Van Torrox naar Londen: zo ontstaat de nieuwe flamenco die theaters over de hele wereld vult.

Midden in het Almijara-gebergte staat een charmant, witgekalkt huis dat moeilijk bereikbaar is via smalle, steile wegen. Deze plaats ligt in de gemeente Torrox in Malaga, onopvallend maar stevig verheven boven de zee. Het is wellicht een van de vele woonplaatsen voor de grote buitenlandse bevolking die deze plek in Andalusië heeft uitgekozen als hun permanente woonplaats. Ze worden aangetrokken door de claim van Torrox om het "beste klimaat van Europa" te hebben, waarmee het op toeristische routes wordt aangeprezen. Binnen hoor je echter op hetzelfde moment geklap en hakken. In de verte is een saeta te horen en het is een geroezemoes van geplooide rokken die in de zon drogen.

Dit huis midden in de natuur, dat uitnodigt tot contemplatie en bezinning, is gebouwd dankzij de persoonlijke inzet van de oprichter en directeur van het Flamenco Festival van Londen en New York, Miguel Marín uit Cordoba. Het is het hoofdkwartier van In-Progress , het creatieve residentieprogramma dat wordt gepromoot door de gemeenteraad van Torrox en het Flamenco Festival, in samenwerking met het Ministerie van Cultuur en de Stichting Concienciarte.

Dit initiatief ondersteunt de hedendaagse flamencocreatie en is sinds de oprichting in 2022 uitgegroeid tot een belangrijke broedplaats waar de meest ambitieuze nieuwe flamencoprojecten worden ontwikkeld, die vervolgens op grote nationale en internationale podia en festivals te zien zijn.

Het bezoek van EL PAÍS aan deze unieke residentie in de nationale artistieke scene valt samen met het vertrek van het gezelschap van de in Cádiz geboren María Moreno, een van de meest briljante en unieke flamencodanseressen van dit moment. Zij bracht twee weken door in afzondering om de creatie van haar nieuwe voorstelling, Magnificat , af te ronden. De première vond plaats in het Teatro Municipal de Villa de Torrox op 24 mei, vlak voor de officiële première tijdens de volgende editie van de Flamenco Biënnale van Madrid (volgende week woensdag 4 juni in het Centro Danza Matadero).

Moreno en haar team vertrekken na dagenlang samen te hebben gewoond – “we hebben elkaar in de tang genomen”, erkende ze terwijl ze de auto vollaadde met koffers – en er komen drie dansers binnen die ook de meeste vrije pagina’s met nieuwe flamencodans schrijven: de Sevilliaanse Paula Comitre, de Chileense Florencia Oz en de Valenciaanse danseres Carmen Angulo.

De drie kunstenaars hadden een werkweek voor de boeg in deze kloosterachtige omgeving om te beginnen met het creëren van Reflections on the Fates , een voorstelling die tot stand kwam in coproductie met het Teatros del Canal. De première vindt plaats in september in Madrid, maar dit weekend was al een preview te zien op het London Flamenco Festival, dat wordt gehouden in het emblematische Sadler's Wells Theatre, de grote danstempel van de Britse hoofdstad sinds het in 1683 in de wijk Islington werd gebouwd.

EL PAÍS neemt hen mee op deze complete reis, van Torrox tot Londen, om hen te verdiepen in deze nieuwe creatieve methode waarmee promotor Miguel Marín de meest gedurfde flamenco-artiesten van nu de kans geeft om "vrij te ontdekken, hun verbeelding en creativiteit de vrije loop te laten, zonder de druk om onmiddellijke of afgewerkte resultaten te behalen", legt hij uit op de veranda van zijn residentie. “We hebben een glokale visie, wat betekent dat we proberen creativiteit buiten de grote stedelijke centra te bevorderen; meer dan residenties is In-Progress een ruimte voor individuele en collectieve transformatie.”

Zo zien Paula Comitre (Sevilla, 30 jaar), Florencia Oz (Santiago de Chile, 38 jaar) en Carmen Angulo (Valencia, 48 jaar) het, die naar Torrox zijn gekomen “met het diepe verlangen om de drie samen op een horizontale manier te creëren, waarbij we de regie en choreografie delen”, legt Angulo uit bij binnenkomst in de grote repetitieruimte die als een bunker op de helling van het huis is gebouwd.

