Zorgen over de verblijfplaats van het verrijkte uranium van Iran: het zou gebruikt kunnen worden om tot negen kernwapens te maken

Als reactie op de triomfantelijke toon van de Verenigde Staten na de aanval van zondag in Iran, eist het Internationaal Atoomenergie Agentschap (IAEA) toegang tot de getroffen locaties. Deskundigen onthouden zich echter van voorbarige conclusies.

Er blijven nog veel vragen onbeantwoord, vooral over de locatie van de voorraad 60% verrijkt uranium.

De bomaanslagen waren gericht op drie belangrijke locaties waar officieel verrijkt uranium wordt bewaard: Fordo, Natanz en Isfahan. Er werd aanzienlijke schade gemeld.

De nucleaire waakhond van de VN, het IAEA, maakt zich zorgen over de voorraad van 408,6 kg 60% verrijkt uranium, die haar medewerkers voor het laatst op 10 juni hebben gezien.

Als dat volume tot 90% verrijkt wordt, kan het theoretisch gebruikt worden om meer dan negen kernwapens te maken.

"We moeten de inspecteurs laten terugkeren en de situatie laten beoordelen", zei IAEA-directeur Rafael Grossi maandag aan het begin van een spoedvergadering op het hoofdkantoor van het agentschap in Wenen, Oostenrijk.

De zorgen namen toe toen op 13 juni, de dag dat de Israëlische aanvallen begonnen, de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken Abbas Araqchi een brief stuurde aan de IAEA waarin hij aangaf dat er "speciale maatregelen ter bescherming van nucleaire apparatuur en materiaal" waren genomen.

Satellietbeelden tonen voertuigbewegingen bij een van de ondergrondse ingangen van Fordo vóór de Amerikaanse aanval.

Met 60% verrijkt uranium en een paar honderd centrifuges kan Iran nog steeds snel een kernwapen verwerven.

Omdat verrijkt uranium in poedervorm in containers wordt opgeslagen, is het eenvoudig per voertuig te vervoeren.

Werd hij overgeplaatst? De Israëlische premier Benjamin Netanyahu zei dat hij "interessante informatie" over de kwestie had, maar weigerde verdere details te geven.

Als het inderdaad verplaatst is, "zal het moeilijk, zo niet onmogelijk, zijn om de locatie te achterhalen", vertelde Kelsey Davenport, expert bij de Arms Control Association, aan AFP. Volgens haar is het "te vroeg om te zeggen dat de Amerikaanse aanvallen een succes waren."

De Amerikaanse vice-president JD Vance gaf op ABC toe dat er "in de komende weken" aandacht zal moeten worden besteed aan brandstof.

"Wat we wel weten, is dat de Iraniërs niet langer in staat zijn om het om te zetten in uranium dat geschikt is voor wapens. Dat was ook het werkelijke doel", voegde hij toe.

Israël beweerde maandag aanvallen te hebben uitgevoerd om de toegang tot de Fordo-locatie te blokkeren.

Van de meer dan 20.000 centrifuges die Iran naar verluidt bezat, raakten er veel beschadigd in Natanz, aldus Grossi.

Ook maakte hij melding van mogelijke "zeer aanzienlijke schade" bij Fordo, waar de apparatuur uiterst geavanceerd is en gevoelig voor trillingen, gezien de explosies en de delicate aard van de dure machines die worden gebruikt om uranium te verrijken.

Niet alle centrifuges zijn echter geregistreerd. Sommige zijn de afgelopen jaren op onbekende locaties opgeslagen, vanwege de verslechterende samenwerking met de IAEA, aldus experts.

"Met 60% verrijkt uranium en een paar honderd centrifuges kan Iran nog steeds snel een kernwapen verwerven", waarschuwde Davenport.

Vóór het conflict had de IAEA geen enkel bewijs gevonden van een "systematisch programma" om een ​​kernwapen te produceren, en Iran heeft dergelijke intenties altijd ontkend. Maar momenteel heeft het Agentschap geen zicht op de situatie.

Als de vijandelijkheden aanhouden, "zou het non-proliferatiebeleid zoals wij dat kennen, kunnen instorten", waarschuwde Grossi.

Er is een groot risico dat Iran zich terugtrekt uit het verdrag en inspecteurs uitzet of hen simpelweg de toegang tot belangrijke locaties ontzegt.

Iran, dat in 1970 het Non-Proliferatieverdrag (NPV) ondertekende en zich daarmee verplichtte tot het gebruik van atoomenergie voor vreedzame doeleinden onder toezicht van het IAEA, is begonnen met het voorbereiden van een mogelijke terugtrekking. Hierdoor zijn er steeds meer beschuldigingen tegen het agentschap geuit.

Volgens de ambassadeur in Wenen, Reza Najafi, is de huidige "agressie" een "fundamentele en onherstelbare" klap voor het non-proliferatiepact.

" Er is een aanzienlijk risico dat Iran zich terugtrekt uit het verdrag en inspecteurs uitzet, of hun simpelweg de toegang tot belangrijke locaties ontzegt ", schat Eric Brewer van de Amerikaanse denktank Nuclear Threat Initiative (NTI).

In de tussentijd zou het een 'clandestien' programma kunnen opzetten, zoals Noord-Korea deed, dat zich in 2003 uiteindelijk terugtrok uit het NPT.