De CDU volgt Merz en Spahn niet – de achtergrond is opmerkelijk
De uitgestelde verkiezingen voor de voorgedragen kandidaten voor het Federale Constitutionele Hof blijven voor controverse zorgen. Hoe staat de CDU ervoor? Een column.
De bondskanselier heeft ruim de tijd tijdens het acht weken durende zomerreces van het parlement. Hij heeft alle tijd om te reflecteren op wat er in zijn eerste 70 dagen in functie is bereikt. Maar misschien nog wel meer op waar zijn 208 CDU- parlementsleden werkelijk voor staan, wat hen drijft en wat hen bezighoudt. Minstens een derde van hen heeft hem en zijn fractievoorzitter Jens Spahn simpelweg in de steek gelaten; velen hebben zich met succes verzet tegen de verkiezing van hoogleraar rechten Frauke Brosius-Gersdorf uit Potsdam. Merz gaf later toe dat de stemming was onderschat. Dit ondanks de weken die beschikbaar waren om de meningen te peilen; alles had rustig achter de schermen kunnen worden opgelost, lang voor de mogelijke stemming.
“Gooi geen olie op het vuur”Om al deze redenen heeft de bondskanselier nu ook tijd om het meesterwerk van diplomaat en filosoof Niccolo Machiavelli te lezen, die in zijn beroemde standaardwerk "De Prins" al in 1513 benadrukte: "Zelfs de machtigste heeft de gunst van de inheemse bevolking nodig om een land binnen te dringen." Dit vertaalt zich in het feit dat het ware machtscentrum in eigen land ligt, in zijn partij en in de parlementaire fractie. 512 jaar na het inzicht van de Italiaan lijkt de CDU-leiding zich niet aan dit principe te houden. Blijkbaar, en dat is verontrustend, zijn ze zich niet volledig bewust van de bedoelingen van hun parlementaire fractie, luisteren ze niet, of lijken andere politieke arena's belangrijker.
Als je naar de CDU-fractie in de Tweede Kamer luistert, willen er op dit moment maar weinig mensen praten, "om geen olie op het vuur te gooien". Maar wat er te horen is, schetst het volgende beeld: velen zijn nog steeds teleurgesteld over de binnenlandse beleidsblunders van de nieuwe bondskanselier, of het nu gaat om de totstandkoming van het enorme schuldenpakket, de rampzalige uitslag bij de bondskanselierverkiezingen of de nederlaag eind januari tegen een wetsontwerp om de migratiebeperkingen te verscherpen.
"Friedrich" is een zeer goede expert in buitenlands beleid, zegt hij, maar hij is niet bijzonder geïnteresseerd in de details van het parlementaire werk in eigen land. We wezen er hier onlangs op dat Friedrich Merz eigenlijk "de nieuwe minister van Buitenlandse Zaken" is, en zijn daden tot nu toe bevestigen deze theorie: als voormalig zakenman en BlackRock-topman kan Merz goed overweg met de grillige "dealmaker" Donald Trump, en dat zegt wel wat. Al in zijn regeringsverklaring concentreert de Sauerlander zich op het buitenlands beleid. Zijn motto en dat van zijn coalitie: "De vrijheid van Duitsland resoluut verdedigen tegen alle vijanden."
“Friedrich wilde altijd grote politiek bedrijven”Defensiebeleid is cruciaal; het defensiebudget moet worden verhoogd van ongeveer 88 miljard dollar naar ongeveer 150 miljard dollar in 2029. De bondskanselier pleit bijna dagelijks voor Oekraïne en dringt er bij de EU op aan om met één stem te spreken. Zijn betrekkingen met Frankrijk en Engeland zijn zeer goed; misschien kan hij zich profileren als een Europese "leider".
"Maar hij is hier niet genoeg", hoort men uit de fractie. "Friedrich wilde altijd al grote politiek bedrijven." Met andere woorden, binnenlandse politiek is een kleinigheid. Maar de interne werking van de republiek is niet zo klein en onbeduidend. Sterker nog, ze is cruciaal. Sociale hervormingen, of het nu gaat om burgerinkomen en pensioenen, langdurige zorg of ziektekostenverzekeringen, moeten er komen. Want anders lopen deze sociale sectoren vast. Want er vloeit veel geld naar de defensiebegroting. Niemand zegt dit duidelijk in de politiek. En daarom verwachten velen in de CDU-fractie meer van hun leiders qua woordkeus en woordkeus.
Een andere verbazingwekkende bevinding verontrustte de CDU-parlementariërs. Ze zeggen dat hun leider de SPD, die in stemmen is geslonken, te vaak te hulp is geschoten. Waar is die conservatieve verschuiving precies? Kritische geluiden klinken in dit verband vooral vanuit Baden-Württemberg en de nieuwe deelstaten. De bondskanselier vertrouwt sterk op minister van de kanselarij Thorsten Frei en secretaris-generaal Carsten Linnemann, die beiden geen regeringservaring hebben. En Merz vertrouwt vooral op zijn fractieleider Jens Spahn. Daarom nam hij een nonchalante benadering van de kwestie van de rechtersverkiezing aan, bewerend dat de verkiezingen geen grote kwestie zouden zijn; "Jens" zou er wel voor zorgen. Hij heeft immers regeringservaring.
CDU is geen bondskanselierverkiezingsclub meerMaar daarvoor moest men op de fractievoorzitter rekenen, net zoals Angela Merkel lange tijd kon rekenen op haar fractievoorzitter, Volker Kauder, die achter de schermen in stilte conflicten oploste. Maar Jens Spahn, te veel bezig met zijn "maskeraffaire", liet de zaken versloffen en begreep bovenal niet dat de CDU niet langer een bondskanselierverkiezingsclub was, zoals dat decennialang onder Kohl en Merkel het geval was geweest. Natuurlijk waren rechtse media en platforms bezig de voorgestelde advocaat van Potsdam in diskrediet te brengen. Dat is al erg genoeg. Maar veel belangrijker is het besef dat veel CDU-parlementariërs een geweten en een eigen mening hebben, onafhankelijke burgers die zich hun overtuigingen niet zomaar laten ontnemen. En zo hoort een levendige democratie in wezen te functioneren. Hoe dan ook, het incident was niet alleen vernederend voor de advocaat, maar ook voor de SPD, Spahn en Merz. Nog belangrijker is echter dat ook het Bundesverfassungsgericht, dat onze collectieve waardigheid juridisch vertegenwoordigt, schade heeft opgelopen. Merz weigerde tijdens de persconferentie in de zomer ook verder commentaar te geven op het incident. Alles blijft onzeker. Om al deze redenen heeft de bondskanselier nu tijd om na te denken. Hij moet sterk leiderschap tonen in het binnenlands beleid, met sociale hervormingen en de migratieproblematiek in het verschiet. Hij heeft de steun van zijn partij en loyaliteit nodig. Politiek is meedogenloos: alleen de sterke prins wordt gevolgd, zoals Machiavelli zegt, en de zwakken worden afgewezen.
Heeft u feedback? Schrijf ons! [email protected]
Berliner-zeitung
