Wie won en wie verloor de '12-daagse oorlog' tussen Israël en Iran, en welke veranderingen staan ​​op stapel in het Midden-Oosten?

Twaalf dagen oorlog, minstens 610 doden in Iran, 28 doden in Israël, en een verrassende uitkomst toen de Amerikaanse president Donald Trump maandagmiddag aan de wereld aankondigde dat er een volledig staakt-het-vuren was overeengekomen in een conflict dat dreigde zich over het hele Midden-Oosten uit te breiden. Wie heeft de oorlog gewonnen? Wat gaat er in de regio gebeuren? Wat zal het lot zijn van het Iraanse nucleaire programma? Welke toekomst heeft het ayatollahregime in de Islamitische Republiek?

Toen de oorlog op vrijdag 13 juni begon met een grootschalig bombardement door 200 gevechtsvliegtuigen, beweerde Israël dat het doel was om het nucleaire programma van Iran te vernietigen en de dreiging die Teheran vormde voor het land te neutraliseren door steeds geavanceerdere ballistische raketten te ontwikkelen.

Bovendien beweerden belangrijke Israëlische leiders, zoals minister van Defensie Israel Katz, dat de hoogste leider van Iran, Ayatollah Ali Khamenei, "niet kan blijven bestaan" als de strategische doelen van de oorlog behaald moesten worden. Hiermee impliceerden zij dat zijn val de weg vrij zou maken voor een eventuele machtswisseling die van binnenuit zou moeten plaatsvinden.

Iran ontkent al jaren het bestaan ​​van de staat Israël en dreigt de staat herhaaldelijk te vernietigen.

Om een ​​einde te maken aan het nucleaire programma van Iran, dat zijn uranium heeft verrijkt tot 60% (90% is de grens voor het maken van een atoombom), moest Israël twee belangrijke faciliteiten met succes aanvallen: Natanz en Fordow, die beide op respectievelijk ongeveer 12 meter en 80 meter diepte liggen.

Israël had niet de bommen om het te doen, maar de Verenigde Staten wel. Zaterdag gaf Donald Trump opdracht tot een aanval op de Iraanse nucleaire installaties, en zijn B-2 strategische bommenwerpers wierpen in totaal 14 bommen af, met een gewicht van meer dan 13 ton, op Fordow en Natanz. Bij gebrek aan onafhankelijk bewijs hebben zowel Israël als de Verenigde Staten beweerd dat de aanval het Iraanse nucleaire programma heeft vernietigd.

Maandag vond de Iraanse vergeldingsactie tegen de Verenigde Staten plaats, en wat gevreesd werd, gebeurde ook: een aanval op Amerikaanse militaire bases in het Midden-Oosten, een actie die de oorlog dreigde te escaleren. Er werden raketten afgevuurd op Al Udid, gelegen in Qatar, maar die werden gemakkelijk onderschept. Het was een gecontroleerde aanval; Trump zelf zei zelfs dat Iran had gewaarschuwd dat het op die locatie zou vuren, de grootste Amerikaanse militaire basis in de regio. "El Comercio Newspaper. Alle rechten voorbehouden."

Toen kwam de verrassende aankondiging van het staakt-het-vuren.

Dinsdag waren de voorwaarden van de overeenkomst nog onbekend. Alleen de boodschap die Trump op sociale media plaatste, is nog over. Het is onduidelijk wat Israël en Iran zijn overeengekomen: komen er onderhandelingen? Zal Iran nu instemmen met een einde aan zijn nucleaire programma? Zal Israël zijn preventieve aanvallen op Iran en de moord op Iraanse kernwetenschappers staken? Hebben de Verenigde Staten Israël verzekerd dat Iran geen bedreiging meer vormt? Het is onbekend.

El Comercio interviewde twee analisten om de eerste conclusies te trekken uit deze twaalf dagen durende oorlog die wereldwijd de aandacht trok. "El Comercio Newspaper. Alle rechten voorbehouden."

Journalist Carlos Novoa, gespecialiseerd in kwesties in het Midden-Oosten, vertelde deze krant dat er geen winnaars zijn in deze oorlog, vooral omdat het staakt-het-vuren zwak is en er elk moment een spiraal van geweld kan ontstaan.

"Wat we vanuit een militair, politiek en symbolisch perspectief kunnen zeggen, is dat deze oorlog de zwakheden van beide partijen heeft blootgelegd. Aan de ene kant is het regime van de ayatollahs in Iran in gevaar gebracht, want als Israëls offensief was doorgegaan, had het elk moment kunnen vallen. Daarom hebben ze deze stopzetting van de vijandelijkheden geaccepteerd," benadrukte Novoa.

"Aan Israëlische zijde is het weliswaar waar dat het land met geweld heeft aangevallen en de militaire macht op Iraans grondgebied heeft beschadigd, maar de kwetsbaarheid ervan is aangetoond, aangezien Iraanse langeafstandsraketten het grondgebied konden binnendringen en schade en zelfs doden hebben veroorzaakt in emblematische steden als Tel Aviv, Haifa en Beersheba", benadrukte Novoa.

Alonso Cárdenas, politicoloog aan de universiteit Antonio Ruiz de Montoya (UARM), vertelde El Comercio dat het moeilijk is om een ​​overwinning in absolute termen te voorspellen.

"Maar we zouden kunnen spreken van een politieke overwinning voor het regime van de ayatollahs, omdat het nog steeds aan de macht is. Laten we niet vergeten dat er een tijd was dat meneer Netanyahu en ook Trump spraken over de mogelijkheid van een regimewisseling, maar dat zou letterlijk de poorten van de hel hebben geopend. We zien de precedenten in Irak, Syrië, Libië en Afghanistan", merkte hij op.

