Het bedje van Pierre Boulez

O dag van vreugde! Het is 26 maart 2025: Pierre Boulez zou vandaag 100 jaar geworden zijn. Hier ben ik in de kleine zaal van de Philharmonie in Parijs. Ik volg een workshop gewijd aan een vroeg werk van de componist, getiteld Polyphonie X. Het is een lezing gevolgd door een concert.

Het gaat over het schandaal dat ontstond toen het werk in 1951 ontstond (het werd later door de meester verstoten). Over de fascinerende ontstaansgeschiedenis: de originele partituur zou een soort "Steen van Rosetta" zijn. En over zoveel ingewikkelde zaken, want zoals Boulez zei: "de duivel bevindt zich in een labyrint" . Een labyrint waarin ik me ook bevind, aangezien de musicologische verklaringen die eraan worden gegeven, voor de leek nauwelijks toegankelijk blijven.

Hoe kun je in zo'n situatie waardig blijven? Er is de weg van sarcasme, wat verschrikkelijk gemakkelijk en banaal zou zijn, en die van complex (tegelijkertijd kom ik niet naar zijn verjaardag om beledigd te worden).

Het zal noch het een noch het ander zijn, want ik moet bekennen dat ik een geheim en onstuitbaar wapen heb, een buitengewoon speeltje. Wanneer ik een probleem tegenkom met Boulez' muziek, stel ik me voor dat hij in een klein eenpersoonsbed slaapt. Dat doet mijn hart onmiddellijk smelten, opent mijn gevoeligheid, bevrijdt mijn emoties en stelt me in staat om elke dag meer en meer van alles wat hij heeft gecomponeerd te houden.

Een purist zou waarschijnlijk geschokt zijn door deze pathetische truc. Zoveel trivialiteiten als het gaat om een man wiens privéleven bijna volledig geheim is gebleven...

En toch is deze slimme list, dit krachtige viaticum, niet gratuit. Het komt tot me door het lezen van de biografie Pierre Boulez (Fayard, 2019), geschreven door Christian Merlin: "Wat betreft de kamer van de chef-kok in het huis van Frankel [een familie van industriëlen en klanten uit Cleveland], vroeg Boulez om het tweepersoonsbed te verwijderen, net zoals hij om een klein bed vroeg in de hotels waar hij verbleef."

Je zult misschien verbaasd zijn dat deze kleine aantekening, afkomstig uit een boek van 600 pagina's, zo'n indruk op me maakt. Je vindt het detail misschien triviaal. En toch staat het er allemaal, in de duivelse details van het labyrint. We kennen Boulez' woede, zijn strengheid, zijn onverzettelijkheid. Maar hij was niet alleen dat. Hij is ook de man in deze anekdote met het kleine bedje.

Je hebt nog 24,99% van dit artikel te lezen. De rest is gereserveerd voor abonnees.