Regio Yaqui en Mayo Valleys: ze zaaien tarwe en oogsten schulden en onzekerheid

HERMOSILLO, Sonora ( Proceso ).– Miljoenen aan verliezen als gevolg van droogte en een reactie van de federale overheid gericht op een radicale economische transformatie zijn twee kwesties die de spanningen samenvatten die tarweproducenten in het zuiden van Sonora momenteel ervaren.

Nu, ruim een jaar later, bieden proeven met nieuwe gewassen hoop, maar de schulden uit voorgaande seizoenen blijven voor financiële druk zorgen.

Kortom, dit medium meldde dat het naar verwachting "onmogelijk" zal zijn om graan te planten voor de cyclus van 2025-2026, wat een mijlpaal is in de vorige eeuw in de productieve geschiedenis van de Yaqui- en Mayo-valleien. De overgang naar gewassen die minder water nodig hebben, wordt dan ook al als onomkeerbaar beschouwd.

Bezuinigingen

Rapporten van het Ministerie van Landbouw en Plattelandsontwikkeling (Seder) laten de omvang zien van de bezuinigingen die het gevolg zijn van de droogte en het federale beleid.

Ze stellen vast dat de gemiddelde oppervlakte die in Sonora tussen 1980 en 2024 voor de teelt van tarwe werd gebruikt, bijna 270.000 hectare per jaar bedraagt. Dat is bijna de helft van het graan dat in het hele land werd gezaaid.

In mei 2025 meldden de producenten echter dat er, in overeenstemming met de richtlijnen van Sader om dit gewas te staken, slechts minimaal was geplant. Dit vond plaats op slechts 59.439,94 hectare.

Maar de economische gevolgen van de droogte waren eind vorig jaar al merkbaar. Ondanks het beperken van de gevolgen en het erin slagen het landbouwareaal met 6,7% te verkleinen, daalde het geproduceerde tonnage met 20,6% en de winst met 38,7%. Dit blijkt uit het feit dat de balans van 2023 een dividend opleverde van meer dan 17 miljard peso, terwijl dit voor 2024 onder de 10,5 miljard peso lag.

Als het product op de markt zou worden gebracht en de prijs per ton van 2024 zou worden gehandhaafd, zouden de tarwe-inkomsten in Sonora dit jaar rond de vier miljard pesos liggen. Dit is echter niet gerealiseerd.

Juan Francisco Souque Campoy, een boer van de derde generatie uit Cajeme, de gemeente met de langste traditie op het gebied van tarweteelt in het land, legt uit:

Het zaaien van tarwe was dit jaar een slechte deal. Omdat er een beperkt areaal was, dachten we dat sommige molens (die het graan kopen om meel en griesmeel te produceren) beter zouden presteren. Drie jaar geleden verkochten we voor ongeveer 7200 peso per ton, en we dachten dat vraag en aanbod ons dit jaar naar 6500 peso zouden leiden, maar dat hebben we niet gehaald. We verkochten voor 5700 peso per ton. Stel je voor, je produceert zes ton, maar de productie kost je ongeveer 22.000 of 23.000 peso, en als je de huur erbij optelt, kom je op 30.000 peso plus de gasrekening, en dan is er geen winst meer over.

Schulden en geen markt

De gevolgen van de productievermindering uitten zich ook in buitensporige financiële lasten voor de producenten.

"Dit is een zeer kritieke fase. We komen uit de landbouwcyclus 2023-2024 met problemen van lage productie en lage marktprijzen. Stel je de stroom voor van een bedrijf met 300 hectare en verplichtingen voor tractoren, machines...

"De boer verwacht dat hij die verplichtingen jaar na jaar zal nakomen, maar (vandaag) lukt dat niet. Hij sleept verliezen en onzekerheid mee voor volgend jaar," zei hij.

Volgens de producent was de import van tarwe en maïs een van de factoren die leidde tot het gebrek aan transparantie in de wet van vraag en aanbod, en dus tot een premie op in de regio verbouwde tarwe waarmee het probleem zou kunnen worden opgelost.

"Er kwamen schepen uit Zuid-Afrika, waar fabrieken zoals die van MASECA werden bevoorraad. Er wordt gesproken over voedselsoevereiniteit, maar die wordt niet geïmplementeerd", concludeerde hij.

Eerste stappen naar reconversie

Producenten in het zuiden van Sonora zijn over het algemeen positief over de resultaten die ze hebben behaald met de ontwikkeling van nieuwe gewassen, met name gewassen die een goede positie hebben op de binnenlandse oliemarkt, zoals koolzaad en zonnebloem. Een uitweg uit de crisis is in zicht, hoewel er nog een lange weg te gaan is.

Volgens informatie van producenten zijn er eerder dit jaar enkele hectares koolzaad geplant om de prestaties ervan in Sonora-grond te evalueren. De opbrengst bedroeg 2,8 ton per hectare, wat een van de optimale waarden voor dit gewas is, ondanks het feit dat het planten niet op het optimale tijdstip plaatsvond.

Bovendien heeft canola in het zuiden van Sonora een belangrijke eigenschap aangetoond voor de omzetting van gewassen: zijn weerstand tegen twijfelachtige waterkwaliteit. Deze situatie werd veroorzaakt door de droogte, waardoor dammen droogvielen en grondwater de zoute sedimenten op de bodem bereikte.

Wij geloven dat een betere waterkwaliteit de prestaties zal verbeteren. De koolzaadplanten hadden last van waterstress, maar presteerden desondanks goed.

Globaal gezien zijn er drie uitdagingen die overwonnen moeten worden om van koolzaad het nieuwe favoriete gewas van Mexico's 'graanschuur' te maken:

• Verbeter de zaai- en teeltdata.
• Verbeter de waterkwaliteit en tijdigheid.
• Pas het dorsen aan aan de fysieke eigenschappen van koolzaad.

Hoewel sommige van deze factoren door producenten in samenwerking met de federale overheid kunnen worden aangepakt, is het waterprobleem afhankelijk van weersomstandigheden. Naast werken is het dus ook nodig om te "wachten op regen, totdat er water in de reservoirs is".

Met dit alles werden dit jaar de zaden van de gañola-variëteit verkregen die de beste resultaten opleverden, waardoor bijna 5.000 hectare kon worden beplant. Dit is het totale areaal dat met dit gewas wordt beplant tijdens de landbouwcyclus 2025-2026, die op 20 november begint.

Een jaar later zal het areaal voor koolzaad in het zuiden van Sonora naar verwachting toenemen tot het de belangrijkste teelt wordt. Onder andere de onderhandelingen met bedrijven zoals Aceites del Mayo en producenten van het Oleico-oliemerk om tonnage te verwerven, spelen een rol bij deze trend.