De andere kant van migratie: degenen die nooit vertrekken

Er zijn reizen die niet gekozen worden. Koffers gevuld, niet met verlangen, maar met noodzaak en urgentie. Mensen die migreren zonder te weten of ze terug kunnen keren, of waar ze terechtkomen . Anderen blijven, niet omdat ze willen, maar omdat ze geen andere keus hebben, en blijven in gebieden die hun geen toekomst bieden, vaak getekend door armoede, geweld of uitsluiting.

Wereldwijd begint het debat over migratie vaak al wanneer de migrant al onderweg is . Zelden kijken we terug, naar de plek vanwaar we vertrekken. En daar begint het allemaal pas echt. Elk migratieproces ontstaat vanuit een context die het bepaalt, zoals gedwongen beslissingen, armoede, de afwezigheid van de staat of structureel geweld. Het is in deze context dat de beslissing om te migreren wordt bepaald door keuze of urgentie, omdat hierachter ook een context schuilgaat die niet de meest basale garantie biedt: verblijven of verhuizen in waardige omstandigheden.

Migratie zou geen overlevingsdaad moeten zijn, maar een vrije keuze. Maar wanneer mensen hun huis verlaten vanwege geweld, de klimaatcrisis, een gebrek aan kansen of de afwezigheid van de staat, maken ze geen keuze: ze verzetten zich. Tegelijkertijd is migratie altijd een krachtig instrument voor ontwikkeling geweest – en zal dat ook blijven – niet alleen voor degenen die migreren, maar ook voor de gemeenschappen die ze bereiken. Hoewel sommigen het als een probleem zien, bouwt migratie ook aan de toekomst. Spreken over waardige migratie betekent daarom ook spreken over de mogelijkheid om een volwaardig leven te leiden, waar men ook geboren wordt, kiest te wonen of kiest te blijven.

Blijven zou ook geen daad van verzet moeten zijn. Het zou een waardige mogelijkheid moeten zijn. Het recht om te kiezen tussen vertrekken of blijven zou onderdeel moeten zijn van hetzelfde recht: het recht om een zinvol leven op te bouwen, in vrede en met rechtvaardigheid. Hoewel het debat over mobiliteit zich richt op migratie, steekt 96,2% van de wereldbevolking volgens gegevens van de IOM de landsgrenzen niet over. Deze gedeeltelijke visie op mobiliteit beperkt het ontwerp van alomvattende antwoorden en programma's die zowel de noodzaak als de wens om te verhuizen of te blijven, aanpakken.

Blijven mag ook geen daad van verzet zijn. Het moet een waardige mogelijkheid zijn. De keuze tussen vertrekken of blijven moet deel uitmaken van hetzelfde recht: het recht om een zinvol leven op te bouwen, in vrede, met rechtvaardigheid.

Jorge Cattaneo, algemeen directeur van Ayuda en Acción

Bij Ayuda en Acción werken we in kwetsbare contexten waar de mobiliteit hoog is. In samenwerking met academische instellingen zoals het International Development Research Centre (IDRC) in Canada en de Universidad del Pacífico (Lima, Peru), hebben we onderzocht waarom mensen in deze contexten blijven . Dit onderzoek, uitgevoerd in Colombia , Ecuador , Mexico , Ethiopië en Mali, heeft aangetoond dat het creëren van echte kansen voor ontwikkeling, welzijn en inclusie essentieel is om de duurzaamheid van mensen in hun geboortestreek te bevorderen. Het creëren van deze kansen betekent niet het voorkomen van migratie; het betekent het vergroten van de keuzevrijheid.

Het onderzoek benadrukt ook dat degenen die blijven, over het algemeen de meest kwetsbare mensen zijn in contexten die al gekenmerkt worden door uitsluiting: vrouwen, ouderen of afhankelijke mensen, en huishoudens zonder economische middelen of ondersteunende netwerken. Zorgtaken, die van oudsher door vrouwen werden gedragen, spelen een centrale rol in deze gedwongen permanentie. Ze migreren niet omdat iemand moet blijven om het dagelijks leven te ondersteunen: opvoeden, begeleiden, verzorgen en weerstand bieden. Vestigen wordt daarom vaak sterk gekenmerkt door genderongelijkheid.

Vanuit dit perspectief stellen wij vier belangrijke gebieden voor waarop we het overheidsbeleid ten aanzien van migratie moeten heroverwegen. Ten eerste moeten we de voorwaarden voor geworteldheid in ons herkomstgebied versterken: de beslissing om te migreren is niet altijd een kwestie van vrije wil , maar eerder van de onmogelijkheid om daar een waardig leven op te bouwen. Het versterken van geworteldheid impliceert daarom het aanpakken van de structurele oorzaken die miljoenen mensen ertoe aanzetten te migreren, zoals ongelijkheid, geweld en de klimaatcrisis.

Bovendien is het noodzakelijk om de rechten van mensen die onderweg zijn te beschermen, met name in migratiecorridors waar risico's en kwetsbaarheid toenemen. Migratie moet veilig zijn en rechten moeten mensen gedurende hun hele reis begeleiden.

Ten derde moeten we zorgen voor echte inclusie in de bestemmingen, die verder gaat dan wettelijke erkenning: toegang tot diensten, fatsoenlijk werk, sociale bescherming en de strijd tegen discriminatie.

Bovendien is het van vitaal belang Ondersteun waardige en vrijwillige terugkeer, waarbij mensen die besluiten terug te keren, ondersteuning, re-integratie en kansen krijgen om hun leven weer op te bouwen.

Ten slotte is het noodzakelijk om degenen te steunen die om hen geven. Zorgtaken zijn een van de belangrijkste factoren die verklaren waarom mensen niet migreren, maar zorgverlening blijft onzichtbaar in de beleidsvorming. Het opnemen van zorgverlening in sociaal beleid is essentieel om echte keuzevrijheid te garanderen.

Zolang we migratie blijven zien als een grensverschijnsel, negeren we de diepste oorzaak ervan: het gebrek aan rechtvaardigheid op de plekken waar het allemaal begint.

Jorge Cattaneo, algemeen directeur van Ayuda en Acción

Migreren of blijven mag geen heldhaftige of wanhopige daad zijn. Het moeten vrije, weloverwogen beslissingen zijn, beschermd door rechten en ondersteund door coherent overheidsbeleid. Zolang we migratie blijven zien als een grensverschijnsel, zullen we de diepste oorzaak ervan blijven negeren: het gebrek aan rechtvaardigheid op de plekken waar het allemaal begint.

De waarde van wortels erkennen betekent niet dat je migratie ontkent; het betekent dat je er betekenis aan geeft. Want elke migratie begint vóór de reis, en omdat er geen bestemming is zonder oorsprong. Waar de reis begint, moet ook de mogelijkheid zijn om te blijven.