Als de hoogste leider van Iran, Ali Khamenei, ten val komt, wie zal hem dan vervangen?

De Israëlische minister van Defensie , Israel Katz, zei donderdag dat de hoogste leider van Iran, Ali Khamenei, "niet mag blijven bestaan" na de inslag van een Iraanse raket op een ziekenhuis in het zuiden van Israël. Daarmee kwam de Iraanse leider weer in de schijnwerpers te staan.

Maar de val van de hoogste leider van Iran, Ali Khamenei, is geen garantie voor de vestiging van een democratisch regime in het land, zeggen analisten. De oppositie is namelijk diep verdeeld.

De Israëlische bombardementen op nucleaire en ballistische raketinstallaties in Iran op 13 juni, maar ook op infrastructuur zoals de staatsomroep IRIB, laten er weinig twijfel over bestaan ​​dat het doel een machtswisseling is.

De Amerikaanse president Donald Trump beweert te weten waar Khamenei zich schuilhoudt, maar de mogelijkheid dat de ayatollah, die sinds de islamitische revolutie van 1979 aan de macht is in Iran , omvergeworpen wordt, roept veel vragen op.

In Europa vrezen veel regeringen dat de val van het Iraanse regime even ernstige gevolgen zal hebben als de Amerikaanse invasie van Irak in 2003 of de NAVO-interventie in Libië in 2011.

De val van het regime van Saddam Hoessein in Irak en dat van Muammar Gaddafi in Libië luidden jaren van chaos en geweld in beide landen in.

" De grootste fout zou nu zijn om met militaire middelen een machtswisseling in Iran na te streven, want dat zou tot chaos leiden", zei de Franse president Emmanuel Macron dinsdag op de G7-top in Canada.

"Gelooft iemand dat wat er in 2003 in Irak (...) of tien jaar geleden in Libië is gedaan, een goed idee was? Nee!", stelde hij.

Veel analisten zijn van mening dat de omverwerping van Khamenei en de regering van de Islamitische Republiek een vacuüm zou creëren dat kan worden opgevuld door hardliners als de Iraanse Revolutionaire Garde of het leger.

"Israëlische aanvallen lijken meer gericht te zijn op regimewisseling dan op de non-proliferatie" van kernwapens, merkt Nicole Grajewski van de in Washington gevestigde denktank Carnegie Endowment op.

"Natuurlijk valt Israël ballistische raketten en daaraan gerelateerde militaire faciliteiten aan, maar ze vallen ook leiders en symbolen van het regime aan" , zoals de publieke televisie, vertelde hij aan AFP .

"Mocht het regime vallen, dan zou de hoop gevestigd zijn op een liberale, democratische regering (...) Er is echter een grote kans dat andere machtige entiteiten, zoals de Revolutionaire Garde, als vervanging zullen opstaan", voegde de analist toe.

Reza Pahlavi, zoon van Mohamed Reza Pahlavi, de afgezette sjah van Perzië, is een vooraanstaande oppositieleider die beweert dat de Islamitische Republiek "op de rand van de afgrond staat" en dat Khamenei zich verbergt als een "bange rat".

Pahlavi, die in de Verenigde Staten woont, wil de goede relatie tussen zijn overleden vader en Israël herstellen, maar hij krijgt daarvoor niet veel steun in Iran of onder de ballingen.

Het nationalisme van de aanhangers en de banden met Israël zijn controversieel, evenals de weigering om de Israëlische luchtaanvallen op Iran te veroordelen.

Een andere oppositiegroep is de zogenoemde People's Mujahideen Organization of Iran (PMOI) , waarvan de leider Mariam Rajavi woensdag aan het Europees Parlement vertelde dat "het Iraanse volk dit regime omver wil werpen."

De WIPO krijgt echter geen steun van andere oppositiegroepen en sommige Iraniërs zijn wantrouwend over de steun die de organisatie verleent aan Saddam Hussein tijdens de oorlog tussen Iran en Irak.

Volgens Thomas Juneau, hoogleraar aan de Universiteit van Ottawa, "is er in geval van een ineenstorting geen georganiseerd democratisch alternatief."

"Het enige alternatief, en dit is een van de meest zorgwekkende scenario's, is een staatsgreep door de Revolutionaire Garde , dat wil zeggen de overgang van een theocratie naar een militaire dictatuur", benadrukt de expert.

Analisten waarschuwen ook voor de complexe etnische samenstelling van Iran, met Koerdische, Arabische, Baluchi en Turkse minderheden die naast de Perzische bevolking leven.

Van Frankfurt tot Berlijn, van Londen tot Parijs: iedereen maakt zich zorgen over de toekomst van Iran en het Midden-Oosten, na deze militaire escalatie die talloze slachtoffers heeft geëist.

" De Iraniërs moeten zelf beslissen hoe ze zich van de mullahs (ayatollahs) ontdoen , zonder inmenging van buitenaf", aldus een restaurantmanager in Frankfurt, die "woedend" is over het Israëlische offensief.

En de Iraanse diaspora is "verdeeld", geeft Hamidreza Javdan toe, een acteur die vlakbij Parijs woont. "Sommigen zeggen 'niemand heeft het recht ons land aan te vallen', anderen vinden dit oké, en sommigen steunen Trump..."

Deze 71-jarige inwoner van Teheran gelooft dat "de geschiedenis vooruitgaat" en blijft "hopen" op een politieke transitie.

"Onschuldige mensen sterven, maar het lijkt erop dat oorlog de enige oplossing is om de situatie echt te veranderen . Hoeveel demonstraties zijn er geweest? En er is niets gebeurd", legt Paria (32), manager van een Iraans restaurant in Londen, uit.

Paria zegt dit met name naar aanleiding van de volksopstand in 2022, die werd ingegeven door verontwaardiging over de kledingvoorschriften die aan vrouwen werden opgelegd en door de autoriteiten werden onderdrukt.

En hoewel ze een machtswisseling wil, "maken we ons zorgen over wat er zou kunnen gebeuren", zegt haar moeder, Mona, 65, die al dertig jaar in Londen woont.

Naast de angst voor het onbekende, is er ook nog de bezorgdheid van de familieleden en vrienden die in Iran achterblijven.

Een Iraanse lerares die in Frankfurt werd aangeschreven, maakt zich zorgen omdat ze sinds vrijdag niet meer met een vriendin uit Noord-Teheran heeft kunnen spreken.

"We hebben nog steeds familie en vrienden in Iran, in Teheran. Ze vluchten naar het noorden. We maken ons grote zorgen om hen ", vertrouwt Paria toe in Londen.

Acteur Hamidreza Javdan kreeg maandag een telefoontje van zijn broer en is geschokt door de evacuatiebevelen.

"Mijn broer is beperkt mobiel; hij kan Teheran niet zomaar verlaten. En bovendien heeft Teheran 10 miljoen inwoners – waar moeten ze dan heen?" vraagt ​​hij.

Ali, die in Londen woont, maakt zich ook grote zorgen om zijn familie.

"Ik ben werkelijk geschokt (...) Ik heb familie in Iran, in Kermanshah," in het westen van het land, "die is gebombardeerd."

"Ik heb het Iraanse regime nooit gesteund, ik vind het niet leuk", zegt de 49-jarige. "Maar wie gaat eronder lijden? Het volk."

Een Iraanse vertaler uit Berlijn, die anoniem wil blijven, koestert één hoop: "Dat deze oorlog een einde maakt aan het regime van de mullahs. Dat hoop ik van harte. En dan zijn al die doden niet voor niets geweest."