Is de gezondheidszorg achteruitgegaan tijdens de regering van president Gustavo Petro? Dat zeggen de gegevens.

Vóór 2022 stond het Colombiaanse zorgstelsel voor verschillende uitdagingen. Deze omvatten problemen met efficiëntie en beheer van middelen; slechte dekking in landelijke en afgelegen gebieden; administratieve barrières die de toegang tot het recht op gezondheidszorg belemmerden; en de schulden die sinds de pandemie waren opgebouwd. Desondanks werd het zorg- en socialezekerheidsstelsel van het land beschouwd als een wereldwijd voorbeeld vanwege de dekking van bijna de gehele bevolking, het uitgebreide zorgplan – inclusief door de overheid gefinancierde therapieën – en de extreem lage eigen bijdragen in vergelijking met andere landen in de regio en wereldwijd.

In tegenstelling tot andere landen werden in Colombia duizenden mensen weken, zelfs maandenlang, opgenomen in het ziekenhuis tijdens de COVID-19-pandemie en verlieten ze de ziekenhuizen zonder grote schulden. Mensen die leden aan chronische ziekten zoals kanker, ongeacht het stadium van hun ziekte, werden behandeld in enkele van de beste klinieken in Latijns-Amerika door enkele van 's werelds meest vooraanstaande specialisten. Farmaceutische managers en andere belanghebbenden leverden medicijnen via het institutionele kanaal, zelfs toen er duidelijke logistieke problemen waren.

Deze voordelen – die gering zijn vergeleken met andere zorgstelsels wereldwijd – zorgden ervoor dat ons land een hoge notering kreeg in internationale ranglijsten. In 2021 plaatste de Health Care Index, gepubliceerd door het vakblad Ceoworld, Colombia op de 31e plaats van de 89 wereldwijd geëvalueerde zorgstelsels. Een onderzoek uit 2022 van de Colombiaanse Vereniging van Ziekenhuizen en Klinieken (ACHC), dat de systemen van 94 landen wereldwijd analyseerde, plaatste ons land op de 39e plaats. Datzelfde jaar plaatste de Health Inclusion Index van The Economist ons op de 22e plaats van de 40 geëvalueerde landen, waarvan de meeste een hoog inkomen hebben. Al deze indicatoren zijn echter verslechterd.

In 2024 plaatste de Ceoworld-index ons op de 81e plaats, terwijl de Health Inclusion Index ons op de 26e plaats plaatste. Hoewel de ACHC haar onderzoek niet heeft hernieuwd, heeft ze brede vraagtekens geplaatst bij de verslechterende omstandigheden voor het leveren van gezondheidszorg in het land en de betalingen aan ziekenhuizen en klinieken, die al verslechteren en waarvan de achterstanden blijven toenemen. Dit zijn echter niet de enige gebieden waar het systeem is verslechterd.

De afgelopen acht jaar is er sprake geweest van een aanhoudende toename van PQRS, met een opmerkelijke piek in de afgelopen drie jaar, volgens een rapport van het Así Vamos en Salud Observatory, dat gegevens van de Superintendentiteit van de Volksgezondheid verzamelt. In 2017 werden er 449.436 gevallen geregistreerd, terwijl dit aantal in 2024 steeg tot 1.604.968, een stijging van meer dan 250 procent. Voor het eerst in de geschiedenis van deze registraties overschreed het aantal klachten in 2024 de 1,5 miljoen, wat wijst op een aanzienlijke toename van de ontevredenheid van burgers over de gezondheidszorg.

In het geval van PQRS (Publieke Zorgverzekeringsmaatschappijen) in geïntervenieerde EPS's verslechtert de situatie. Voor Nueva EPS en Sanitas documenteert het rapport een stijging van respectievelijk 47 en 46 procent in het aantal klachten na hun interventie. Hetzelfde geldt voor andere instanties zoals Famisanar, SOS en Emssanar, waar overheidsmaatregelen de ontevredenheid onder gebruikers niet hebben kunnen verminderen en in sommige gevallen zelfs gepaard gingen met een ongekende piek in het aantal klachten.

De Colombiaanse overheid controleert, via de Gezondheidsautoriteit, ongeveer 60 procent van de gebruikers van de gezondheidszorg via de negen betrokken zorgverzekeraars en één zorgverzekeraar die onder speciaal toezicht staat. Dit betekent dat meer dan de helft van de mensen die zich inschrijven voor de Colombiaanse gezondheidszorg onder direct beheer of toezicht staat van de regering van president Gustavo Petro. Petro heeft volgehouden dat het probleem ligt in het beheer van de middelen, maar na een jaar onder controle van deze bedrijven is de situatie verslechterd.

Aan de andere kant laten gegevens van het Constitutionele Hof, verzameld door het Observatorium Así Vamos en Salud, wisselende trends zien in het indienen van beschermingsbevelen door de jaren heen. Vorig jaar zagen we echter een aanzienlijke toename in het gebruik van beschermingsbevelen om het recht op gezondheid te garanderen, zowel in het aantal ingediende mechanismen als in het aantal toegekende mechanismen in verschillende departementen van Colombia.

