Alledaagse genoegens / 26 februari 2025

RECHT DOEN AAN EEN BOEK

Er zijn weinig dingen die je kunt vergelijken met jezelf verliezen in een goed boek: je verdiepen in het boek, de personages fantaseren, scenario's in je hoofd naspelen en luisteren naar de stemmen van de hoofdpersonen alsof ze goede vrienden zijn. Maar er is nog een ander, minder gebruikelijk genoegen, een bijna onmogelijke samenloop: het bekijken van een film die gebaseerd is op een geliefd boek en het ontdekken dat de film niet alleen het originele werk respecteert, maar het ook naar een hoger plan tilt en het tot leven brengt op een manier die zelfs onze persoonlijke verbeelding lijkt te hebben geraden.

Een van de meest memorabele gevallen, althans voor mij, is die van Sostiene Pereira . De roman van Antonio Tabucchi is een pareltje: subtiel, diepzinnig en met een onvergetelijke hoofdpersoon. Toen ik jaren geleden de film in een reclame zag, werd ik overmand door de gebruikelijke scepsis. Hoe zouden ze het benauwde Lissabon van eind jaren dertig vastleggen? Hoe zou je Pereira's transformatie zonder overdrijving weergeven? Maar toen verscheen Marcello Mastroianni . Hij speelde niet alleen Pereira: hij wás Pereira. De film verraadde de roman niet, maar gaf er juist een nieuwe emotionele dimensie aan. Mastroianni , met zijn vermoeide blik en zijn duidelijke kwetsbaarheid, maakte de overgang van apathische journalist naar politiek bewustzijn nog ontroerender dan in het boek.

De filmgeschiedenis staat bol van de mislukte verfilmingen, waarin het boek werd verminkt, vereenvoudigd of verraden om maar succes te boeken aan de kassa. Laten we de ramp van The Bonfire of the Vanities nog eens terugdenken, de zure en meedogenloze roman van Tom Wolfe die werd verfilmd als een flauwe komedie. Of Liefde in tijden van cholera , dat al zijn poëzie verloor in een bewerking die er nooit in slaagde de essentie van García Márquez te vatten. Of Parfum , dat ondanks zijn visuele getrouwheid nooit de sensorische rijkdom van Patrick Süskinds proza ​​kon overbrengen.

Maar als cinema het goed aanpakt, is het resultaat pure magie. The Godfather is bijvoorbeeld een van die zeldzame uitzonderingen waarbij de film het boek overtreft. Mario Puzo creëerde een fascinerend verhaal, maar het was Francis Ford Coppola die er een episch tintje aan gaf en het tot een meesterwerk maakte. Een ander bewonderenswaardig voorbeeld is No Country for Old Men , waarin de gebroeders Coen het dorre en brute universum van Cormac McCarthy met chirurgische precisie overbrachten, vrijwel zonder ook maar één dialoog te veranderen. Hier excelleert Bardem : hij bereikt het meest sublieme niveau van acteren. Zo eenvoudig, zo krachtig.

En dan is er nog De Naam van de Roos . De roman van Umberto Eco is een intellectueel genot, een middeleeuwse thriller vol filosofische en theologische verwijzingen. Hoe maak je daar een toegankelijke film van, zonder dat de geest ervan verloren gaat? Jean-Jacques Annaud slaagde hierin grotendeels dankzij de vertolking van Sean Connery , die Willem van Baskerville de perfecte mix van humor, ironie en menselijkheid wist te geven. Ja, er zijn details in het plot weggelaten, maar de essentie bleef intact.

Er zijn ook verfilmingen die, zonder beter of slechter te zijn dan de boeken, een ander perspectief bieden, een nieuwe lezing. Apocalypse Now , een ander meesterwerk van Coppola, deed iets wonderbaarlijks met Conrads Heart of Darkness door het verhaal te verplaatsen naar het Vietnam van de jaren zeventig en zo een kunstwerk op zich te creëren.

Uiteindelijk hebben literatuur en film één gemeenschappelijk doel: verhalen vertellen. En als beide met respect en talent worden gecombineerd, is het resultaat dubbel genot. Als lezer zijn er weinig dingen die mij zo aanspreken als het zien van een personage dat ik in mijn hoofd heb bedacht en dat tot leven komt op het scherm, zonder dat de essentie ervan verloren gaat. Als filmliefhebber vind ik het spannend om nieuwe lagen te ontdekken in een verhaal waarvan ik dacht dat ik het kende. Tussen boeken en films wint de verbeelding altijd.

Als ik dan een verfilming vind die recht doet aan zijn boek, beschouw ik dat als een klein wonder. Want in deze wereld van filmische teleurstellingen en middelmatige versies van grote werken is het vinden van een film die een verhaal respecteert en versterkt, zonder twijfel een van die geneugten die het waard zijn om van te genieten.

Het is woensdag. 's Avonds ga ik met Unagi naar het Symphony Gala. Wat wil je nog meer? Fijne dag!