In Reflections on the Fates willen de drie dansers het idee van de vrouwelijke drie-eenheid in verschillende westerse culturen op dans overbrengen. "Er zijn vele versies: de Drievoudige Godin, de Drie Gratiën, de Nornen. In de Noorse mythologie heeft elke beschaving ze een naam gegeven, maar wij zijn gebleven bij de Schikgodinnen, de makers van het lot die het leven geven", legt Comitre uit voordat ze beginnen aan hun eerste gezamenlijke repetitie.

"We willen dat alles heel ambachtelijk is en de ideeën die we in ons eerste tafelwerk hebben vastgelegd, hier in Torrox tot bloei brengen. We zullen zien welke identiteit de show heeft, welke codes en toon, hoe het ruikt...", aldus Angulo, de oudste van de drie die, in lijn met de mythe die ze opnieuw onderzoeken, elk een andere generatie vertegenwoordigen. "In de Schikgodinnen is er een jonge vrouw die de draad van het lot van mensen weeft, een vrouw van middelbare leeftijd die de lengte ervan meet aan de hand van de lengte van elk leven, en een oudere vrouw die het uiteindelijk doorknipt. En we schelen eigenlijk tien jaar in leeftijd; die synchroniciteit is prachtig", zegt Comitre, de danseres wiens carrière in de lift zit sinds ze zich tien jaar geleden, in 2013, bij het Ballet Flamenco de Andalucía aansloot onder leiding van Rafaela Carrasco.

Paula, Florencia en Carmen ontmoetten elkaar meer dan tien jaar geleden in de dansgroep van de voorstelling Nacida sombra van Carrasco's gezelschap. "Sindsdien koesteren we de behoefte om samen te komen en samen iets te creëren, waar we drieën in harmonie werken, zonder dat één van ons het proces leidt en de rest danst, maar waar alles horizontaal en collectief is. In tien jaar verander je veel als artiest, en we hebben elkaar sindsdien niet meer gezien, maar we willen ontdekken en zien wat eruit komt," opperde Florencia, de middelste van de Fates .

Een week later presenteerden Paula, Florencia en Carmen in Torrox in het Sadler's Wells Theatre in Londen het resultaat van hun dagen hard werken. "Daar ontbijt je, lunch je en rust je uit, praat je over de show, geef je je mening, bespreek je dingen – je bent voortdurend in de creatieve modus", grapt de Sevillaan.

Het is een veertig minuten durende show waarin de drie een montage van enorme symbolische kracht neerzetten. In de opening zingt de piepjonge zangeres uit Córdoba, Rocío Luna, een bezwerende saeta, terwijl de drie vrouwen dansen op een streng wol, de draad van het leven. Ze smelten samen tot een ware drie-eenheid, soms alsof het één geheel is, in een prachtige symbiose tussen Comitre's bij uitstek flamenco-visie op dans, Oz' meer eigentijdse visie en Angulo's traditionele Spaanse visie.

Hoewel deze voorlopige voorstelling afgelopen zaterdag 31 mei in Londen werd opgevoerd als een volledige en complete productie – met een toegewijd publiek dat de jonge artiesten enthousiast applaudisseerde en aanmoedigde – waren ze het erover eens dat “er nog veel te ontdekken en te verkennen valt tussen ons drieën.” Maar ze gaan solo verder, want dankzij Miguel Marín, die hen op het podium in Londen begeleidt, zijn ze op "die creatieve plek" beland waar ze naar op zoek waren.

En net als de cyclus van het leven waar Parcas het over heeft, hebben Florencia, Paula en Carmen Torrox verlaten om plaats te maken voor Susana Lupiáñez, La Lupi, de danseres uit Malaga met wie het Flamenco Festival de creatieve residenties van dit seizoen In-Progress afsluit. La Lupi heeft twee weken lockdown voor de boeg, eindeloze rust en een uniek uitzicht op de Middellandse Zee vanaf de heuvel van dit magische huis om vorm te geven aan Lo inédito , de titel van haar volgende show.