De OAS adviseert om het Mexicaanse model voor het kiezen van rechters niet te kopiëren naar andere landen in Noord- en Zuid-Amerika.

De Electorale Observatiemissie (EOM) van de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS) heeft haar rapport over de Mexicaanse verkiezingen van afgelopen zondag gepubliceerd. De commentaren suggereren dat het land nog veel werk te verzetten heeft om het verkiezingsproces voor rechters en magistraten te verbeteren. De OAS benadrukt dat de lage opkomst, slechts 13% van de kiezers, zorgwekkend is. "Dit is een van de laagste deelnameniveaus in de regio voor een verkiezingsproces", aldus het document. Het document vermeldde ook de aanwezigheid van accordeons , de chaotische organisatie van het evenement, tegenslagen bij de INE en de selectiecommissies, het ontbreken van criteria en de zeer korte deadlines voor de uitvoering van een proces dat ongekend is in de wereld . "De missie beveelt niet aan dat dit model voor de selectie van rechters in andere landen in de regio wordt overgenomen", aldus het rapport.

De lage opkomst bij de verkiezingen – 13% voor het Hooggerechtshof van de Natie (SCJN) en 12,9% voor het Gerechtelijk Disciplinair Tribunaal – baart de missie de grootste zorgen. Daarom roepen ze op tot "een grondige reflectie op de aard van dit proces en de manier waarop het is uitgevoerd, gezien het feit dat meer dan 85% van de kiezers geen interesse heeft getoond in deelname." Het rapport stelt dat de campagnes een te restrictief communicatiemodel hadden, waardoor het publiek geen diepgaande kennis van de kandidaten kon opdoen . De kandidaten hadden slechts 60 dagen om campagne te voeren, en aangezien private en publieke financiering verboden was, beschikten ze alleen over eigen middelen, met een bestedingslimiet van 220.000 pesos.

Het rapport benadrukt de ernst van de aanwezigheid bij stembureaus van zogenaamde accordeons , kandidatenlijsten die aan de kiezers werden uitgedeeld . "Als bewezen wordt dat deze accordeons massaal of door ambtenaren werden uitgedeeld, zouden ze ongeoorloofde propaganda kunnen vormen en mogelijk een poging om kiezers te dwingen", benadrukt het rapport. Verder merkt het rapport op dat de negen kandidaten voor het Hooggerechtshof met het hoogste aantal stemmen "werden gepromoot op fysieke en virtuele accordeons ". Tegelijkertijd verifieerde de missie dat zes van de nieuwe rechters werden voorgedragen door de commissie van de uitvoerende macht en dat de overige drie leden zijn van het huidige Hof, benoemd door voormalig president Andrés Manuel López Obrador. "Dit roept gegronde twijfels op over de autonomie en onafhankelijkheid van het Hooggerechtshof ten opzichte van de uitvoerende macht", aldus het rapport.

Wat betreft de screening van kandidaten heeft de OAS verschillende problemen geconstateerd, variërend van een gebrek aan uniforme normen voor sollicitanten , de korte beoordelingstijd voor kandidaturen en de beperkte zelfregulerende capaciteit van de selectiecommissies. "De regels en procedures voor het beoordelen van de geschiktheid van sollicitanten waren aanzienlijk verschillend en hadden verschillende eisenniveaus", stellen zij. Bijgevolg onderging geen van de kandidaten die op de stemlijst terechtkwamen een daadwerkelijke evaluatie van hun juridische kennis. Het rapport beveelt aan om minimale ervaringseisen vast te stellen voor elke functie in het betreffende vakgebied, en aanvullende eisen te stellen voor functies op hoger niveau (zoals postdoctorale graden, publicaties of uitgebreidere carrières). Tot slot wijzen zij erop dat er strengere waarborgen hadden moeten worden ingevoerd om te voorkomen dat politieke leiders toegang zouden krijgen tot de hoogste rechtbanken .

Het document bekritiseert enkele wijzigingen in de rechterlijke hervorming, zoals de verkorting van de ambtstermijn van rechters van het Hooggerechtshof tot negen jaar of de mogelijkheid om herkiesbaar te zijn. "Verschillende actoren met wie de missie sprak, waren van mening dat het ontbreken van een vaste aanstelling de onafhankelijke handelingen van justitieambtenaren zou kunnen beïnvloeden en dat de noodzaak tot herverkiezing ertoe zou kunnen leiden dat rechters oordelen op basis van wat zij denken dat de voorkeuren van hun kiezers zijn", waarschuwt het rapport. Bovendien zullen gekozen rechters een jaar lang een proeftijd hebben, waardoor het voor hen moeilijk wordt om hun ambt te bekleden.

De stembiljetten vormden ook een twistpunt voor een succesvol verkiezingsproces. De missie bekritiseert het aantal te verkiezen posities, de technische complexiteit ervan, het aantal kleuren op de stembiljetten en de verandering in stemmethoden, die aanzienlijke druk op de kiezers uitoefenden. Het stemmen duurde tot een uur en vertraagde het proces. Bovendien werden in de staten Veracruz en Durango parallel verkiezingen gehouden om de gemeenteraadsverkiezingen te verlengen, en moesten er aparte stembureaus worden ingericht. "Als er geen wijzigingen in de verkiezingskalender komen, zal wat er in Durango en Veracruz is gebeurd, zich in 2027 in het hele land herhalen, aangezien de gerechtelijke verkiezingen dan op dezelfde dag zullen plaatsvinden als de verkiezingen voor de Kamer van Afgevaardigden die gepland staan ​​voor verlenging, en op welke dag de helft van de staten een gouverneur zal kiezen", aldus het document.

Het verkiezingsproces werd goedgekeurd op een aantal punten die de OAS prees, zoals de inspanningen om gendergelijkheid te handhaven en de implementatie van het regelgevingsinstrument "acht uit acht tegen geweld". Dit mechanisme voorkomt dat kandidaten die veroordeeld zijn voor huiselijk, politiek of familiaal geweld, of die een alimentatieachterstand hebben, een openbaar ambt bekleden. Het rapport prijst ook het werk van stembureaumedewerkers en het Nationaal Kiesinstituut (INE), die niet alleen historische verkiezingen in recordtijd organiseerden, maar dit ook deden met de helft van het benodigde budget. "Dit zijn de derde opeenvolgende verkiezingen waarin de OAS/EOM waarschuwt voor de budgettaire beperkingen waarmee de kiesautoriteiten worden geconfronteerd", benadrukt het rapport. De inspanningen van de functionarissen waren echter niet voldoende om de tekortkomingen van een "extreem complex en polariserend verkiezingsproces" te compenseren, dat talloze verbetermogelijkheden biedt.