In 2020 was er een aanzienlijke daling in het gebruik van deze rechtsmiddelen, gevolgd door een geleidelijk herstel vanaf 2021 en een aanhoudende groei in 2023 en 2024. "Deze toename wijst op een grotere vraag naar deze rechtsmiddelen, mogelijk als gevolg van tekortkomingen in de gezondheidszorg en de schending van andere fundamentele rechten", aldus het rapport.

In 2024 steeg het totale aantal curatelestellingen met 34 procent ten opzichte van het voorgaande jaar. Als we echter de maandelijkse trend analyseren, zien we nog sterkere stijgingen, zoals die in april 2024, toen het aantal aangevraagde curatelestellingen met 135 procent steeg ten opzichte van dezelfde maand in 2023.

Alleen al in de laatste drie jaar, tussen 2022 en 2024, is het aantal voogdijschappen met 69,9% toegenomen. Vorig jaar bedroeg het aantal voogdijschappen 265.552.

Deze crisis heeft geleid tot een chronische en terminale ziekte die de zorgsector op de intensive care heeft geplaatst. Dit is verergerd sinds de overheid een lager tarief heeft vastgesteld dan experts hadden aanbevolen voor de verhoging van de UPC (het bedrag dat per gebruiker wordt betaald), een situatie die het Constitutionele Hof heeft gelast te corrigeren.

Sterker nog, de president zelf verklaarde twee jaar geleden, in een interview met journalist Daniel Coronell, dat als de hervorming niet zou worden goedgekeurd, het zorgstelsel verder zou verslechteren en de EPS failliet zouden gaan. "Ik laat gebeuren wat er gebeurt, en dan 's ...

Volgens de door EL TIEMPO geraadpleegde experts vereist de ziekte die momenteel de gezondheidszorg onder druk zet, dringende behandeling. De belangrijkste medicatie zijn middelen, die geïnjecteerd moeten worden om de steeds toenemende schulden af ​​te lossen. Specialisten zijn het er echter over eens dat er voorlopig geen interesse is in een behandeling van deze ziekte.

Fernando Ruiz, voormalig minister van Volksgezondheid, waarschuwt dat "er een catastrofe is ontstaan ​​in het Colombiaanse zorgstelsel." De voormalige ambtenaar, die tijdens de COVID-19-pandemie het beheer van het zorgstelsel leidde, stelt dat we dit punt hebben bereikt "door een destructieve visie... dat er een crisis in het zorgstelsel moest ontstaan." Ruiz benadrukte zelfs dat de regering er niet in is geslaagd de maximumbegrotingen voor 2022 op tijd uit te vaardigen, ondanks het feit dat zijn regering de middelen beschikbaar had gesteld en een duidelijke koers had uitgezet. "De middelen zijn in andere zaken geïnvesteerd. Dit jaar komen we die tekorten dekken, terwijl het zorgstelsel al ernstige schade heeft geleden," zei hij.

De voormalige minister beweerde dat het tekort in augustus 2022 beheersbaar was en dat er een "reddingsplan" klaarstond. Bovendien was de zogenaamde "eindpuntovereenkomst" geïmplementeerd, die de rechtstreekse betaling van meer dan 8 miljard peso aan ziekenhuizen mogelijk maakte. "Dat is allemaal in rook opgegaan door de onderfinanciering", merkte hij op. Eind 2024 bedroegen de EPS-verplichtingen volgens de Comptroller's Office $ 32,9 miljard peso.

In reactie hierop stelde Augusto Galán, tevens voormalig minister en directeur van het observatorium Así Vamos en Salud, dat de ernstige verslechtering van het Colombiaanse zorgstelsel te wijten is aan ideologische beslissingen, structurele onderfinanciering en falend management van de betrokken zorgaanbieders. "De bevolking heeft het gevoel dat hun zorgstelsel is verslechterd, dat het niet meer wordt bediend zoals vroeger", zei hij, en verduidelijkte dat hoewel er in het verleden problemen waren, de huidige situatie een aanzienlijke achteruitgang betekent.

Een van de meest opvallende symptomen van deze ineenstorting is volgens de voormalige minister de dramatische toename van verzoeken, klachten, claims en beschermingsbevelen van gebruikers. "Dit heeft zich, vanuit het perspectief van de bevolking, vertaald in een zeer significante toename van het aantal beschermingsbevelen", aldus de minister. Hij hekelde ook het verlies aan kwaliteit van de dienstverlening, met name wat betreft tijdige toegang, wat hij beschouwt als een essentieel onderdeel van menswaardige zorg.

Maar zijn ernstigste beschuldiging betreft onderfinanciering. "Nooit in de recente geschiedenis van het land hebben we het Constitutionele Hof zo actief gezien in de bescherming van het fundamentele recht op gezondheid", legde hij uit, verwijzend naar uitspraken van het hooggerechtshof die de regering volgens Galán heeft genegeerd of gedeeltelijk heeft nageleefd, zoals de herberekening van de Per Capita Payment Unit (UPC).

