Dit zijn de waarschuwingen van de experts over het opschorten van de begrotingsregel en de nieuwe belastinghervorming.

De kritieke situatie in de Colombiaanse financiën heeft ertoe geleid dat minister van Financiën Germán Ávila afstand heeft gedaan van zijn wettelijk vastgelegde belofte om niet te veel uit te geven om de financiële duurzaamheid te waarborgen. Ook heeft hij een nieuwe belastinghervorming aangekondigd om volgend jaar minimaal 19 biljoen pesos op te halen.

Na enkele dagen van geruchten bevestigde Ávila tijdens de presentatie van het begrotingskader op de middellange termijn 2025 op 13 juni dat hij de begrotingsregel, die jaar na jaar de buitensporige staatsschuld beperkt, zal negeren.

Dat zal gebeuren via een ontsnappingsclausule in de regeling zelf, die het mogelijk maakt om gedurende maximaal drie termijnen de begrotingsdoelstellingen niet te halen, zonder dat het hiervoor gestraft wordt vanwege een buitengewone gebeurtenis of een gebeurtenis die de economische stabiliteit van het land in gevaar brengt, zoals gebeurde tijdens de COVID-19-pandemie toen de regeling werd geactiveerd.

"We erkennen dat er sprake is van een complex financieel landschap en zijn bezig een pad naar herstel uit te stippelen. Dit is een verantwoorde en zorgvuldige beslissing", aldus de minister tijdens een persconferentie.

Analisten zeggen echter dat het overtreden van de doelstellingen die zijn vastgelegd in de begrotingswet die sinds 2011 in Colombia van kracht is, en het daardoor vrijmaken van meer uitgaven, een zorgwekkend signaal van onzekerheid afgeeft en de leenkosten zou doen stijgen.

"Door het op te schorten, zonder een reële en buitengewone rechtvaardiging daarvoor, verliezen we onze geloofwaardigheid op het gebied van macro-economisch en fiscaal beleid. Bijgevolg zullen er moeilijkheden ontstaan ​​bij de toegang tot financiering, zullen de rentelasten stijgen en zal er minder budgettaire ruimte zijn voor sociale investeringen", aldus voormalig minister van Financiën José Manuel Restrepo.

Ook José Mauricio Salazar, directeur van het begrotingsobservatorium aan de Universidad Javeriana, legde uit dat het activeren van deze clausule de kredietwaardigheid in gevaar brengt, de financieringskosten kan verhogen door hogere rentetarieven en zelfs de continuïteit van belangrijke instrumenten, zoals de flexibele kredietlijn van het Internationaal Monetair Fonds (IMF), in gevaar kan brengen.

"Het zal een verontrustend signaal van onzekerheid en institutionele zwakte afgeven. Met een nettoschuld die in 2024 al bijna 60 procent van het bruto binnenlands product (bbp) bedraagt ​​en rentebetalingen die bijna 5 procent van het bbp bedragen, zal het land te maken krijgen met een scenario van toenemende schulden, minder ruimte voor sociale uitgaven en toenemende druk op de overheidsfinanciën", aldus de minister.

In dezelfde lijn stelde César Pabón, directeur economisch onderzoek bij Corficolombiana, dat het begrotingsprobleem niet is opgelost en zal worden doorgeschoven naar de volgende regering. "Het begrotingskader bevestigt een betreurenswaardige Colombiaanse traditie: zodra de wet is aangenomen, is de valkuil gezet. In plaats van de overheidsfinanciën aan te passen aan de regel, verhoogt de regering de uitgaven met 20 biljoen pesos, activeert een ontsnappingsclausule zonder veel uitleg, laat het probleem over aan de volgende regering en sluit af met een oproep tot een begrotingspact", concludeerde hij.

Nadat de regering enkele maanden geleden voorspelde dat het begrotingstekort dit jaar zou uitkomen op 5,1 procent van het bbp, voorspelde ze vrijdag dat het zou oplopen tot 7,1 procent, het slechtste cijfer ooit, exclusief de pandemie (7,8 procent). Het zou dan in 2026 6,2 procent bedragen, in 2027 4,9 procent van het bbp en in 2028 3,1 procent.

