Nap, tupplur, mittagsschlaf, w|shuì: in Spanje houden we niet zomaar een siësta.

De siësta is niet exclusief voor Latijns-Amerika , maar het is een bekende term die gebruikt wordt om een ​​middagpauze te beschrijven. Het lijkt misschien een lokale gewoonte, maar de geschiedenis ervan is zo oud als de beschaving en de invloed ervan is zo groot dat het zich heeft aangepast aan verre culturen en levensstijlen in delen van Zuid-Europa en Latijns-Amerika, China, Taiwan, Japan, de Filipijnen, India, het Midden-Oosten en Noord-Afrika.

Overdag rusten is een eenvoudige handeling, een eeuwenoude gewoonte, aangeduid met een Latijns woord en over de hele wereld doorgegeven dankzij de verspreiding van de Romaanse en Germaanse talen .

De naam is afkomstig uit het Romeinse tijdsysteem, dat de dag van zonsopgang tot zonsondergang in twaalf uur verdeelde. Het zesde uur kwam ongeveer overeen met het middaguur en markeerde een pauze in de werkdag . Het woord "zesde" evolueerde tot "siësta" om de rustperiode te beschrijven.

Diffusie

Het woord is overgenomen in niet-Romaanse Europese talen, die de term gebruiken voor cultureel prestige; in Aziatische talen in moderne contexten van gezondheid, welzijn of marketing; en in inheemse talen van Noord- en Zuid-Amerika, waar Spaans een sterke invloed heeft gehad , en het komt niet voor in Afrikaanse erfgoedtalen . In veel gevallen vervangt siësta een inheemse term niet, maar bestaat het er juist naast als een vorm die geassocieerd wordt met de Latijns-Amerikaanse cultuur.

Het woord is bewaard gebleven in het Frans, sieste, Galicisch, Portugees, Occitaans, Sardisch , sesta en Roemeens, siesta. Tijdens zijn reis door Europa heeft het ook het Hongaars, szieszta , en het Fins, siesta, rechtstreekse ontleningen uit het Spaans, zoals gebruikt in officiële registers, bereikt. De oorspronkelijke Finse term is päiväunet , wat dagdromen betekent.

Het Italiaans gebruikt pennichella ( een dutje ) of, formeler, riposo pomeridiano ( een rustpauze na de middag). In dezelfde lijn geldt het Catalaanse migdiada (een middagslaapje), maar fer la migdiada is een vertaling van 'een siësta houden'.

Het zesde uur van de Romeinse tijd viel samen met het middaguur en markeerde een pauze in de werkdag. Het zesde uur ontwikkelde zich tot siësta.

Germaanse talen kennen en gebruiken het woord vaak in de pers, literatuur en informele gesprekken, maar het wordt over het algemeen naast andere traditionele termen gebruikt. In het Engels, nap ; in het Duits, Mittagsschlaf; in het Zweeds, tupplur . In Engelstalige landen wordt de siësta vaak geassocieerd met luiheid of ziekte, maar het is een heropleving van een gezonde gewoonte, vooral met de opkomst van de voordelen van een kort dutje in moderne werkomgevingen, dat revitaliseert en de energie en prestaties verbetert. Langer dutje kan de natuurlijke biologische klok verstoren en slapeloosheid veroorzaken.

De siësta is noch traditioneel noch cultureel gebruikelijk in de meeste Slavische landen . Daarom zijn hun termen vaak functionele beschrijvingen of informele ontleningen. Bij gebrek aan een specifiek woord gebruiken de meesten een uitdrukking die zich vertaalt als "slapen in de middag", zoals het Russische поспать днём, het Bulgaarse следобедна дрямка, het Poolse popołudniowa drzemka , het Tsjechische odpolední spanek, het Slowaakse šlofík po obede , het Sloveense popoldanski počitek en het Servo-Kroatisch-Bosnische popodnevni odmor.

In sommige inheemse talen van Amerika is het woord "siësta" overgenomen, vooral in tweetalige contexten of als leenwoord uit de dagelijkse woordenschat. In het Quechua en Guaraní is het te horen in stedelijke contexten, evenals in het moderne Nahuatl , hoewel er verschillende vormen zijn.

Het Mandarijnse woord voor dutje is 午睡 wǔshuì, maar er wordt ook het leenwoord 西耶斯塔, xi ye si ta, gebruikt, dat in andere culturele contexten voorkomt. In China wordt dutjes zeer serieus genomen. Het is een wettelijk recht in bedrijven en scholen. Het is gebruikelijk om werknemers na de lunch op hun bureau te zien slapen. Het wordt beschouwd als gunstig voor de gezondheid en productiviteit.

