De reis van de cowboys: van de moerassen van Guadalquivir naar de Great Plains

"En is het echt zo gegaan?" Marshal Wyatt Earp werd gevraagd naar de ware geschiedenis van het Wilde Westen. En hij, die zijn roem had verdiend met het briljante vuurgevecht bij de O'K Corral, antwoordde: "Precies zo ging het, min of meer een leugen." Vanaf jonge leeftijd, toen de wilde geest van de verovering van het Wilde Westen heerste, was hij achtereenvolgens of gelijktijdig buffeljager en eigenaar van bordelen en gokhallen geweest, maar in de loop der jaren werd de ster van een sheriff in zijn hart geplant, in hetzelfde tempo waarin de Verenigde Staten de gebieden die naar de Pacifische kust leidden, in beslag namen, die eeuwenlang provincies van Spanje waren geweest (Louisiana, New Mexico en Californië).

In zijn latere jaren, beginnend in het tweede decennium van de 20e eeuw, wandelde de emeritus Earp, een oude verdediger van de wet die geboren was in een tijd dat de wet aan de overzijde van de Mississippi nog onzeker was, door de primitieve Hollywoodstudio's. Dit inspireerde John Ford, die hem begroette alsof Johannes de Doper naar de filmset was gekomen.

Het Westen, als bestemming voor dromen en hallucinaties, schommelt tussen het behoud van een primitief Eden (de overvloed die de beschouwing van de verheven natuur biedt) en het nooit bevredigde verlangen van een vurig menselijke ambitie, die het paradijs verstoort met dichtbevolkte steden en de komst van de spoorweg. Van James Fenimore Coopers roman The Last of the Mohicans tot Peckinpahs schemerfilms, waar de auto al verschijnt.

Het najagen van rijkdom is het lot van een man van actie: er is altijd zuiverder goud en nieuwe landen om te bezitten. Als die er niet zijn, droom je ervan.

Miguel Ángel Blanco, een kenner van de Spaanse erfenis in het Amerikaanse Westen, herinnert zich dat het woord 'illusie' in het Engels 'delirium of luchtspiegeling' betekent. Het waren dan ook de eerste ontdekkingsreizigers in dienst van de Kroon die de overweldigende aantrekkingskracht van de legendarische gouden steden voelden.

Vanaf de aankomst van Juan Ponce de León in Florida in 1513, via Menéndez de Avilés' Fontein van de Eeuwige Jeugd, tot de eerste decennia van de 19e eeuw, beheerste Spanje ongeveer twee derde van het huidige continentale grondgebied van Noord-Amerika. Gedurende de 16e eeuw reisden mannen, onder leiding van Vázquez de Coronado, en in de latere decennia van die eeuw door Juan Oñate, te paard door de huidige westelijke gebieden: de Llano Estacado, waar tornado's woedden, en New Mexico, de geboorteplaats van de Pueblo-indianen.

Het is de eerste ontmoeting in de geschiedenis tussen de ridder en de maagdelijke en dreigende landschappen van het Westen. En zo ontdekken de ogen van López de Cárdenas uit Extremadura de Grand Canyon, en levert sergeant-majoor Zaldívar een tekening van een buffel af, een werk dat nu bewaard wordt in het Algemeen Archief van de Indiën.

Wie 'Spaanse paarden en paarden in de verovering en kolonisatie van Amerika' van Justo del Río leest, begrijpt dat de Spaanse gentleman waarden die hem identificeren met de Amerikaanse geest, heeft overgedragen op de cowboy: eergevoel, een drang naar grootsheid, het verdedigen van een zaak of ideaal, gastvrijheid en hoffelijkheid. "De soldaat voelde zich aangetrokken tot het leven aan de grens, een gevolg van een cultuur die de oorlogsdaad verheerlijkte als de hoogste maatschappelijke waarde. Het paard is een instrument voor oorlog en vrede, een aanvals- en verdedigingswapen, en het helpt op zichzelf het leven en de bescherming ervan te verklaren. Het paard is een mechanisme voor maatschappelijke vooruitgang, een vervoermiddel en een manier van werken."

Vanaf het einde van de 15e eeuw, ontstaan ​​in Andalusië, ontwikkelden zich de eerste veeboerderijen in Amerika. De komst van paardenkennis en de ontwikkeling van rij- en temtechnieken in het hart van het Amerikaanse Westen vielen samen met de populariteit van ridderromans. Don Quichot zelf instrueert Sancho op humoristische wijze en spoort hem aan zich te paard waardig te gedragen als gouverneur van het eiland Barataria: "Wanneer u op uw paard stapt, gooi uw lichaam dan niet over het zadel, houd uw benen niet stijf en weggetrokken van de buik van het paard, en rijd niet zo slap dat het lijkt alsof u op een ezel rijdt: want rijden maakt sommigen tot heren, anderen tot stalknechten."