Iets soortgelijks gebeurt met de staatsschuld, die volgens de regel een adequaat niveau van 55 procent van het bbp en een gevaarlijke grens van 71 procent heeft. De regering verwacht dat deze dit jaar uitkomt op 61,3 procent van het bbp, hoger dan de 59,3 procent in 2024. Bovendien zal de schuld naar verwachting verder oplopen tot 63 procent van het bbp in 2026 en 63,8 procent in 2027.

"De centrale zorg met betrekking tot de begrotingssituatie is dat de staatsschuld in slechts drie jaar tijd met 9,6 procentpunt van het bbp zal toenemen – wat overeenkomt met 173 biljoen dollar – in een economie die in die periode geen significante interne of externe schokken heeft meegemaakt. De noodzakelijke en onvermijdelijke bezuinigingen worden overgelaten aan de volgende regering, die begrotingen in kritieke toestand zal erven en onmiddellijk een plan voor begrotingsaanpassing moet implementeren", aldus Luis Fernando Mejía, directeur van de denktank Fedesarrollo.

Gezien deze situatie kondigde Ávila een "structurele" hervorming aan, zowel aan de inkomsten- als aan de uitgavenkant, om het land weer op het pad te brengen van het behalen van zijn doelen op een "duurzame en geloofwaardige" manier.

"Een begrotingspact is nodig om het probleem van de inkomstendynamiek en de inflexibele uitgaven aan te pakken. Alleen al met het gat in het Brandstofprijsstabilisatiefonds (FEPC), de uitgaven aan energie- en gassubsidies en de aflossing van de flexibele kredietlijn van het IMF, hebben we een enorme impact van 120 biljoen", aldus de minister.

Om de begroting in evenwicht te brengen, kondigde hij aan dat hij eind juli een nieuwe belastinghervorming zou presenteren waarmee minimaal 19 miljard en maximaal 25,4 miljard peso geïnd zou worden . Het is belangrijk om te onthouden dat de regering van Gustavo Petro, onder leiding van voormalig minister van Financiën José Antonio Ocampo, eind 2022 al een hervorming had goedgekeurd om 20 miljard peso te innen, en dat sinds de tijd van voormalig minister Ricardo Bonilla tevergeefs was aangedrongen op een nieuwe hervorming voor 12 miljard peso.

"Aangezien de hervorming vrijwel zeker niet door het Congres zal worden goedgekeurd en er geen enkele intentie is aangekondigd om de koortsachtige toename van bureaucratische uitgaven waar we momenteel mee kampen , terug te dringen, betekent dit dat er geen manier zal zijn om de exploderende begrotingsbom onschadelijk te maken", waarschuwde voormalig minister Juan Camilo Restrepo.

Ook María Claudia Lacouture, voorzitter van de Colombiaans-Amerikaanse Kamer van Koophandel (AmCham Colombia), stelde dat Colombia op dit moment geen hogere belastingen of tegenstrijdige retoriek nodig heeft. "De huidige situatie zou de regering ertoe moeten aanzetten duidelijke signalen af ​​te geven van verantwoordelijkheid in haar begrotingsbeslissingen en consistentie in haar economische discours. Dit is het minimum om vertrouwen te wekken, investeringen aan te trekken en banen te beschermen", aldus Lacouture.

De nieuwe hervorming beoogt voorstellen te herzien die zijn geïnspireerd door de belastinghervorming die vorig jaar werd overwogen, zoals aanpassingen aan de CO2-belasting, btw op online kansspelen, of de verplichting voor zowel digitale platforms als kerken om belasting te betalen . Ook een speciale belasting op steenkool en olie zou worden herzien en belastingverlaging zou worden voorgesteld.

Daarnaast zouden nieuwe belastingregelingen kunnen worden overwogen voor activiteiten of producten die negatieve externe effecten genereren, zoals het gebruik van pesticiden, geluidsemissies en apparaten zoals vapen. In totaal verwacht de overheid met deze maatregelen dit jaar tussen de 4 en 8 miljard peso op te halen.

