De kreeft was een slecht voorteken voor de Maya's; onderzoeker

Op 6 maart om 18.00 uur wordt in de La Ceiba-tuin van het Peninsular Center for Humanities and Social Sciences ( Cephcis ) van de UNAM het boek “Oxlajuun Chanaal Kuy: waarzegger van sáak” gepresenteerd.

Het werk, mede geschreven door Dr. Fabio Flores Granados, onderzoeker bij Cephcis, en archeoloog Omar Sosa Guillén , biedt een analyse van de aanwezigheid van de kreeft in de Maya-iconografie en het wereldbeeld.

In een interview met Diario de Yucatán wijst Dr. Flores erop dat ze tijdens het onderzoek afbeeldingen van het insect op Maya-vaten en -codices hebben gevonden. Daarin vonden ze bewijs voor de relevantie ervan voor de inheemse wereldvisie en de associatie ervan met periodes van crisis en maatschappelijke ineenstorting .

Hij legt uit dat de aanwezigheid van sprinkhanen , in de Maya-taal bekend als sáak , een terugkerend fenomeen is in de geschiedenis van de regio, hoewel de impact ervan tegenwoordig onder controle wordt gehouden door middel van strategieën voor de gezondheid van planten.

In het verleden, zo benadrukt hij, waren plagen verwoestend voor landbouwgemeenschappen . Ze tastten de maïsvelden aan en veroorzaakten hongersnood.

“Historische bronnen documenteren de aanwezigheid van plagen op het schiereiland Yucatán van de 16e tot de 19e eeuw, met besmettingen die zo dicht waren dat ze de zon verduisterden. ”

Het onderzoeksproces dat tot het boek heeft geleid, omvatte de analyse van historische teksten en archeologische studies, samen met de iconografische en epigrafische interpretatie van de afbeeldingen van het insect in Mayakeramiek.

Sosa Guillén analyseerde bijna 80 polychrome platen uit de postklassieke periode , waarin hij geometrische patronen identificeerde die konden overeenkomen met de gestileerde weergave van het insect in verschillende stadia van ontwikkeling. Daarnaast werd er een etnografisch onderzoek uitgevoerd onder leden van het Yucatan Plant Health Center en boeren uit het oostelijke deel van de staat om inzicht te krijgen in de huidige percepties over de werking van het insect.

Dr. Flores benadrukt dat de overgrote meerderheid van de stukken die zij analyseerden zich in musea en privécollecties bevonden en dat er slechts één exemplaar in een archeologische context werd gevonden, namelijk in een graf dat werd opgegraven in de buurt van Maxcanú.

“Dit bord, zoals gewoonlijk met kuy-borden, was polychroom en ritueel van aard, geplaatst op het gezicht van de overledene op weg naar Xibalbá , en dit bord heeft precies de kreunende vogel op de bodem gedrukt en op de randen een iconografische lezing van het insect.”

De onderzoeker benadrukt dat een van de meest relevante bevindingen de relatie was tussen Oxlajuun, de mythische vogel die verbonden is met de onderwereld, en de kreeft . In Maya-codices verschijnt Oxlajuun als voorbode van dood en vernietiging. Hij kondigt de komst van sprinkhanenplagen aan, wat het idee versterkt dat deze insecten in de pre-Spaanse verbeelding een slecht voorteken waren.

Het boek onderzoekt ook hoe milieu- en sociale crises, gecombineerd met periodes van extreme droogte, de verspreiding van sprinkhanen in de hand werkten en welke impact dit had op de maatschappelijke organisatie.

"De ondergang van de Mayacultuur in de klassieke periode werd niet veroorzaakt door één enkele factor, maar door een combinatie van klimaatveranderingen, sociale conflicten en, naast andere factoren, de terugkerende sprinkhanenplagen", aldus Dr. Flores Granados.

“De verlatenheid van steden als Uxmal en Chichén Itzá, die plaatsvond aan het einde van de Klassieke periode, had te maken met deze sterke klimaatveranderingen, met hongersnoden en vaak met de verschijning van sprinkhanen.”

Het boek “Oxlajuun Chanaal Kuy: agorero de sáak”, uitgegeven door Cephcis van de UNAM , draagt ​​bij aan de studie van de relatie tussen het milieu, iconografie en de geschiedenis van de Maya's, en stelt ons in staat te begrijpen hoe de natuur hun wereldbeeld en sociaal-politieke dynamiek heeft beïnvloed.

Tijdens de presentatie in maart zullen Miguel Pinkus Rendón en Geiser Gerardo Martín commentaar geven op het werk.