Meesterwerken van Pompidou verhuizen naar Monaco vanwege sluiting voor renovatie

Veel van de meesterwerken uit de permanente collectie van Centre Pompidou , die al uit het Parijse museum zijn ontruimd vanwege de volledige sluiting in verband met renovatiewerkzaamheden vanaf 22 september , zullen deze zomer aan de Middellandse Zee in Monaco te zien zijn. Ze zullen daar worden tentoongesteld in een atypische tentoonstelling die ze op kleur categoriseert.

De tentoonstelling, getiteld Colours! Masterpieces from the Centre Pompidou , was tot en met 31 augustus te zien in het Forum Grimaldi in Monte Carlo. Voor de conservatoren van het museum in de Franse hoofdstad biedt het een kans om te breken met de canons en regels die normaliter de presentatie van de uitgebreide collectie hedendaagse kunst bepalen.

Het komt allemaal voort uit een vrij uitzonderlijke "historische situatie", aldus Didier Ottinger, adjunct-directeur van het Pompidou en conservator van de tentoonstelling in Monaco. Door de sluiting van vijf jaar konden de kunstwerken namelijk als geheel reizen en werden ze gepresenteerd in een "geest van inventiviteit".

"In Centre Pompidou, zoals in alle goede musea voor moderne kunst, zijn de werken chronologisch gerangschikt per stroming, de ene avant-gardestroming volgt de andere op, als parels aan een collier. Hier hebben we echter de mogelijkheid om iets totaal anders te doen en de werken willekeurig te groeperen, bijvoorbeeld op basis van hun kleur", legt Ottinger uit.

Door de werken van Basquiat, Picasso, Miró, Matisse, Kandinsky en anderen op deze manier tentoon te stellen , kunnen we niet alleen de relaties tussen hen opnieuw overdenken, maar ook het effect van kleuren op de menselijke waarneming verkennen , iets waar musea vaak weinig aandacht aan besteden of dat zelfs als banaal beschouwen.

Ottinger kon eigenlijk maar een paar voorbeelden als precedent voor deze tentoonstelling vinden: één in Lyon (Frankrijk) in 1988 en een andere in het MoMA in New York twintig jaar later.

Door de werken op kleur te groeperen , krijgen hun betekenis en symboliek voorrang boven hun vorm. En dat geeft de werken natuurlijk een vrijheid. Het is alsof we ze bevrijden van de ketenen van rede en geschiedschrijving waarin ze enigszins gedomesticeerd en soms zelfs verstikt zijn in de grote musea voor moderne kunst, aldus Ottinger.

Het decorontwerp en de indeling konden, gezien de inventieve geest van de tentoonstelling, niet op de traditionele manier met kamers en gangen worden vormgegeven.

In de immense multifunctionele ruimte van het Grimaldi Forum ( ongeveer 2.000 vierkante meter, elke zomer gereserveerd voor een andere thematische tentoonstelling ) zijn de kunstwerken georganiseerd als een chromatische cirkel die in cirkels kan worden doorlopen of vanuit het midden naar buiten kan gaan en vice versa.

Het nadenken over deze opzet voor het evenement in Monaco was namelijk een van de katalysatoren voor de succesvolle tentoonstelling ter gelegenheid van de honderdste verjaardag van het surrealistisch manifest (André Breton) die het Pompidou in 2024 organiseerde en die vooral verrassend was vanwege de spiraalvormige constructie.

In Monte Carlo is elk deel van de cirkel waaromheen Colors! zich ontvouwt, gewijd aan een andere kleur , met exemplarische werken uit zowel de beeldende kunstcollectie van Pompidou als de collectie ontwerp- en decoratieve kunst van het Pompidou.

De hoofdpersonen zijn blauw , nu wereldwijd de meest geaccepteerde kleur, maar ooit een symbool van barbarij; wit , dat puurheid kan symboliseren, maar in andere culturen ook rouw; rood , dat van oorlog tot passie uitstraalt; groen en zijn verwijzingen naar de natuurlijke wereld; en roze , dat staat voor vrouwelijkheid, sensualiteit en zelfs frivoliteit.

De cirkel wordt gecompleteerd door geel , dat in het Westen symbool staat voor leugens en verraad, maar in China alleen voor keizers, en ten slotte door zwart , dat alle kleuren negeert.

De reis door deze tonale wereld wordt voltooid in kleine kamers waar synesthetische ervaringen worden beleefd : hier komt de kleur niet alleen binnen via de ogen, maar ook via de neus – doordrenkt met parfums die doen denken aan elke specifieke toon – en via het oor, met muziek die speciaal is gecomponeerd door de in Frankrijk wonende Chileen Roque Rivas.

De tentoonstelling van Pompidou in Monaco – die volgt op de tentoonstellingen die het Grimaldi Forum de afgelopen zomers aan Turner en Monet wijdde – is onderdeel van een reeks van honderden activiteiten die het museum over de hele wereld heeft gepland ter voorbereiding op de renovatie van het door Renzo Piano en Richard Rogers ontworpen hoofdkantoor.

Het doel is niet alleen om de musea in leven te houden, maar ook om nieuwe producties te plannen en te repeteren ter voorbereiding op de heropening van het museum in 2030, als alles volgens plan verloopt.