Zoals Morales Padrón, de onvergetelijke hoogleraar geschiedenis van geografische ontdekkingen, opmerkte: "in de schaduw van beroemde figuren, kapiteins en heersers, waren er mensen met onbekende gezichten, die kuddes varkens hoedden, kuikens onderdak gaven, pasgeboren dieren op brancards droegen of zaden koesterden om het wonder van hun worteling te bewerkstelligen."

Voor wie hongert naar avontuur, biedt dit gebied, zo uitgestrekt als de zee, dezelfde uitdaging voor de mens: de onmetelijkheid beheersen.

"Veel ontdekkingsreizigers waren veehouders, en een aanzienlijk deel van de fondsen die werden geïnvesteerd in de vorming en uitrusting van de troepen die uit Spanje vertrokken, was afkomstig uit die activiteit en keerde er vervolgens weer naar terug", schrijft Justo del Río, verwijzend naar de veehouders en cowboys.

Op deze manier ontstond een veeteeltmaatschappij, aangepast aan de westelijke gebieden, waarvan de vaardigheden en kennis werden overgedragen vanuit Nieuw-Spanje en het Iberisch Schiereiland. "De hoofden, nekken en borst van de paarden waren bedekt met hoofdtooien, de zijkanten waren omgord en de heupen en benen waren bedekt met dikke escabilla's om ze te beschermen tegen de pijlen van de inheemse bevolking. Deze geloofden dat ze tegen onsterfelijke centauren vochten." In 'De erfenis van Spanje in Amerika' merkt José Tudela op: "Men geloofde dat de paarden ijzer of goud aten, en wanneer ze gras aten, kwam hun dierlijke aard aan het licht."

Naarmate de 19e eeuw vorderde, sloten vooraanstaande landschapsschilders zich aan bij de verkenningen van het Westen, soms verbonden met cartografie, soms met de industrie – die moest weten hoe ze winst konden maken uit nieuwe gebieden – of gewoon uit artistieke nieuwsgierigheid. Albert Bierdstadt, Frederick Remington, William Ranney en anderen droegen fascinerende beelden bij van Yosemite , Yellowstone en de relatie tussen cowboys en indianen. In deze heen-en-weer relatie tussen Amerika en Spanje, eveneens in diezelfde periode van de 19e eeuw, leverden vooraanstaande romantische schilders zoals Eugenio Lucas, Genaro Pérez Villaamil en Manuel Barrón werken die een motief en focus delen met het Westen, zoals "Aanval op een postkoets" (1850) of "Gezicht op Puerto de Miravete, oude weg naar Madrid" (1869). Uitkijkend over de Atlantische Oceaan wordt de bandiet vergeleken met de bandiet en zijn locatie in de Andalusische bergen. Veteranen van de Amerikaanse Burgeroorlog en de Spaanse Onafhankelijkheidsoorlog, zonder duidelijke lotsbestemming, vormden de basis voor deze twee figuren, de outlaw en de bandiet. De schilderijen waar we het hier over hebben, behoren tot de collectie van het Thyssen Museum en zijn sinds de opkomst van de fotografie aangevuld met grote afbeeldingen van natuurlandschappen van kunstenaars zoals William Henry Jackson ('Devil's Tower', 1892, Library of Congress) en anderen, zoals Edward S. Curtis, die zich richtte op het bewaren van de herinnering aan indianenstammen ('An Oasis in the Badlands', 1905). Gedurende de 20e eeuw voltooide de in El Paso gevestigde Mexicaanse tekenaar José Cisneros de evolutie van vaquero's en vaquerofiguren in honderden werken.

Vóór de komst van de cinema leverde literatuur materiaal voor de mystificatie van de 'cowboy', die oorspronkelijk – en al tijdens de Amerikaanse expansie naar Californië – gewoon een plattelandsjongen was met de zware taak om dagen en nachten achter een paard te rijden. Het woord 'vaquero' is afgeleid van het Engelse woord 'buckaroo', maar wordt gebruikt voor 'cowboy'. Veel auteurs die beroemd werden door hun scriptie over het Westen, hebben het nooit bezocht, zoals de Duitser Karl May. In Spanje schreef Marcial Lafuente Estefanía jarenlang wekelijks een korte western en publiceerde er uiteindelijk meer dan 2500. Over het Westen vertelde de schaamteloze Wyatt Earp de waarheid: "Dat is precies de geschiedenis van het Westen, met een paar leugens meer en een paar minder."