De Zwitserse Zes beginnen zich aan te passen aan de gevangenis.

Aan de poort van de gevangenis van Villabona (Asturië), om negen uur 's ochtends, kijkt de moeder van een van de leden van de vakbondsgroep die bekendstaat als de Zwitserse Zes (eigenlijk vijf vrouwen en één man) naar haar dochter en vraagt dan bezorgd: "En maken ze dan zo'n foto met die nummers, van voren en van opzij?" De dochter, die ongeveer 30 jaar oud is en niet veel spreekt, weet het niet. Ze haalt haar schouders op. Noch zij, noch iemand anders in de groep weet het. En evenmin de weinige familieleden en begeleiders die donderdag 10 juli naar de gevangenis kwamen om afscheid te nemen van de verdachten, die over twee uur de gevangenis ingaan . Ten slotte bevestigt een van de begeleiders, die al een tijdje theaterles geeft aan gedetineerden, het online en verzekert: "Ja, dat doen ze, maar het is niet zoals in de films: ze maken een foto van je, geven je een nummer, en dat is het dan." Het antwoord stelt de moeder niet gerust. Ze aait zwijgend over de schouder van haar dochter, die op haar beurt bezorgd naar de gevangenispoort kijkt.

Niemand weet wat er zich achter die muren afspeelt, omdat niemand in deze groep ooit in de gevangenis heeft gezeten of een strafblad heeft. Ze zijn allemaal, rond de dertig, vijf vrouwen en één man, lid of waren lid van de vakbond CNT. De vrouw die haar bezorgde moeder op de foto omhelst, is de arbeider van bakkerij La Suiza in Gijón, wiens klacht het allemaal in gang zette: een incident op de werkvloer zoals duizenden andere in heel Spanje, en dat bijna negen jaar later eindigde met de zes vakbondsleden die gevangen zaten en elk drie jaar en zes maanden werden veroordeeld voor ernstige dwang en belemmering van de rechtsgang. Ze probeerden een arbeider te helpen; de rechter oordeelde dat deze hulp – met medewerking van de betrokkene – bijna afpersing was. De zaak is uiteindelijk op de Spaanse politieke en vakbondsagenda terechtgekomen: 22 Spaanse vakbondsorganisaties eisen gratie van de regering, een verzoek waar de Asturische regering zich bij heeft aangesloten. De vicepresident van de regering en minister van Arbeid, Yolanda Díaz, heeft verzekerd dat ze er al aan werkt om ervoor te zorgen dat de gratie zo snel mogelijk wordt uitgevoerd. Ondertussen demonstreerden honderden mensen, aldus Efe, donderdagmiddag, enkele uren nadat de vakbondsleden waren opgepakt, om hun vrijlating te eisen. Dit is niet de eerste demonstratie, en het zal ook niet de laatste zijn.

De familie van de bakkerij-eigenaar kondigt daarentegen aan dat als de regering gratie verleent, ze de volgende dag in beroep zullen gaan bij het Hooggerechtshof. De advocaten van de Zwitserse Zes hebben al een gevangenisstraf van de derde graad geëist, zodat de vakbondsleden naar huis kunnen om te slapen. De zoon van de bakkerij-eigenaar, Pablo Álvarez Meana, antwoordt dat ze ook in beroep zullen gaan tegen deze gevangenisstraf. De familie belooft geen uitstel te geven. Tot nu toe zitten de Zwitserse Zes drie dagen vast. Een woordvoerder van de CNT merkt op dat de groep "sterk" is en dat ze een goede nachtrust hebben.

Het begon allemaal op 15 juni 2015, toen, volgens de uitspraak van rechtbank nr. 1 van Gijón, de zwangere bakkerijmedewerkster zich onwel begon te voelen en naar huis wilde. De eigenaar stond dit niet toe, aldus de CNT. De vrouw bracht haar partner hiervan op de hoogte. Hij maakte ruzie met de eigenaar en beschadigde met een handbeweging een van de koelkasten. De vrouw ging vervolgens naar huis en nam ziekteverlof op vanwege het risico op een miskraam. De eigenaar diende een klacht in tegen haar partner. Maanden later, in maart 2017, ging de medewerkster naar de CNT voor hulp bij de onderhandelingen over haar ontslag, omdat ze daar nooit meer wilde werken. Ze was nog steeds met zwangerschapsverlof en legde uit dat alleen al de gedachte aan terugkeer naar de bakkerij – waar ze samenwerkte met de eigenaar – stress- en angstaanvallen veroorzaakte, omdat ze, volgens haar beweringen, door hem slachtoffer was geworden van seksuele intimidatie op het werk. De laatste zaak werd apart behandeld en geseponeerd wegens gebrek aan bewijs. De eigenaar beschuldigde de werknemer er vervolgens van een valse klacht te hebben ingediend, maar de zaak werd afgewezen.

