IJsbeerbiopsieën gebruikt om de vervuiling van het Noordpoolgebied beter te begrijpen

▲ Onderzoekers verzamelen vetweefselbiopsieën en bloedmonsters van ijsberen om de impact van vervuilende stoffen op hun gezondheid te bestuderen. AFP-foto

AFP

Krant La Jornada, woensdag 21 mei 2025, p. 6

Noorwegen. Een Noorse wetenschappelijke expeditie, waaraan AFP mee mocht doen, voerde in april de eerste biopsieën uit van vetweefsel van ijsberen op Spitsbergen in het noordpoolgebied, om de impact van vervuilende stoffen op hun gezondheid te beoordelen.

Vanuit een helikopter vuurt dierenarts Rolf Arne Olden met een luchtgeweer een verdovingspijltje af. Daarmee verlamt hij een beer die over het ijs rent en bang is geworden door het geluid van het apparaat.

De helikopter landt vlakbij de slapende beer, wetenschappers stappen uit en beginnen met het verwijderen van dunne reepjes vetweefsel van het dier en het nemen van bloedmonsters.

Het idee is om zo getrouw mogelijk na te bootsen hoe beren in het wild leven, maar dan in een laboratorium , legt Laura Pirard, een Belgische toxicologe, uit.

"Om dit te doen, nemen we hun weefsel, snijden het in heel dunne plakjes en stellen het bloot aan dezelfde druk waaraan zij worden blootgesteld, namelijk vervuilende stoffen en stresshormonen" , voegt Pirard toe, die de methode ontwikkelde.

Onderzoekers houden de monsters enkele dagen levend op het expeditieschip en stellen ze bloot aan verontreinigende stoffen en hormonen.

Vervolgens worden ze ingevroren voor analyse in een laboratorium, zodra het team weer op het land is.

Naast de dierenarts die de beren verdooft, werken er twee wetenschappers aan de dieren. Zij nemen biopsieën af, nemen bloedmonsters af en voorzien de dieren van elektronische volghalsbanden.

Alleen ijsberen kunnen deze halsbanden dragen, vanwege de vorm van hun nek.

Vorig jaar werden bij vijf vrouwen de eerste apparaatjes voor gezondheidsmonitoring geplaatst: kleine cilinders die de hartslag en temperatuur registreren.

Deze informatie, samen met de GPS-gegevens van de halsbanden, geeft wetenschappers een beeld van de levensstijl en bewegingen van de beren gedurende het jaar.

Het Noorse Poolinstituut leidt al 40 jaar het ijsbeeronderzoeksprogramma op Spitsbergen.

Dit jaar bestond het team uit acht onderzoekers: missieleider Jon Aars, zijn plaatsvervanger, een expert op het gebied van ruimtegedrag, een dierenarts en vier toxicologen die gespecialiseerd zijn in mariene omgevingen.

De acht reisden naar de Arctische archipel op een 100 meter lang onderzoeksschip, de ijsbreker Kronprins Haakon.

"We hebben een goed seizoen gehad. We hebben 53 beren gevangen, waaronder 10 vrouwtjes met welpen of eenjarige beren, en we hebben ze 17 halsbanden omgedaan" , vertelde Aars aan AFP.

Landvoedsel

Tot 1976 werden ijsberen bedreigd door de jacht. Toen ging een beschermingsovereenkomst van kracht. Nu lijden ze onder de gevolgen van de opwarming van de aarde, omdat hun natuurlijke habitat, het zee-ijs, snel smelt.

Volgens een onderzoek gepubliceerd in het Amerikaanse tijdschrift Nature warmt het Noordpoolgebied sinds 1979 vier keer sneller op dan de rest van de planeet.

Tegenwoordig eten ijsberen op Spitsbergen meer voedsel van het land, in plaats van zeehonden en dergelijke. Ze jagen nog steeds op zeehonden, maar eten ook rendieren, eieren en zelfs gras, hoewel dat hen geen energie levert , zegt Aars.

Als ze heel weinig zee-ijs hebben, moeten ze noodzakelijkerwijs op het land zijn , voegt hij toe, en hij merkt op dat ze veel meer tijd op het land doorbrengen dan... 20 of 30 jaar geleden .

