Waarom is een agentschap voor de beoordeling van gezondheidstechnologieën zo noodzakelijk?

In de gezondheidszorg, zoals op weinig andere terreinen van het maatschappelijk leven, kan tijdige en eerlijke toegang tot technologische vooruitgang het verschil maken tussen leven en dood. Dit is geen grootspraak: het is de realiteit voor mensen die te maken krijgen met complexe diagnoses en interventies nodig hebben, variërend van nieuwe medicijnen tot chirurgische ingrepen of medische hulpmiddelen. En juist op dit punt vertoont Argentinië een van zijn ernstigste structurele tekortkomingen: het ontbreken van een Nationaal Agentschap voor de Beoordeling van Gezondheidstechnologie (AETS).

In tegenstelling tot de National Administration of Drugs, Food and Medical Technology (ANMAT), die producten goedkeurt op basis van hun veiligheid en werkzaamheid, is een AETS (National Agency for the Protection of Medical Devices) belast met de beoordeling van reeds goedgekeurde technologieën vanuit een breder perspectief: klinisch, ethisch, economisch en sociaal. Kortom, haar taak is niet om te valideren of een product bruikbaar is, maar om te beslissen of het gebruikt mag worden, hoe, onder welke voorwaarden en voor wie.

In landen als het Verenigd Koninkrijk, Zweden, Canada, Brazilië en zelfs Colombia vormen instanties voor de beoordeling van gezondheidstechnologie (HTA) de pijlers van beslissingen in de gezondheidszorg. Het primaire doel van deze instellingen is niet om kosten te besparen, maar om middelen te optimaliseren. Optimalisatie betekent niets meer dan het verkrijgen van maximale waarde voor elke geïnvesteerde peso, waarbij prioriteit wordt gegeven aan interventies die de meeste gezondheid opleveren, met name voor degenen die dat het hardst nodig hebben.

Een van de belangrijkste bijdragen van moderne HTA is de integratie van een benadering van distributieve gelijkheid in de evaluaties. Dit betekent dat niet alleen wordt gemeten of een interventie kosteneffectief is, maar ook voor wie deze kosteneffectief is. De methodologie die bekend staat als DCEA ( Distributional Cost-Effectiveness Analysis) maakt het mogelijk om te schatten hoe de kosten en baten van een technologie verdeeld zijn over verschillende bevolkingsgroepen: naar sociaaleconomisch niveau, leeftijd, geslacht of woonplaats. Dit is met name cruciaal in systemen zoals dat van Argentinië, dat gefragmenteerd en ongelijk is, waar de toegang tot bepaalde therapieën meer afhangt van de locatie van de dekking dan van de klinische behoefte.

Enkele voorbeelden volstaan om dit punt te illustreren. De introductie van een nieuw, duur kankermedicijn kan een klein deel van de patiënten met een premium particuliere verzekering ten goede komen, terwijl het middelen verbruikt die hadden kunnen worden toegewezen aan essentiële medicijnen of preventieprogramma's voor duizenden mensen zonder dekking. Een goed ontworpen HTA schept orde in deze beslissingen, niet gebaseerd op technocratische grillen, maar op bewijs, rechtvaardigheid in de gezondheidszorg en ethische rationaliteit.

Een ander belangrijk element is burgerparticipatie. De modernste instanties ter wereld, zoals het National Institute for Health and Care Excellence (NICE) in het Verenigd Koninkrijk, beschikken over formele mechanismen om de stem van patiënten, professionals en gemeenschappen te betrekken bij het stellen van prioriteiten. Dit legitimeert niet alleen beslissingen, maar verbetert ook de relevantie en maatschappelijke acceptatie ervan.

In Argentinië ontstaat door het ontbreken van een AETS een paradoxale situatie: we beschikken over geavanceerde technologieën, die vaak tegen woekerprijzen worden geïmporteerd, maar we beschikken niet over een systeem waarmee we op basis van onze eigen criteria kunnen beoordelen welke technologieën daadwerkelijk toegevoegde waarde bieden.

Als gevolg daarvan leven we met excessen ( overmatig gebruik van dure technologieën met een lage impact ) en tekorten ( gebrek aan toegang tot basale, maar effectieve interventies ).

De inzet is niet onbelangrijk. De oprichting van een AETS met functionele autonomie, robuuste methodologie, volledige transparantie en afwezigheid van belangenconflicten is geen technocratische luxe. Het is een noodzakelijke voorwaarde om ervoor te zorgen dat het Argentijnse zorgstelsel middelen efficiënt en eerlijk inzet. En bovenal om ervoor te zorgen dat beslissingen over welke technologieën gefinancierd moeten worden niet langer gebaseerd zijn op sectorale lobby's, juridische druk of historische ongelijkheden, maar op technische, ethische criteria die gericht zijn op het welzijn van de bevolking.

De oprichting van een Health Technology Assessment Agency (HTAA) is op zichzelf geen wondermiddel. Het moet, als essentiële voorwaarde, deel uitmaken van een robuust en coherent nationaal zorgplan dat het betekenis en daadwerkelijke impact geeft . Niemand betwist of de adviezen van het agentschap bindend moeten zijn: dat moeten ze wel zijn. Anders riskeert het agentschap een louter adviserend orgaan te worden zonder invloed op belangrijke beslissingen over dekking en financiering.

Ondertussen mag de rechterlijke macht, binnen het kader van een republikeins regime dat de scheiding der machten respecteert, – zoals haar bevoegdheid toekomt – de beslissingen nemen die zij passend acht. Zij mag echter niet nalaten om voorafgaand overleg te plegen met een AETS (Spaans Hooggerechtshof), aangezien dit laatste erkend moet worden als het natuurlijke en gespecialiseerde technische orgaan, superieur – in kennis, methode en legitimiteit – aan welke functionaris of partijdeskundige dan ook.

Deelname van het AETS vóórdat een technologie daadwerkelijk in het zorgstelsel wordt opgenomen, geeft de staat het strategische instrument om te onderhandelen over prijzen en toetredingsvoorwaarden op basis van wetenschappelijk bewijs en gezondheidswaarde. Dit mechanisme maakt het ook mogelijk om monopolistische effecten te neutraliseren of te beperken die – vanwege de logica van innovatie, exclusiviteit en informatieasymmetrie – met elke nieuwe technologie gepaard gaan, met name in de eerste commercialiseringsfase .

Uiteindelijk is een AETS een instrument om ervoor te zorgen dat het recht op gezondheidszorg niet afhangt van geluk, dekking of koopkracht, maar van bewijs en billijkheid. Zoals bij elke belangrijke politieke beslissing vereist het wilskracht, consensus, deskundigheid en een duidelijke doelstelling. Het Nationaal Congres heeft het recht om te spreken en de samenleving heeft het recht om dat te eisen.

Hoofd van de Argentijnse Gezondheidsunie (UAS) en directeur van Cemic

Volgens