Het tweede deel van de hervorming, door de minister omschreven als "structureel", beoogt 19 miljard. Hierbij stelt de regering voor de btw-structuur te herzien om belastingvoordelen te verminderen, die bestaan ​​uit aftrekposten, vrijstellingen en speciale behandelingen die aan sommige belastingbetalers worden toegekend om de groei te stimuleren.

Binnen de btw zijn de grootste verliezen te wijten aan goederen en diensten die zijn uitgesloten, gevolgd door goederen en diensten die zijn vrijgesteld en goederen en diensten met een gedifferentieerd tarief. "We gaan de belastingvoordelen zorgvuldig onderzoeken. Er is ongeveer 89 miljard peso aan btw-vrijstellingen", aldus viceminister van Financiën Carlos Emilio Betancourt.

Voor José Ignacio López, voorzitter van het economisch onderzoekscentrum Anif, is de politieke haalbaarheid het belangrijkste punt, aangezien het onwaarschijnlijk is dat een belastinghervorming van deze omvang in de tweede helft van het jaar wordt goedgekeurd. Hij merkte ook op dat er tegenstrijdige berichten zijn, aangezien de regering had aangegeven dat het verlagen van btw-vrijstellingen niet aan de orde zou zijn. "Dit is een onhaalbare oplossing en fiscale aanpassingen zullen afhangen van wat een toekomstige regering kan doen ", meende hij.

De hervorming beoogt eveneens de consumptiebelasting te wijzigen en aanvullende aanpassingen aan te brengen in de inkomstenbelasting. Volgens zijn voorstel zou de mogelijkheid om de progressiviteit ervan te versterken kunnen worden onderzocht door de tarieven voor de hoogste inkomens te herzien. "Wat betreft inkomen, zijn wij van mening dat er nog steeds ruimte is voor een of twee marginale tarieven om de progressiviteit van de belasting te verhogen", aldus de viceminister.

De overheid voorspelt dat de totale inkomsten in 2026 18,2 procent van het BBP zullen bedragen. Dat is een stijging van 1,1 procentpunt ten opzichte van 2025. Deze stijging is voornamelijk te danken aan de hogere inkomsten uit deze belasting.

Tegelijkertijd stelde de regering voor een missie op te richten om de overheidsuitgaven te hervormen en de factoren aan te pakken die inefficiëntie en inflexibiliteit veroorzaken. Dit zou moeten leiden tot de formulering van een wetsvoorstel en zou kwesties aanpakken zoals een efficiëntere besteding van subsidies, de herziening van vrijstellingen op bijdragen aan de gezondheidszorg, SENA en ICBF, zodat werkgevers, en niet de overheid, deze kosten dragen, evenals de mogelijke omleiding van middelen uit compensatiefondsen naar de gezondheidszorg.

Ook zou de definitieve afschaffing van de impliciete subsidie ​​van de FEPC voor dieselverbruik overwogen moeten worden en het creëren van institutionele efficiëntie door de rationalisatie van overbodige functies en structuren.

De overheid verwacht voorlopig dat de totale uitgaven in 2026 24,4 procent van het BBP zullen bedragen, een stijging van 0,2 procentpunt ten opzichte van 2025. Dit komt door de inflexibele onderdelen van de overheidsuitgaven, zoals het Algemeen Participatiestelsel en de stijging van de overdrachten naar de gezondheidszorg en de pensioensector.

Zelfs het Autonome Comité voor Begrotingsregels (CARF) heeft aangekondigd dat het een voorlopig negatief advies heeft uitgebracht over de activering van de clausule en dat het door de regering voorgestelde aanpassingsplan niet voldoende is om het vertrouwen te versterken of de schuld op een verstandig niveau te stabiliseren.

"De kritieke situatie van de overheidsfinanciën onderstreept de dringende noodzaak dat alle sectoren, waaronder de overheid, het Congres en de samenleving (regionale entiteiten, maatschappelijke organisaties, bedrijven en degenen die profiteren van uitgaven en belastingvrijstellingen), overeenstemming bereiken over de noodzakelijke maatregelen om de financiën binnen een redelijk tijdsbestek te stabiliseren", aldus hij.