Shunsaku Tamiya, de speelgoedmaker die Adrian Newey inspireerde en geschiedenis schreef in de Formule 1

"Ik moet tussen de acht en tien jaar oud zijn geweest en ik begon met het monteren van Tamiya Formule 1 -modelauto's op schaal 1/12 in de garage van mijn vader. Deze modellen hadden gelabelde onderdelen, dus je begreep de terminologie, en naarmate je ze in elkaar zette, begon je te begrijpen hoe een chassis en al zijn componenten werkten." Zo beschreef Adrian Newey , de succesvolste ingenieur uit de geschiedenis, hoe zijn interesse in technologie en raceauto's ontstond. En Newey was niet de enige .

De stempel die Shunsaku Tamiya op de geschiedenis van de Formule 1 heeft gedrukt, is onuitwisbaar. Hoewel het Japanse bedrijf al jaren geen schaalmodellen van huidige Formule 1-auto's meer uitbracht, vertegenwoordigde het merk met de twee sterren in de jaren 70 iets dat ver uitsteeg boven de wereld van hobbyisme en verzamelen. In het tijdperk vóór computers en windtunnels experimenteerden race-ingenieurs veel met schaalmodellen van het Japanse bedrijf. Hun detailniveau en trouw aan het originele model waren zo groot.

Tamiya's entree in de Formule 1- wereld was geheel toevallig, aangezien de producten aanvankelijk gebaseerd waren op tanks, vliegtuigen en militaire schepen. Toen spuitgegoten kunststof in de Verenigde Staten traditionele houten of blikken miniaturen begon te vervangen, besefte Shunsaku Tamiya dat hij deze techniek moest leren om zijn bedrijf een toekomst te geven. Als een van de eerste Japanse bedrijven die de kunst van spuitgegoten kunststof beheerste, schakelde Soichiro Honda zijn hulp in om deze techniek in zijn bedrijf te implementeren.

Honda en Tamiya waren beiden buren in Shizuoka , en uit dankbaarheid voor hun hulp gaf Soichiro in het geheim de plannen voor het Formule 1 -model RA273 aan zijn vriend Shunsaku voordat het werd onthuld. Dit model was vooral belangrijk omdat de overwinning in de Grand Prix van Mexico van 1965 de eerste overwinning was voor een Japans bedrijf in de top van de autosport. Deze mijlpaal betekende dat toen het schaalmodel van deze auto in de Japanse winkels arriveerde, het snel uitverkocht was.

Een nog nooit eerder gezien realisme

Het buitengewone detailniveau van dat model, met een ongekende kwaliteit en realisme, trok de aandacht van Richard Kohnstam , een slimme Britse speelgoeddistributeur. Nadat hij een distributieovereenkomst voor het Verenigd Koninkrijk had gesloten, werd de Tamiya Honda RA273 op schaal 1/12 een verkoophit en was hij snel uitverkocht met elke nieuwe zending uit Japan. En aangezien slimme mensen de toekomst zijn, wilde Colin Chapman , het unieke genie achter Lotus , dit fenomeen niet missen.

In een tijd waarin de Formule 1 nog maar zelden op televisie verscheen, zag Chapman het opkomende Japanse bedrijf als een perfect middel om zijn merk en voertuigen te promoten. Zo begon de samenwerking tussen Lotus en Tamiya . Niets wees erop dat Tamiya een paar jaar later onbedoeld de ondergang van Lotus zou veroorzaken, maar daarover later meer. Feit is dat Chapman in 1968 de eerste sponsorovereenkomst in de geschiedenis van de Formule 1 (Gold Leaf) lanceerde, en Tamiya was een belangrijke partner in zijn plannen.

In 1968 won Lotus het Formule 1- wereldkampioenschap met Graham Hill en het model 49B. Chapman zag een kans en gaf alle plannen voor die auto aan Tamiya, zodat deze een nog groter commercieel fenomeen kon worden dan Richie Ginthers Honda . Nu werd er gesproken over een wereldkampioenswagen, gebouwd door een Brits team en bestuurd door een Britse coureur. Het model werd ook aangeboden in een 'Jim Clark'- uitvoering als eerbetoon aan de onlangs overleden Schotse coureur.

Het verkoopsucces was overweldigend, niet alleen in het Verenigd Koninkrijk, maar ook in Europa en de Verenigde Staten. Hoewel Chapman een kleine royalty verdiende per verkocht exemplaar, werd het ware succes van de Lotus-baas afgemeten aan het aantal huizen wereldwijd waar een van zijn auto's werd verkocht. Een van die huizen was dat van Adrian Newey , die als kind Hill's Lotus 49B had gebouwd als een van de eerste modelauto's die hij bouwde. Het is geen toeval dat Newey nu de eigenaar is van die Formule 1 -auto in zijn originele vorm.

De verandering in het industriemodel

De Formule 1 -teams begonnen Tamiya te bellen en ze gaven allemaal maar al te graag de plannen voor hun auto's op om een graantje mee te pikken van de reclame die ze onbedoeld hadden gecreëerd . Iets soortgelijks gebeurde ook met de automerken. Nadat Porsche had gezien hoe het volledige assortiment Lotus- straatauto's in speelgoedwinkels en hobbywinkels over de hele wereld te vinden was, probeerde Porsche een overeenkomst te sluiten met het Japanse merk om samen met hen hun eerste radiografisch bestuurbare schaalmodelwedstrijdauto uit te brengen.

Maar laten we terugkeren naar de Formule 1. Eind jaren 70 veranderde er veel in de competitie, wat uiteindelijk het einde van het Tamiya-fenomeen zou betekenen. De live-uitzending van races, onder druk van Bernie Ecclestone , begon de waarde te ondermijnen van elementen die de sponsor rendement opleverden, zoals schaalmodellen in al hun formaten. Bovendien waren teams, die hun technologische geheimen wilden beschermen, steeds terughoudender om hun plannen aan Tamiya over te dragen.

Als Colin Chapman de schade had voorzien die het overhandigen van de plannen voor zijn auto's aan Tamiya zou aanrichten, had hij het waarschijnlijk nooit gedaan, maar toen hij het besefte, was het te laat. Toen Chapman het grondeffect introduceerde met de Lotus 78 , en vooral met de geperfectioneerde Lotus 79 , keek elke ingenieur op de grid reikhalzend uit naar de aankoop van de Tamiya-schaalversie, zodat ze alle geheimen ervan konden leren en ermee konden experimenteren. Dat was het begin van het einde voor Lotus .

Degenen die een exacte kopie van het model maakten, zoals Tyrrell deed met het 009-model, creëerden slechts een goede, maar nooit superieure, auto. Patrick Head , Williams' technisch directeur, realiseerde zich echter bij het Tamiya-model van de Lotus 79 dat de belangrijkste verbetering lag in het verbeteren van de structurele stijfheid. Terwijl Chapman zich verder verdiepte in de aerodynamica, creëerde Head een Lotus 79 met een veel stijver chassis , waardoor de voordelen van het grondeffect beter werden benut.

Vanaf dat moment begon Tamiya, geconfronteerd met de moeilijkheid om toegang te krijgen tot autoplannen en de stijgende royalty's die de teams eisten, dit segment van de business geleidelijk te verlaten ten gunste van de bloeiende sector van radiografisch bestuurbare modelauto's. Andere bedrijven zoals Ebbro en Fujimi probeerden het gat te vullen, maar waren niet succesvol. Shunsaku Tamiya is in zijn 90-jarige bestaan altijd een visionair geweest , zelfs in de wetenschap dat onherhaalbare momenten ook een einde kennen.