Het bestaat ook in het Japans en Koreaans als leenwoord uit het Spaans, via het Engels of rechtstreeks: シエスタ, shiesuta, en 시에스타, siesta. Japan heeft een speciale vorm, inemuri,居眠り, ​​letterlijk "slaap terwijl je aanwezig bent ". Dit dutje wordt geaccepteerd en zelfs gezien als een teken van toewijding aan het werk. Aan de andere kant wordt in slaap vallen in de trein of zelfs op kantoor als iets goeds beschouwd, omdat het duidelijk is dat zo'n rustpauze een gevolg is van intensief werk. Ook in het Tagalog, een taal van de Filipijnen, is het woord "siesta" een lexicale en gebruikelijke erfenis van het Spaans en het Spaanse volk.

Het Arabische woord "قَ_ل ْول beة" (qaylūlah) betekent een korte middagrust. In de klassieke islamitische cultuur werd het door Mohammed aanbevolen als onderdeel van een gezonde levensstijl. Het wordt meestal na het middaggebed verricht.

In China wordt dutjes doen heel serieus genomen. Het is een wettelijk recht in bedrijven en scholen.

In sommige plattelandsgebieden van Senegal, Ghana en Nigeria is het gebruikelijk dat het dorp stopt om te slapen of uit te rusten. De siësta is namelijk niet alleen een uitje voor lichaam en geest , maar ook voor sociale harmonie.

Uitdrukkingen die in Afrikaanse talen worden gebruikt, beschrijven meestal slapen in het algemeen, omdat er geen specifieke woorden voor zijn. In het Swahili wordt het gebruikt als izi wa mchana, middagslaap; in het Yoruba als sun oorun ọsan , de middagslaap ; in het Amhaars als ቀትር እንቅልፍ qätär änk'läf, korte slaap; in het Igbo als uurọ ụtụtụ o ụra ehihie , ochtend- of middagslaap.

Ons lichaam is ontworpen om twee keer per dag te slapen. Chronobiologisch gezien ervaren mensen rond 14.00-15.00 uur een natuurlijke energiedip, zelfs als ze goed geslapen hebben. Deze dip is niet te wijten aan luiheid, maar aan biologische eisen.

De siësta zet zijn stille reis voort, een welverdiende rustpauze, of het nu in een Andalusische boerderij, een winkel in Shanghai of onder een boom op het Mexicaanse platteland is . Techbedrijven zoals Google hebben overdag plekken ingericht voor dutjes. In Scandinavische landen, waar geen formele traditie bestaat, worden powernaps gepromoot. of korte dutjes, dit zijn korte pauzes van tussen de 10 en 20 minuten, die de mentale prestaties en concentratie kunnen verbeteren.

In Spanje neemt de neiging om een ​​siësta te houden af, omdat de moderne werkdag en de stedelijke levensstijl hun gewoonten veranderen. Volgens recente onderzoeken houdt slechts één op de vijf Spanjaarden regelmatig een siësta.

Ludwig van Beethoven had de regel om na de lunch een pauze te nemen. Albert Einstein stond erom bekend dat hij korte dutjes deed als onderdeel van zijn routine. Er wordt gezegd dat hij in zijn stoel zat met een lepel in zijn hand en een metalen bord eronder, zodat wanneer hij in slaap viel, de lepel zou vallen en hem wakker zou maken. Er wordt gezegd dat Winston Churchill , die leerde dutten op Cuba, een enthousiaste boer was die een bed in zijn kantoor in het Parlement installeerde en 's nachts zijn uitgeputte medewerkers achterliet terwijl hij tot laat in de nacht bleef rusten. Salvador Dalí gebruikte het als een creatieve springplank. Hij viel in slaap met een sleutel in zijn hand, die hem wakker maakte als hij viel. Hij zei dat hij op deze manier artistieke inspiratie zocht. Gabriel García Márquez vermeldde in interviews en werken dat de siësta een fundamenteel onderdeel is van het Caribische levensritme. Nobelprijswinnaar Camilo José Cela prees de praktijk . Hij stelde, met zijn originele lef, voor om het in pyjama te doen, met een Onzevader en een po.

Mensen waarderen de zes uur durende pauze en weinigen twijfelen aan de voordelen ervan voor mentaal herstel, fysiek herstel, toegenomen creativiteit, beter geheugen en leervermogen en, bovenal, minder stress.

Rafael del Moral is een sociolinguïst die zich specialiseert in wereldtalen en de auteur van de "Encyclopedia of Languages", "A Brief History of Languages", "History of Hispanic Languages" en "The Battles of the ñ", evenals van talloze artikelen in gespecialiseerde tijdschriften.