Hoe deze stadshavik de verkeerslichten leerde kennen en er zijn voordeel mee deed

Stadsvogels hebben geen andere keuze dan zich aan te passen aan de uitdagende en gevaarlijke omgeving van de stad. Het gebeurt vaak dat mensen worden aangereden door auto's die met volle snelheid voorbijrijden. Toch weten sommige mensen hoe ze van het verkeer kunnen profiteren. Kraaien laten noten, kleine gewervelde dieren en schelpdieren op drukke wegen vallen, zodat auto's ze kunnen verpulveren of openbreken. Aaseters patrouilleren op drukke wegen om aangereden dieren meteen te vangen. Langs veel Amerikaanse snelwegen vliegen kraaienfamilies. De hele dag door houden ze de vogels in de gaten, van 's ochtends vroeg tot 's avonds laat, wachtend op een hapje onder de wielen. En de zangvogels verzamelen dode insecten die op de manen zijn neergestort. Soms nestelen ze zelfs in rijdende auto's. Of ze gebruiken ze als mobiele schuilplaats tegen de roofvogels die hen achtervolgen. In een Oekraïense stad is al langer bekend dat valken rijdende auto's en trams gebruiken als dekking om hun prooi te besluipen.

Maar deze slimme havik heeft geleerd hoe verkeerslichten werken. Zoöloog Vladimir Dinets, hoogleraar aan de Universiteit van Tennessee, merkte het talent van de vogel op bij een kruispunt vlak bij zijn huis in New Jersey. Het jonge dier merkte dat wanneer er een piepsignaal klonk, het rode licht langer bleef branden dan normaal. Dit bevorderde de vorming van een rij auto's, een ideale omstandigheid voor zijn jachtstrategie.

Dinets zegt dat het kruispunt niet bijzonder druk was. Zelfs tijdens de ochtendspits, wanneer hij zijn dochter naar school bracht, stonden er meestal maar een paar auto's te wachten op groen licht. Maar soms drukte een voetganger op een knop, waardoor het rode licht veel langer werd. Daardoor werd de rij auto's ook langer, tot ze bij een kleine boom met een bijzonder dicht bladerdak aankwamen. Wanneer dit gebeurde, gaf de lantaarnpaal een geluidssignaal af, om blinde mensen te waarschuwen dat ze veilig konden oversteken.

Op een wintermorgen zat de onderzoeker in zijn auto te wachten tot het stoplicht op groen sprong. Plotseling verscheen er een Cooper's havik uit een kleine boom, vloog heel laag over de stoep langs de rij auto's, maakte een scherpe bocht, stak de straat over tussen de auto's en dook naar iets in de buurt van een van de huizen. Een paar dagen later zag hij hetzelfde opnieuw en besloot hij het te gaan onderzoeken. Het bleek dat het huis dat door de valk was aangevallen, bewoond werd door een groot gezin. Zij zaten in de voortuin te eten. 's Ochtends trokken zijn broodkruimels en andere etensresten mussen, duiven en soms spreeuwen aan. Dat was waar de valk naar op zoek was.

Wat de zoöloog vooral opviel, was dat de valk altijd aanviel als de rij auto's lang genoeg was om hem tot aan de boom te bedekken, en dat gebeurde alleen als iemand op de knop voor het oversteken van voetgangers had gedrukt. Zoals hij aan het tijdschrift 'Frontiers of Ethology' vertelt, vloog de roofvogel zodra het geluidssignaal werd geactiveerd, ergens in de richting van de kleine boom, wachtte tot de auto's in een rij stonden en dook vervolgens op ze af.

Volgens de onderzoeker begreep de valk het verband tussen het geluid en de uiteindelijke lengte van de rij wagons. Bovendien moest hij een goede mentale kaart van de plek hebben, want zodra de lijn bij zijn boom aankwam, kon hij niet meer zien waar zijn prooi was en moest hij er via zijn geheugen zien te komen.

Omdat Coopers haviken vaak in de winter in het gebied te vinden zijn, vermoedt Dinets dat de vogel pas een paar weken eerder in de stad was neergestreken. In zo'n korte tijd had hij al geleerd hoe hij verkeersborden en verkeerspatronen moest gebruiken. "Ik vond het heel indrukwekkend", geeft hij toe.

De daaropvolgende winter zag de onderzoeker een valk in volwassen verenkleed op precies dezelfde manier jagen. Hij denkt dat het dezelfde is. Maar toen de zomer aanbrak, stopten de hoorbare signalen van de straatlantaarns en verhuisden de buren. Er waren dus geen vogelzwermen meer. "Sindsdien heb ik hier geen Cooper's havik meer gezien", zegt hij.

De Cooper's havik behoort tot een relatief korte lijst van roofvogelsoorten die zich met succes hebben aangepast aan het leven in de stad. Een stad is een lastige en zeer gevaarlijke leefomgeving voor welke vogel dan ook, maar voor een grote roofvogel die gespecialiseerd is in levende prooien is dat zeker het geval, zegt Dinets: ramen, auto's, elektriciteitskabels en talloze andere gevaren moeten worden vermeden tijdens de dagelijkse zoektocht naar voedsel. Ik geloof dat mijn observaties aantonen dat Coopers haviken daar kunnen overleven en gedijen, althans gedeeltelijk dankzij hun grote intelligentie.