Cárdenas stelde dat Netanyahu degene is die het zwaarst te verduren krijgt. Hij gelooft dat hij een conflict nodig heeft om aan de macht te blijven, vanwege de nationale en internationale kritiek die hij krijgt.

" Netanyahu wordt in Israël onderzocht vanwege corruptie, vanwege pogingen om de structuur van de rechterlijke macht te veranderen, vanwege nalatigheid die de Hamas-aanvallen van 7 oktober mogelijk maakte, zijn parlementaire meerderheid wordt steeds zwakker en zelfs de Israëlische samenleving is diep ontevreden over zijn daden omdat hij er niet in slaagde de gijzelaars te redden," benadrukte hij.

Wat zou er in het Midden-Oosten gebeuren als een van de gevolgen van deze oorlog de val van het ayatollah-regime in Iran is?

Volgens Novoa is het probleem in het Midden-Oosten dat als er een regime valt, het niet de bedoeling is om een ​​westerse democratie te vestigen of de levensomstandigheden in het land te verbeteren, maar juist het tegenovergestelde.

"Chaos wordt gezaaid omdat het guerrillaoorlogvoering en machtsstrijd tussen clans veroorzaakt. We hebben dit gezien in Irak, Syrië en Libanon. Als de ayatollahs van Iran vertrekken, zullen de Verenigde Staten en Israël proberen een regering te installeren die met hen verbonden is, met als gevolg de tegenstand van islamistische groeperingen die hen koste wat kost zullen bestrijden," benadrukte hij.

Cárdenas hield vol dat het regime van de ayatollahs voorlopig aan de macht zal blijven. Hij legde ook uit dat hij zijn handlangers, die de zogenaamde As van het Verzet vormen, zal blijven steunen, ook al zijn ze zwaar getroffen door Israël.

" Hamas is verzwakt, maar bestaat nog steeds. Hezbollah is verzwakt, maar bestaat nog steeds. De Houthi's in Jemen blijven raketten op Israël afvuren. En nu, voor het eerst sinds de Jom Kipoeroorlog van 1973, zijn Israëlische steden zoals Haifa, Tel Aviv en Jeruzalem aangevallen. Het is bewezen dat Iron Dome niet onkwetsbaar is. De Israëlische bevolking heeft al tientallen jaren geen aanvallen van deze omvang meer meegemaakt", aldus Cárdenas.

"Er zou een implosie van het regime van de ayatollahs kunnen plaatsvinden; dat sluit ik niet uit. Maar Netanyahu zou ook ten val kunnen komen door zijn politieke en juridische problemen", zei Cárdenas.

Volgens de meest recente gegevens van het Internationaal Atoomenergie Agentschap (IAEA) beschikte Iran op 17 mei 2025 over 408,6 kilogram 60% verrijkt uranium. Moet Iran dit materiaal en de bijbehorende centrifuges na afloop van de oorlog overdragen aan het IAEA?

Na het Amerikaanse bombardement op de Iraanse kerncentrales heeft Trump herhaaldelijk verklaard dat Iran nooit een atoombom zal hebben. Israël blijft hetzelfde beweren.

Novoa stelde dat de beweringen van de Amerikaanse president met een korreltje zout genomen moeten worden.

" Wat Trump zegt, laat ons altijd in een staat van onzekerheid en verwarring achter. Maandag zei hij dat de oorlog binnen een paar uur voorbij zou zijn, maar dat was niet het geval. Hij werd zo boos op Israël omdat het bleef aanvallen, en hij heeft een relatief begripvolle toespraak gehouden tegenover Iran," merkte ze op.

"Iran zou van de wapenstilstand gebruik kunnen maken om tijd te winnen om zijn idee voor een atoombom te finaliseren. Dit is iets dat binnen de publieke opinie van dat land besproken zal worden", aldus Novoa.

Cárdenas gaf aan dat het onderliggende probleem in deze oorlog is dat Iran nu alle belang heeft bij de ontwikkeling van een kernwapen, omdat dat praktisch de enige garantie is tegen een aanval. "Je hebt het voorbeeld van Saddam Hoessein in Irak (die werd afgezet), en je kijkt naar Noord-Korea, dat kernwapens heeft en niemand aanvalt."

"Maar de rode lijn blijft bestaan ​​en Israël zal niet toestaan ​​dat Iran kernwapens krijgt", benadrukte Cárdenas.

Cárdenas herinnerde eraan dat Iran tijdens de regering van Barack Obama (2009-2017) akkoord ging met het beperken van zijn nucleaire programma in ruil voor vrijstelling van internationale sancties. Maar Trump verbrak die overeenkomst later.

"Daarmee is er voor Iran geen enkele prikkel meer om zich aan de overeenkomst te houden", aldus Cárdenas.

Laten we niet vergeten dat Iran, in tegenstelling tot Israël, de nucleaire non-proliferatieovereenkomst heeft ondertekend. Dat verplicht Iran om inspecteurs hun werk te laten doen. Maar in het geval van Israël is dat niet het geval. Israël heeft die overeenkomst niet ondertekend. En het is belangrijk om te onthouden dat de Veiligheidsraad Iran sinds 1981 heeft gevraagd om transparant te zijn over zijn nucleaire programma. Maar er zijn meer dan 40 jaar verstreken en het land heeft het herhaaldelijk veroordeeld," zei Cárdenas.

Hij voegde eraan toe dat om terug te keren naar het onderhandelingsproces, de overeenkomst met Obama om de sancties tegen Iran op te heffen in ruil voor intensievere inspecties, hervat zou moeten worden. "Maar aangezien die overeenkomst door Trump is geschonden, zou hervatting ervan een erkenning zijn dat hij ongelijk had, dus het is erg moeilijk om dat te laten gebeuren."