Bescherming tegen ontbossing | Open brief aan Merz: Ontbossingsregelgeving bedreigt kaalkap

Verschillende milieuorganisaties beschuldigen bondskanselier Friedrich Merz (CDU) ervan te proberen een belangrijke EU-verordening inzake ontbossingsvrije toeleveringsketens te ondermijnen. In een open brief aan de bondskanselier waarschuwen de Duitse milieuhulp (DUH), NABU, WWF, Oroverde, het Global Nature Fund, Robin Wood en BUND voor een terugval in de Verordening Ontbossingsvrije Producten (EUDR). Ze eisen dat de wet, zoals gepland, vóór het einde van het jaar ongewijzigd wordt ingevoerd.

De kritiek richt zich op een brief die Merz begin juli aan EU-Commissievoorzitter Ursula von der Leyen stuurde, die door "nd" is verkregen. Hoewel de bondskanselier de EUDR in principe steunt, bekritiseert hij het feit dat bedrijven in Duitsland en andere EU-lidstaten worden belast met "onevenredig veel bureaucratische verplichtingen", terwijl daar "vrijwel geen ontbossing plaatsvindt". Hij pleit voor een "nulrisicovariant" die Duitse bedrijven zou vrijstellen van documentatieverplichtingen bij het op de markt brengen van hout, soja of vlees.

Milieuorganisaties bekritiseren dit: "Zonder verplicht bewijs van oorsprong dreigen er nieuwe mazen in de wet voor risicovolle producten, waardoor de uitvoering van de EU-verordening inzake ontbossingsvrije producten ineffectief zou worden." Ze waarschuwen dat landen die als risicovrij worden aangemerkt, "hubs voor illegale producten" zouden kunnen worden.

Bovendien zou de retroactieve vrijstelling marktdeelnemers in verlegenheid brengen en bedrijven benadelen die de regelgeving al grotendeels hebben geïmplementeerd. Een groot deel van de bedrijven, waaronder veel kleine en middelgrote ondernemingen, is al voorbereid. Zij hebben geïnvesteerd in traceerbare toeleveringsketens en zijn in staat de eisen te implementeren. Milieuorganisaties wijzen op bedrijven zoals Tchibo, Ferrero, Danone en de Neumann Coffee Group, die allemaal hebben gepleit voor een tijdige start van de EUDR eind dit jaar.

Onlangs nog hebben 18 EU-ministers van Landbouw in een gezamenlijke brief de EU-commissaris voor Landbouw en de EU-commissaris voor Milieu opgeroepen om de regelgeving voor ontbossingsvrije producten aanzienlijk te vereenvoudigen – met name voor landen met een laag ontbossingsrisico. Ze bekritiseerden tevens de hoge bureaucratische drempels en extra kosten, en waarschuwden dat de EUDR in zijn huidige vorm Europese bedrijven benadeelt en productieverplaatsingen buiten de EU stimuleert. Enkele dagen later verwierp het Europees Parlement de voorgestelde indeling van landen in drie risiconiveaus – dit besluit is echter niet bindend voor de Commissie.

Ondertussen heeft de Oostenrijkse mensenrechtenorganisatie Südwind een "factcheck" over de EU-verordening gepresenteerd. Daarin stelt de organisatie dat ontbossing ook een probleem is in EU-landen en dat de ontbossingsverordening niet alleen ontbossing, maar ook bosdegradatie beoogt te bestrijden.

Bovendien zijn de waarschuwingen over overmatige bureaucratie ongegrond: de regeling geldt alleen voor de grondstof hout wanneer een zogenaamd oerbos wordt omgezet in landbouwgrond, dat wil zeggen een bos dat niet door mensen is bewerkt. In Oostenrijk zijn er echter in ieder geval vrijwel geen oerbossen meer over, en hetzelfde geldt voor Duitsland.

De enige significante verandering voor boseigenaren is de eenmalige verstrekking van geolocatiegegevens voor hun hele gebied. Volgens een bericht van de Oostenrijkse krant Standard wordt in deze context vaak de valse bewering verspreid dat elke boom individueel gemarkeerd moet worden – wat zou leiden tot aanzienlijk meer bureaucratische rompslomp.

De EU-verordening inzake ontbossingsvrije producten is sinds juni 2023 van kracht. Oorspronkelijk zou deze vanaf eind 2024 ingaan, maar onder druk van conservatieve en rechtse partijen in het Europees Parlement is de ingangsdatum uitgesteld tot eind 2025.

De regelgeving vereist dat bedrijven aantonen dat goederen zoals palmolie, rundvlees, soja en hout niet afkomstig zijn van ontbossing, bosdegradatie of illegale productie. De wet maakt geen onderscheid tussen Europese en niet-Europese bedrijven; iedereen die dergelijke producten in de EU verkoopt, moet zich aan de regels houden.