Ondertussen namen vakbondsleden de zaak in handen en probeerden ze tot een akkoord te komen met de eigenaar van de bakkerij. Er werd een vergadering gehouden, bijgewoond door onder anderen Héctor González, destijds algemeen secretaris van de CNT Gijón, die de vakbond vertegenwoordigde. Ze eisten een schadevergoeding van iets meer dan 6.000 euro om verschillende redenen (overwerk, vakantiedagen, onterecht ontslag, enz.) en bovendien de intrekking van de klacht tegen het echtpaar. "Het was een manier om de zaak voor eens en altijd op te lossen. We hadden kunnen onderhandelen. Wat we wilden, was onderhandelen", beweerde González afgelopen woensdag. De eigenaar was het daar niet mee eens. En de vakbond besloot druk uit te oefenen op de deur van de bakkerij, gelegen aan een lange tweebaans winkelstraat, de Avenida Schultz. Van mei tot september organiseerden CNT-leden 15 demonstraties voor de bakkerij, een klein bedrijf waar – naast de eigenaar, zijn vrouw en dochter – nog twee andere werknemers werkten. De helft van de demonstraties werd gemeld bij de regeringsdelegatie. De andere helft niet. Slechts een dozijn mensen (allen CNT-leden) kwamen naar de eerste demonstraties. Later sloten zich meer mensen aan, vaak buurtbewoners. Soms verzamelden zich meer dan 80 demonstranten voor de bakkerij. "Ze waren niet gewelddadig, maar soms intimideerden ze mensen die iets kwamen kopen. Ik ging soms koffie halen en toen beledigden ze me daarvoor", zei een verkoopster van een nabijgelegen winkel. De demonstraties duurden tussen een uur en anderhalf uur. Er klonken kreten als "belediging" en "ga nu weg". Een paar keer werd er met vuurwerk en een paar stinkbommen gegooid. "Ik denk niet dat dit dwang is", zei Héctor González afgelopen woensdag, ter vergelijking, verwijzend naar de vakbondsstrijd in Gijón, waarbij bussen aan scheepswerfkranen werden gehangen.

De uitspraak, die door de provinciale rechtbank en het hooggerechtshof werd bevestigd, stelt dat de eigenaar onder druk gedwongen was zijn zaak te sluiten en naar een andere stad te verhuizen, waardoor hij "ernstige financiële en psychische problemen" ondervond. Hij heeft nu een nieuwe bakkerij geopend in Oviedo. De vakbondsleden werpen tegen dat de bakkerij al te koop stond voordat alles begon. "Mijn ouders wilden de bakkerij inderdaad verkopen voordat dit allemaal begon, en naar Andalusië verhuizen", legt zijn zoon, Pablo Álvarez Meana, uit. "Maar uiteindelijk hebben ze de bakkerij, door wat er gebeurd is, snel verkocht en daarmee verlies geleden: daarom eist de uitspraak een schadevergoeding van 120.000 euro." Dit bedrag werd deels door de vakbond betaald en deels door fondsen te werven via loterijen, donaties en concerten, aldus de CNT.

Knuffel ouders

Aanstaande donderdag, om 11.00 uur op een zonnige ochtend, meer dan acht jaar na de demonstraties – wanneer er geen spoor meer te bekennen is van de bakkerij aan de Schultzlaan en er een supermarktmagazijn staat – bereiden de zes vakbondsleden zich voor om zich vrijwillig in de gevangenis te begeven. Ze omhelzen hun ouders en partners en roepen hun jonge kinderen om afscheid te nemen. Héctor González en zijn vrouw, Rosa Blanca, eveneens lid van de Zwitserse Zes, zullen samen worden opgenomen. Ze laten hun tienjarige zoon achter bij zijn grootouders. Ze hebben allemaal een baan: leraar, taxichauffeur, maatschappelijk werker, dierenarts... Rosa Blanca is zangeres in een orkest. Ze kregen te horen dat ze woensdagmiddag meteen naar de gevangenis moest, op weg naar een optreden in Burgos. "De rest van het orkest heeft me bij een tankstation afgezet om me op te halen," legt ze uit. "Ik hoop dat dit niet lang duurt en dat ik van de zomer kan profiteren, want dan hebben we de meeste gala's." De meesten van hen zijn ertegen dat hun foto's frontaal worden genomen, of dat ze bij naam in het artikel worden genoemd. Ze willen niet herkend worden in Gijón; het lijkt erop dat ze geen vakbondshelden meer willen zijn. Ze zijn de zaak beu en hopen dat de rechter hen vergeet, zodat ze hun oude leven kunnen hervatten. Maar de familie die de bakkerij bezit, zweert dat ze het niet zullen vergeten: "We zullen er alles aan doen om ervoor te zorgen dat ze hun volledige straf uitzitten. Voor mij zijn ze geen vakbondsleden: het zijn criminelen", beweert zoon Pablo Álvarez Meana, die zichzelf op zijn X-account (voorheen Twitter) onder andere omschrijft als "Veiligheidsadviseur van president Donald Trump" en "ANTICOMMUNIST".