Voor specialist volksgezondheid en arts Luis Jorge Hernández is het meest zorgwekkend dat, terwijl het systeem achteruitgaat, de regering geen oprechte zorg toont voor de volksgezondheid. "Ja, deze regering heeft het zorgstelsel verslechterd. Er zijn meerdere indicatoren die wijzen op achteruitgang", zegt hij.

Hoewel hij erkent dat het model gebaseerd op een gemengde publiek-private verzekering gebreken had, benadrukt hij dat het "werkte". Wat er de afgelopen drie jaar is gebeurd, zegt hij, is een steeds verdergaande afname van de helderheid in het zorgmanagement, naast systematische vertragingen in de betalingen aan klinieken, ziekenhuizen en zorgpersoneel.

Volgens hem is een van de grootste tekortkomingen van de huidige regering het beheer van de eerstelijnsgezondheidszorg: "Drie jaar zijn verspild en er is geen sprake van een echt systeem van eerstelijnszorg, een systeem dat bovendien niet afhankelijk was van de hervorming." Volgens hem zijn de basisgezondheidszorgteams in de territoria gebruikt voor politieke doeleinden: "Ze hebben meer de connotatie van het organiseren van kaders voor de komende verkiezingen", klaagt hij.

Voormalig gezondheidsinspecteur Conrado Gómez was het er van zijn kant mee eens dat hoewel "het onderliggende probleem niet bij deze regering ligt, het ook niet de regering is die het oplost." Net als Galán was de focus van de politieke discussie niet gericht op het welzijn van de patiënt, maar eerder op administratieve en financiële structuren. "Hoewel veel mensen zich zorgen maken over de gezondheidszorg en of die verbetert of niet, denk ik niet dat dat hier de kern van de zaak is. De zorg draaide om middelen en de EPS", reflecteerde hij.

Voor Gómez heeft het systeem structurele aanpassingen nodig, geen verdere vertragingen. "We kunnen zo niet doorgaan; we moeten ze oplossen. En ik weet niet of deze regering de capaciteit, de steun of de macht heeft om zich achter hen te scharen", uitte hij zijn scepsis. De expert trekt ook de politieke haalbaarheid van de hervorming die nog steeds in het Congres wordt besproken in twijfel: "Ten eerste moeten we bekijken of het een oplossing is of niet. En ten tweede of ze de capaciteit zal hebben om een ​​hervorming door te voeren die deze problemen oplost."

Andi-president Bruce MacMaster is het met deze visie eens en stelt duidelijk dat hoewel "het systeem al jaren met financieringsproblemen kampt", de crisis tot de afgelopen drie jaar geen noemenswaardige gevolgen voor de patiëntenzorg heeft gehad. "Op dit moment is de crisis, die financieel van aard was, uitgegroeid tot een grote humanitaire crisis. Het systeem is simpelweg niet bestand tegen de druk die de nationale overheid erop uitoefent", merkt MacMaster op.

Volgens hem is "het systeem en de capaciteit om patiënten te verzorgen een zeer zorgwekkende klap toegebracht". Om deze verslechtering aan te pakken, zijn oplossingen en visies nodig van alle belanghebbenden in het systeem. Dat is wat er gebeurde tijdens het laatste Andi Health Forum, dat een paar weken geleden werd gehouden in de stad Cartagena. Daar waren alle belangrijke belanghebbenden aanwezig, behalve de overheid.

In dit verband legde Ana María Vesga, voorzitter van de vakbond Acemi EPS, uit dat het zorgstelsel momenteel met twee grote problemen kampt. Ten eerste is er geen technische overeenkomst over het financiële aspect, wat betekent dat erkend moet worden dat het UPC onvoldoende is en gecorrigeerd moet worden. Ten tweede moeten we de realiteit onder ogen zien van 30 miljoen Colombianen die momenteel in geïntervenieerde EPS's verblijven en die niet de door de overheid beloofde verbetering in hun dienstverlening zien.

Interventies kunnen niet worden voortgezet en gebruikers hebben behoefte aan veiligheid en zorg. De noodzakelijke discussie is hoe het systeem van zuurstof kan worden voorzien met directe liquiditeitsmaatregelen en langetermijnmaatregelen, vergezeld van twee fundamentele discussies: de aanpassing van het particuliere verzekeringsmodel, waarbij meer dan 50% van de bevolking onder staatscontrole staat, en het vermogen van het land om de bestaande uitkeringen te leveren, ondanks de altijd beperkte middelen. Ik denk dat we op het meest kritieke moment voor het systeem zitten, maar ook hierdoor en omdat er veel geleerd is, moeten we deze problemen met alle belanghebbenden kunnen aanpakken. Het systeem is al veranderd; nu gaat het erom die verandering om te zetten in een kans tot verbetering," stelde Vesga.

Hoe dan ook, de regering van president Gustavo Petro is de behandelende arts die het systeem kan genezen, maar de behandelingen die zij tot nu toe heeft uitgevoerd, hebben de ziekte alleen maar verergerd en daardoor de gezondheid van miljoenen Colombianen aangetast.

Journalist Milieu en Gezondheid