Het Vera Rubin Observatorium onthult de eerste beelden van een 10 jaar durende 'film' van de nachtelijke hemel.

Het is slechts een voorproefje van wat ons te wachten staat, maar de Vera Rubin Sterrenwacht heeft al bewezen dat hij de hemel kan onthullen zoals we die nog nooit eerder hebben gezien. Afgelopen maandag onthulde de sterrenwacht zijn eerste beelden van het heelal (het "eerste licht" van een instrument, zoals astronomen het noemen), die het begin vormen van een time-lapse die voltooid zal worden na tien jaar lang de zuidelijke hemel in kaart te hebben gebracht. Het is als een film van wat er de komende tien jaar aan de hemel zal gebeuren, waardoor we meer te weten kunnen komen over de ongrijpbare donkere materie, het zonnestelsel kunnen catalogiseren en de structuur en geschiedenis van ons sterrenstelsel kunnen ontrafelen.

Het Vera Rubin Observatorium, door velen de "Ferrari onder de observatoria" genoemd, ligt op Cerro Chile in de Chileense Andes en is ideaal gelegen voor astronomische observaties dankzij de hoogte, droogte en duisternis. De camera van het observatorium, met zijn spiegel van 8,4 meter, is de grootste ooit gebouwd voor astronomie en stelt wetenschappers in staat om nooit eerder vertoonde details van de kosmos vast te leggen.

De belangrijkste doelstellingen zijn het begrijpen van donkere energie en materie – de naam is niet voor niets een eerbetoon aan astronoom Vera Rubin , wiens bijdragen cruciaal waren voor de ontdekking van deze ongrijpbare verschijnselen – het catalogiseren van het zonnestelsel door miljoenen asteroïden en kometen te observeren, het verkennen van de transiënte hemel en het in kaart brengen van de Melkweg om de structuur en geschiedenis van ons sterrenstelsel te ontdekken. Dit alles om de meest complete cartografie van de hemel te creëren, oftewel de Legacy Survey of Space and Time (LSST).

Onder de vele experts die aan deze missie bijdragen, bevinden zich onderzoekers van ICE-CSIC en IEEC, die een sleutelrol hebben gespeeld in de wetenschappelijke en technische ontwikkeling van het ambitieuze Rubin Observatory-project. Deze onderzoekers zullen met name observaties leiden met de Gran Telescopio Canarias (GTC), een telescoop met een diameter van 10,4 meter bij het observatorium Roque de los Muchachos op het eiland La Palma, voor de spectroscopische follow-up van transiënte objecten die tijdens de LSST-survey zijn ontdekt.

"Dit is de eerste keer dat een telescoop met zo'n grote opening, met een diameter van meer dan acht meter, tien jaar lang volledig is gebruikt om de hemel te scannen. Naast het produceren van een dynamische film van de gehele zuidelijke hemel gedurende dat decennium, zal het ook mogelijk zijn om alle beelden te combineren om de zwakste objecten te detecteren die ooit vanaf de aarde zijn waargenomen. Voor de studie van het transiënte heelal betekent dit dat we de meest precieze en productieve machine hebben voor het ontdekken van supernovae en andere stellaire explosies, met meer dan honderdduizend meldingen van nieuwe objecten per nacht", aldus Lluís Galbany, onderzoeker bij ICE-CSIC en IEEC.

"De LSST-mapping, die zal worden uitgevoerd bij het Vera Rubin Observatorium, zal ons in staat stellen de aard van donkere materie te ontdekken en de evolutie van donkere energie te karakteriseren. Het is een buitengewone kans om onze kennis te vergroten van de fundamentele fysica die verband houdt met de meest urgente problemen in de kosmologie", aldus Juan García-Bellido, kosmoloog en onderzoeker bij het IFT-UAM/CSIC.

"Het zien van de eerste beelden van LSST is ongelooflijk spannend, en dit is nog maar het begin. We zien de eerste beelden van een tien jaar durende film van het heelal die de manier waarop we de kosmos bestuderen zal veranderen", aldus Jorge Carretero, projectwetenschapper en data-ondersteuningswetenschapper bij PIC.

Het PIC-team, dat via een samenwerkingsovereenkomst tussen CIEMAT en IFAE opereert, is bezig met de implementatie van een Independent Data Access Center (IDAC) dat wordt aangestuurd door CosmoHub. Dit biedt de wetenschappelijke gemeenschap een krachtig en gebruiksvriendelijk portaal om de enorme hoeveelheid gegevens die door de telescoop worden geproduceerd te verkennen en analyseren.

"De Rubin-sterrenwacht markeert een keerpunt in de astronomie. We zullen niet langer afhankelijk zijn van geluk om supernovae te observeren, nieuwe asteroïden of de variatie in sterrenlicht te detecteren. De manier waarop de hemel wordt waargenomen, stelt ons in staat om elke verandering nauwkeurig en consistent te volgen zonder afhankelijk te zijn van toeval", aldus Laura Toribio San Cipriano, onderzoeker bij de CIEMAT-kosmologiegroep.