Gezondheid: tussen de markt die niet bereikt en de staat die niet bereikt
De crisis in de Argentijnse gezondheidszorg is niet langer een sectorale zorg, maar een nationaal probleem geworden. Klinieken en sanatoria staan op de rand van de afgrond, belasting- en socialezekerheidsschulden stapelen zich op, professionals emigreren of verlaten hun beroep, en patiënten wachten uren – of dagen – op basiszorg. Wat gaat er mis? Is het een probleem met de begroting, het management of het model?
Om de oorzaak van deze crisis te achterhalen, is het belangrijk om verder te kijken dan de technische kortsluiting en ons te richten op het onderliggende debat: welke rol moeten de markt en de overheid spelen bij het leveren van essentiële diensten zoals gezondheidszorg?
Twee klassieke economen met tegengestelde maar complementaire standpunten kunnen ons helpen dit dilemma te begrijpen: Friedrich Hayek en Richard Musgrave.
Hayek, een Oostenrijkse liberaal, betoogde dat de meest efficiënte systemen die zijn die ontstaan zonder centrale planning. De markt, zei hij, fungeert als een "spontane orde" waar miljoenen individuele beslissingen worden gecoördineerd via prijzen. Volgens hem verstoort overmatige overheidsinterventie deze signalen en verstoort het prikkels.
Een deel hiervan is duidelijk zichtbaar in Argentinië: slecht ontworpen kruissubsidies, verwarrende regelgeving en overlappende dekking (publiek, privaat, vakbond) die de efficiënte allocatie van middelen belemmeren. Patiënten hebben geen keuzevrijheid en zorgverleners kunnen niet met zekerheid plannen.
Maar Hayek waarschuwde ook dat de staat een legitieme rol heeft: het vaststellen van duidelijke, stabiele en algemene regels . Ook dit lijkt niet succesvol te zijn. Het systeem is niet alleen vatbaar voor ingrijpen, maar ook onvoorspelbaar.
Richard Musgrave, een van de grondleggers van de welvaartseconomie, betoogde daarentegen dat bepaalde goederen – zoals gezondheidszorg of onderwijs – door de staat gegarandeerd moeten worden, zelfs als burgers er niet echt om vragen. Dit zijn de zogenaamde 'preferente goederen', die maatschappelijke effecten hebben die de individuele keuze overstijgen.
Vanuit dit perspectief is het overlaten van de gezondheidszorg aan de grillen van de markt oneerlijk en inefficiënt. Niet iedereen kan zich veroorloven wat hij of zij nodig heeft, en niet iedereen weet altijd wat hij of zij nodig heeft. En als iemand geen toegang heeft tot een vaccin of basisbehandeling, hebben de gevolgen gevolgen voor de hele samenleving.
Musgrave rechtvaardigde bijvoorbeeld beleidsmaatregelen als universele dekking, preventieve campagnes en prijscontroles op essentiële medicijnen.
Argentinië lijkt gevangen te zitten tussen twee modellen die niet helemaal werken. Het land mist een concurrerende markt die kwaliteit beloont, noch een staat die gelijkheid en duurzaamheid kan garanderen. De gezondheidszorg wordt gereguleerd, maar ondermaats; en de gezondheidszorg is openbaar, maar zwak.
Hayeks theorie helpt ons te begrijpen waarom prikkels niet werken. Musgraves theorie legt uit waarom het niet voldoende is om ze te repareren als toegang niet gegarandeerd is. Het probleem is dat in de praktijk geen van beide logica's consistent is toegepast.
Hoe ontsnappen we aan het labyrint? De oplossing is niet ideologisch, maar pragmatisch: het bouwen van een systeem dat marktsignalen respecteert, maar de tekortkomingen ervan corrigeert; een systeem dat universele toegang garandeert zonder producenten of dienstverleners te onderdrukken. Dit vereist duidelijke regels, duurzame financiering en een grondige institutionele herinrichting.
Noch de staat alleen, noch de markt alleen. De gezondheidszorg in Argentinië heeft iets moeilijkers nodig: coherentie .
Secretaris-generaal van Cameo
lanacion
