziet dit fenomeen dagelijks. Hij werkt al dertien jaar bij het Carrièrecentrum van de Universiteit St. Gallen (HSG), een centrum dat studenten voorbereidt op de arbeidsmarkt. Onlangs adviseerde hij een hooggekwalificeerde kandidaat van een van de beste masteropleidingen van de HSG. "Hij had een uitstekend cv, een onberispelijke motivatiebrief, uitstekende cijfers en relevante werkervaring. Hij had alles wat hij nodig had. Toch kreeg hij van de 30 sollicitaties 29 afwijzingen."

Winandi-Martin vond dit moeilijk te geloven. Maar dergelijke gevallen nemen toe. Hij en zijn team geven jaarlijks advies aan 1800 studenten. En ze horen momenteel dagelijks van hen: ze hebben moeite om een ​​baan te vinden.

Wat Winandi-Martin opmerkt, zien we ook aan andere Zwitserse universiteiten. Advertenties voor startersfuncties op hun vacatureplatforms nemen af. Het netwerk van Swiss University Career Centers schrijft op zijn website: "Sinds COVID-19 beseffen we dat we absoluut geen idee hebben van de arbeidsmarkt voor onze afgestudeerden."

Rechten, management en bedrijfskunde zijn vakgebieden waar iedereen die deze vakken studeert al lang weet dat hij of zij snel een goede baan vindt. Veel jongeren in Zwitserland schrijven zich nog steeds jaarlijks in voor deze opleidingen. Maar die belofte gaat niet langer per se op. De arbeidsmarkt verandert ingrijpend. Wat ooit als een veilige keuze werd beschouwd, is onzeker geworden.

Hoe komt dat?

Enerzijds is de moeilijke situatie, met name voor studenten bedrijfskunde en rechten, te wijten aan de economische situatie. In economisch onzekere tijden is het voor jongeren die net de arbeidsmarkt betreden, bijzonder gemakkelijk om kosten te besparen: vacatures worden niet ingevuld of er geldt een aannamestop.

Bovendien leiden opleidingen zoals bedrijfskunde en rechten doorgaans tot banen die gevoeliger zijn voor economische schommelingen. In tegenstelling tot een arts in een ziekenhuis of een onderzoeker in een laboratorium, wordt een managementconsultant eerder aangenomen door een bedrijf wanneer het kosten moet besparen. Bovendien zijn er steeds meer mensen met een rechten- of bedrijfskundige opleiding. En daarmee ook meer concurrentie. Volgens het kantonnale arbeidsbureau van Zürich heeft de kantonnale RAV (Job Center for Employment) de afgelopen jaren een stijging geregistreerd in het aantal jongvolwassenen met een universitair diploma.

Maar er is ook één vraag die universitair afgestudeerden momenteel waarschijnlijk bijzonder bezighoudt: komt de lastige situatie ook doordat bedrijven steeds meer vertrouwen op generatieve kunstmatige intelligentie (AI)? Maakt dit ze efficiënter en hebben ze minder mensen nodig voor hetzelfde werk?

Er wordt al maanden over gespeculeerd, vooral in de VS. In mei voorspelde Dario Amodei, CEO van techbedrijf Anthropic, dat 50 procent van de banen op instapniveau in de komende vijf jaar zou verdwijnen. Bestuurders van grote bedrijven zoals Amazon en de bank JP Morgan Chase verwachten banenverlies door AI. Jim Farley, CEO van Ford, zei vorige week in een interview dat AI de helft van alle kantoorbanen in de VS zal vervangen.

Maar is hier wel enige waarheid in? En geldt dit ook voor Zwitserland?

AI-tools worden steeds vaker gebruikt in de juridische sector, met name voor geautomatiseerd onderzoek, documentanalyse en contractbeoordeling. Roland Köchli is partner bij het Zwitserse advocatenkantoor epartners en voorzitter van de afdeling Digitalisering van de Zwitserse Orde van Advocaten. Hij observeert hoe generatieve AI binnen het kantoor wordt gebruikt, bijvoorbeeld bij due diligence-onderzoeken. Hierbij verwerken AI-modellen grote hoeveelheden documenten samen met menselijke reviewers.

AI is praktisch voor advocatenkantoren, maar het brengt ook een probleem met zich mee: advocaten werken doorgaans op uurbasis. Köchli stelt dat als AI de zaken sneller maakt en het mogelijk maakt om een ​​contract in tien minuten in plaats van twee uur op te stellen, de tarieven verlaagd moeten worden en andere compensatiemodellen overwogen moeten worden. "Het is dan niet meer zinvol om het werk op uurbasis in rekening te brengen."

Aan de andere kant van automatisering staat Gordian Berger. Hij is technisch directeur van de AI-startup Legartis, die contractbeoordelingen voor juridische afdelingen in middelgrote bedrijven automatiseert. Het werkt als volgt: wanneer een bedrijf een contract nodig heeft, definiëren advocaten richtlijnen voor de contractbeoordeling. De AI-tool controleert vervolgens of het contract aan deze regels voldoet. De tool is geïntegreerd in tekstverwerkingsprogramma's zoals Word en stelt, net als autocorrectie, verbeteringen voor; medewerkers klikken simpelweg op 'Accepteren'.

