'De stok der deukende ideologieën', de Mafalda-cartoon die Quino zijn ballingschap uit Argentinië kostte.

Quino keerde in 2014 terug naar zijn geboorteplaats Mendoza om de draad weer op te pakken met het licht van zijn jeugd, terwijl hij zijn zicht aan het verliezen was. Mafalda's vader had een hekel aan interviews, maar die winter verwelkomde hij een filmcrew tot het donker werd. Rond deze ontmoeting hebben Mariano Donoso en Federico Cardone "Quinografía" geweven, een documentaire die het leven en werk van het Argentijnse genie verkent en die op 19 juni in première gaat in de bioscopen in het hele land.

Op een gegeven moment in het interview wordt hem gevraagd wat hem het meest bezighoudt in de wereld op dit moment. De cartoonist aarzelt geen moment: Oekraïne en Rusland – datzelfde jaar annexeerde Poetin de Krim – de migratie van Latijns-Amerikaanse kinderen, de verkiezingen in de Verenigde Staten, de opkomst van extreemrechts in landen als Hongarije... Gevuld met een politieke gevoeligheid die zijn tijd overstijgt en tegelijk diep menselijk is, wordt de visie die het creatieve en emotionele universum van de auteur beheerst, weerspiegeld in 'Quinografía'.

Door middel van zijn reacties, persoonlijke voorwerpen, cartoons, levensscènes – de film werd in zes landen gefilmd – en getuigenissen van professionals, vrienden en familie, ontstaat er een dialoog tussen heden en verleden die de cartoonist op intieme wijze in beeld brengt. Tijdens een bezoek aan Spanje voor de première benadrukken zijn neefjes Guillermo – op wie Mafalda's jongere broer Guille is gebaseerd – en Diego Lavado twee essentiële pijlers van deze "Quinografía": de fundamentele rol die zijn vrouw Alicia in zijn leven speelde en de impact van zijn ballingschap.

In februari 1976, kort voor Videla's staatsgreep , viel een gewapende groep het huis van Quino en Alicia in Buenos Aires binnen. Ze waren er niet, want ze besloten niet terug te gaan slapen en bleven in hun woning in Tigre, in tegenstelling tot hun gebruikelijke gewoonte. De cartoonist was geen partijlid, maar "dat was ook niet nodig om het doelwit te worden", vertelt Diego aan ABC. Zijn werk was een constante kritiek op autoritarisme en repressie .

Hijzelf wijst in 'Quinografía' op de cartoon met Mafalda in de hoofdrol die hem de meeste problemen bezorgde. Daarin raakt het kleine meisje de wapenstok van een politieagent aan en zegt: "Zie je wel? Dit is de stok om ideologieën mee te ondermijnen ." "Een van de inlichtingendiensten heeft het hele centrum van Buenos Aires volgeplakt met de cartoon, waarop ze Manolito in de plaats van Mafalda zetten en hij zegt: 'Zie je wel Mafalda? Dankzij deze stok kunnen we veilig naar school'", merkt Quino op in het interview. Ze wilden dat hij de cartoon goedkeurde, maar hij weigerde. "Hij was heel kalm, maar als hij boos werd, was hij een tsunami. Ik denk dat hij ze ergens heen heeft gestuurd waar ze beter niet heen konden gaan; een week later zaten ze achter hem aan ", legt Diego uit.

Na de overval zochten Quino en Alicia twee maanden hun toevlucht in het huis van zijn vader. Kort nadat ze zich hadden geïnstalleerd, bereikte de tragikomedie die de cartoonist altijd achtervolgde zijn hoogtepunt. Hij stond te douchen toen de buurman de muziek zo hard zette dat de muren trilden. Met een bittere glimlach vertelt hij hoe hij en zijn broer naar het politiebureau gingen om hem aan te geven, maar tot hun afgrijzen stuitten ze bij binnenkomst op de Mafalda-cartoon. "We waren allemaal erg naïef. Ze hadden ons... zoals ze in Argentijns jargon zeggen, 'meegezogen', kunnen ontvoeren. We wisten niet hoe erg het was ," legt Guillermo uit.

Quino's neefje was 12 jaar oud en herinnert zich "een moment dat hij thuis was, heel verdrietig. Ik raakte hem aan en besefte dat hij huilde . Dat was het moment waarop hij moest besluiten zijn land te verlaten en naar Italië te gaan. Het was ontzettend moeilijk voor hem om te vertrekken. Hij hield heel veel van zijn vaderland", herinnert hij zich.

Na die episode gingen de Quino's in ballingschap in Milaan. Daar raakten ze zeer vertrouwd met hun redacteur, Marcelo Raboni, grotendeels dankzij Alicia. Raboni schreef de cartoonist onophoudelijk over de publicatie van Mafalda daar, maar hij antwoordde niet. Zijn vrouw nam het over en Italië werd het eerste Europese land dat zijn cartoons publiceerde. "Hij was volkomen nutteloos in dagelijkse taken . Een comfortabele feminist. Alicia besloot haar baan bij de Atoomenergiecommissie op te zeggen om zich te wijden aan zijn rol als manager. Dat heeft Quino's carrière zo'n vlucht laten nemen. Hij wijdde zich uitsluitend aan zijn eigen ding, en alles wat ondergeschikt was aan zijn beroep van zitten en tekenen, was Alicia's zaak," zegt Guillermo, die eraan toevoegt dat het stel zo hecht was dat ze als één en hetzelfde konden worden beschouwd.

Joan Manuel Serrat – een goede vriendin – en schrijfster Milena Busquets (dochter van Esther Tusquets, oprichter van Lumen , de Spaanse uitgever van Quino's werk) bevestigen Guillermo's woorden in de documentaire. De cartoonist, de eerste cartoonist die de Prinses van Asturië Prijs voor Communicatie en Geesteswetenschappen ontving, woonde ook enige tijd in ons land. Schrijver Daniel Samper Pizano toont de plaquette in zijn woning in Madrid in 'Quinografía' en neemt de kijker mee naar zijn vaste apotheek . Hij zei nooit wie hij daar was, maar ze herinneren zich dat hij op een dag naar de antirimpelcrèmes stond te kijken en tegen hen zei: "Wat hebben ze daar, arseen?"

Naast Argentinië, Italië en Spanje reist de documentaire ook naar Frankrijk en China. In Parijs benadrukt zijn editor zijn onconventionele denkwijze en hoe ze een complexe operatie moesten plannen om de originelen te scannen, aangezien Quino, die ze in een kluis bewaarde, weigerde ze af te staan. Het land van de rijzende zon kruist "Quinografía" met het verhaal van een familie, een symbool van de wereldwijde en tijdloze reikwijdte van zijn werk. Een moeder vraagt ​​haar kind de strip te lezen waarin Manolito niet naar school wilde in een versleten exemplaar. Het is de editie van Mafalda die zijn grootmoeder jaren geleden kocht, zonder te weten dat het illegaal gekopieerd was.