Hij merkt op dat de populatie ijsberen op Spitsbergen de afgelopen tien jaar licht is toegenomen.

▲ Een jonge brulaap klampt zich vast aan een volwassen mannelijke kapucijnaap op het eiland Jicarón, Panama. Foto Ap

Ap

Krant La Jornada, woensdag 21 mei 2025, p. 6

Washington. Een baby-aapje klampt zich vast aan de rug van een oudere mannelijke primaat, met zijn kleine vingertjes vastgeklemd aan de vacht. Maar ze zijn niet verwant en behoren niet eens tot dezelfde soort.

Wetenschappers hebben schokkend bewijs gevonden van wat zij omschrijven als ontvoeringen door apen toen ze videobeelden van een klein eiland in Panama bekeken. Er werd waargenomen dat kapucijnapen tussen 2022 en 2023 minstens elf brulaapjongen kregen.

Dit was een zeer opvallende bevinding , aldus Zoë Goldsborough, gedrags-ecoloog bij het Max Planck Instituut voor Diergedrag in Duitsland. Zoiets hebben we in het dierenrijk nog niet gezien .

Er wordt nog steeds onderzoek gedaan naar de motieven van de apen. Kapucijnapen zijn apen ter grootte van een huiskat die voorkomen in Zuid- en Midden-Amerika. Ze leven lang, zijn intelligent en leren nieuw gedrag van elkaar. Een groep Kapucijnapen in Panama heeft zelfs geleerd om stenen werktuigen te gebruiken om noten en schaaldieren open te breken.

Goldsborough en andere onderzoekers van het Max Planck Instituut en het Smithsonian Tropical Research Institute hadden meer dan 80 camera's opgesteld om het gebruik van kapucijnapengereedschap te bestuderen, maar waren verrast toen ze begin 2022 de eerste brulaapjongen zagen verschijnen.

Op de beelden was te zien hoe de kapucijnapen rondliepen en hun stenen gereedschap gebruikten, terwijl ze jonge brulapen op hun rug droegen. De camera's legden de momenten van de ontvoering echter niet vast. Volgens wetenschappers vond die waarschijnlijk plaats in de bomen, waar brulapen het grootste deel van hun tijd doorbrengen.

Ons inzicht in deze geschiedenis is beperkt , aldus medeauteur Margaret Crofoot van het Max Planck en Smithsonian. De bevindingen werden gepubliceerd in het tijdschrift Current Biology .

In de meeste gevallen stierven de brulaapwelpen, aldus de onderzoekers. Babybrulapen worden normaal gesproken door hun moeders gedragen zolang ze nog gezoogd worden. Alle baby's in de video, van een paar weken tot een paar maanden oud, waren te jong om gespeend te worden.

Een hoopvol deel van mij wil geloven dat sommigen zijn ontsnapt en naar hun moeders zijn teruggekeerd, maar dat weten we niet , zei Crofoot.

Op de video's is te zien dat jonge mannelijke kapucijnapen nog steeds brulaapjongen bij zich dragen die gestorven zijn, waarschijnlijk door verhongering. Er zijn veel dieren, van gorilla's tot orka's, waargenomen die hun eigen dode jongen met zich meedragen, hoewel wetenschappers niet zeker weten waarom.

Waarom deden de mannelijke kapucijnapen dit? Er waren geen tekenen van opzettelijke agressie jegens de pups en ze werden ook niet opgegeten. Predatie kon dus worden uitgesloten.

We hebben urenlang ons hoofd gebroken over de redenen waarom ze dit zouden doen , zei Goldsborough.

De eerste kapucijnapen die jongen ontvoerden, hadden mogelijk een verwarde zorgmotivatie of ouderinstinct, omdat ze zachtaardig waren in de omgang met de baby's, legde hij uit. Vervolgens deden andere mannen hetzelfde.

Volgens de onderzoekers geloven ze niet dat de kapucijnapen de baby's opzettelijk kwaad hebben gedaan. Tot nu toe is er slechts één groep kapucijnapen bekend die ontvoeringen heeft gepleegd.