Volgens Berger betekent dit dat advocaten dergelijke contracten niet meer hoeven te beoordelen, maar dat bijvoorbeeld salesmedewerkers dat wel kunnen doen. "Samen met de AI-tool kan ik ook contracten beoordelen – en ik ben geen jurist; ik heb een technische achtergrond."

Automatisering in het rechtssysteem door middel van generatieve AI zou er dus voor kunnen zorgen dat je niet langer een rechtenstudie nodig hebt om alle taken uit te voeren. De zwaardere taken zullen nog steeds door menselijke specialisten worden uitgevoerd. De gemakkelijkere taken zullen door AI worden uitgevoerd.

Köchli zegt dat taken die normaal gesproken door jongere medewerkers worden uitgevoerd, vaak geautomatiseerd zijn. Als junior due diligence-onderzoeker werkte hij zelf duizenden huurovereenkomsten door toen ze nog in mappen lagen. Door uitgebreid te lezen, begreep hij de verschillende contractvarianten, wat er vergelijkbaar was, wat goed werkte en wat niet. Dit heeft hem onder andere geholpen ervaring op te doen.

Dat is noodzakelijk in het werk, zegt hij. Want wat je op de universiteit leert, is theoretisch. "In hoorcolleges worden feiten helder gepresenteerd. Maar het leven is chaotisch."

Maar als AI dergelijke taken overneemt, hoe gaan jonge professionals dan ervaring opdoen? Köchli zegt: "We zijn hierover momenteel in gesprek in de sector. Het is een grote vraag, en ik weet nog niet echt hoe we die gaan oplossen."

Köchli gelooft nog niet dat junior advocaten door AI vervangen zullen worden. Hij gelooft echter wel dat AI het juridische werk zal veranderen. "Ik zou er nu twee keer over nadenken om weer voor een carrière als advocaat te kiezen." Als hij weer jong was, zou hij waarschijnlijk voor een techbedrijf gaan werken.

AI transformeert niet alleen rollen in de juridische sector, maar ook in andere sectoren. Gegevens van vacatures op het Indeed-vacatureplatform, die ter beschikking zijn gesteld aan de NZZ, laten zien dat het aantal functies waarvoor AI vereist is, toeneemt. En dit percentage stijgt met name sterk in sectoren zoals human resources, juridische zaken, sales en accountancy.

Deze cijfers hebben betrekking op de Duitse markt, aangezien Zwitserse gegevens nog niet systematisch zijn verzameld en geëvalueerd. Het arbeidsbureau van het kanton Zürich deelde echter op verzoek soortgelijke observaties. Naast commercieel kantoorwerk bieden beroepen met hoge kwalificatie-eisen, waaronder specialisten in bedrijfskunde en rechten, een relatief hoog toepassingspotentieel voor AI, schrijft het bureau.

Samuel Mete van het Zwitserse recruitmentbureau Adecco schrijft: "Sectoren met een hoog percentage gestandaardiseerde processen worden momenteel bijzonder hard getroffen." Zo worden in adviesbureaus, advocatenkantoren of investment banking het samenstellen van presentaties, de eerste data-analyse of het schrijven van conceptteksten steeds vaker overgenomen door AI-tools. Dit zijn traditioneel allemaal taken voor junioren.

De taken in deze sectoren veranderen, en daarmee ook de eisen aan starters: het toepassen en testen van AI-tools wordt een vereiste. Dit vereist ook een zekere mate van technisch inzicht – en de kennis om de resultaten van AI te kunnen verifiëren. Tegelijkertijd toont een analyse van adviesbureau PwC, die wereldwijd ongeveer een miljard vacatures analyseerde , aan dat voor banen waarin een bijzonder groot aantal taken met AI-tools kan worden uitgevoerd, het belang van een universitaire opleiding afneemt vanuit het perspectief van Zwitserse werkgevers.

Studenten vragen zich steeds vaker af: Moet ik wel verder studeren, en zo ja, wat? Wat moet ik nog meer leren, welke extra vaardigheden moet ik kunnen bieden? Voor universiteiten is dit een wake-upcall. Ze moeten hun studenten heroverwegen en voorbereiden op de nieuwe eisen van de arbeidsmarkt.

De rechtenfaculteit van de Universiteit van Bazel ondergaat een doorlopend hervormingsproces met betrekking tot digitalisering en het belang van AI, zoals de faculteit op verzoek aangaf. Bij de HSG wordt het curriculum aangepast met als doel basiskennis over AI in het curriculum te integreren. ETH Zürich schreef in reactie op een verzoek: "Studenten moeten voorbereid zijn op toekomstige AI-ondersteunde werkplekken."

Matthias Geering, communicatiemanager aan de Universiteit van Bazel, wijst op een cruciaal punt: AI-modellen kunnen fouten maken. Studenten moeten deze fouten herkennen en uiteindelijk de resultaten kunnen beoordelen en evalueren. Daarom hebben ze nog steeds de kennis nodig die ze op de universiteit hebben opgedaan.

Het is nog onduidelijk welke banen door AI zullen veranderen en hoe. Wat wel zeker is, is dat er veel verandert op de arbeidsmarkt, vooral in kennisberoepen. En jonge, goed opgeleide mensen voelen nu de gevolgen.

Een artikel uit de « NZZ am Sonntag »