Hij was Grootmeester van de Orde van Malta: het Palais Lascaris wijdt zijn tentoonstelling aan de Castellarois... Jean-Paul de Lascaris

Het flitste aan mij voorbij. Zelfs de bliksem kan mij niet raken. Castellar heeft dit motto zich eigen gemaakt. Maar wat soms over het hoofd wordt gezien, is dat het oorspronkelijk met de familie Lascaris in verband werd gebracht. Een prominent lid daarvan (geboren in het dorp) was Grootmeester van de Orde van Malta . Ter gelegenheid van de Biënnale van Kunst en Oceaan , die in alle musea van Nice wordt georganiseerd, wijdt het Palais Lascaris tot 3 november een tentoonstelling aan hem. Jean-Paul Lascaris uit Castellar wordt een rode draad in de discussie over de band tussen Nice, Malta en de Middellandse Zee.

Orde gesticht in de 11e eeuw

De directeur van het Palais Lascaris, Elsa Puharré, gaf aan dat ze sinds haar aankomst in 2021 aan deze tentoonstelling werkt. Het doel is simpel: de geschiedenis en identiteit van de plek opnieuw beleven. Naar aanleiding van het werk dat Charles Astro in 2000 over Malta deed, werkte de erfgoedconservator samen met twee academici: Anne Brogini, hoogleraar moderne geschiedenis met specialisatie in ridderlijkheid. En Germain Butaud, docent middeleeuwse geschiedenis en expert in genealogie.

"De tentoonstelling was gepland voor de zomer van 2024. Maar toen het biënnaleproject werd bevestigd, leek het logisch om het in het programma op te nemen. Niets is mediterraner dan dit onderwerp", benadrukt ze. In het besef dat het voorstel voor het Palais Lascaris het meest historische van allemaal is. De uitdaging is om de figuur van Jean-Paul Lascaris te presenteren en tegelijkertijd uit te leggen wat een Ridder van Malta is.

Een gelegenheid voor een kleine herinnering. Deze orde, voorheen bekend als Sint-Jan van Jeruzalem, werd gesticht in de 11e eeuw. De ridders vestigden zich aanvankelijk op Rhodos, maar werden daar vandaan verdreven. Karel V gaf hen vervolgens Malta. De orde is vooral bekend vanwege de Sacra Infermeria, een ziekenhuisafdeling die in de 16e eeuw op het eiland werd gebouwd. Iedere patiënt wordt door een gordijn van de kamer gescheiden en heeft zijn eigen po en bestek. De koningen van de hygiëne vóór hun tijd...

Om ridder te worden, moest men blijk geven van adeldom. Daarom werd er een (betaald) onderzoek gedaan om dit te garanderen. De jongemannen moesten vervolgens kiezen tussen een maritieme, administratieve, religieuze of ziekenhuiscarrière. Met een verplichte doorgang over het maritieme plein is een "karavaan" op zee voor iedereen verplicht. Jean-Paul Lascaris trouwde daarentegen met hen allen.

Dankzij het uitgebreide genealogische onderzoek dat in het kader van de tentoonstelling werd uitgevoerd, kwamen we meer te weten over de familie Lascaris. De eerste vermelding ervan dateert uit de 11e eeuw. "In de loop der tijd splitste het zich in vijf takken, waarvan er verschillende zijn uitgestorven. De tak die ons interesseert, en waarvan Jean-Paul Lascaris lid is, is die van Ventimiglia." Deze laatste kwam in de 13e eeuw aan de macht. Met name dank aan Eudoxie de Lascaris, een Byzantijnse prinses die trouwde met graaf Guillaume Pierre de Vintimille, waardoor er een strategische alliantie tussen twee grote huizen ontstond. Maar wat ongebruikelijk is, is dat alleen de naam van de vrouw behouden blijft.

"Dankzij de Grootmeester kreeg het familiewapen een kroon, een Maltezer kruis en een adelaar, in de heraldiek bekend als een gevierendeelde adelaar, terug. Het was het hertogdom Savoye dat hier grote families vestigde. Lascaris-Vintimille werd door Karel Emmanuel III, hertog van Savoye, beschouwd als de meest vooraanstaande van de adel van Nice", legt Elsa Puharré uit. "Jean-Paul plaatste zijn geliefde neef, Jean-Baptiste. Hij was het die begon met de bouw van het Palais Lascaris, rue Droite, ook al zou het door zijn zoon worden afgemaakt. Maar vandaag de dag kunnen we zeggen dat het gebouw grotendeels met geld van de Grootmeester werd gefinancierd."

21 jaar in functie

Jean-Paul Lascaris, die van 1636 tot 1657 aan de macht was, had een van de langste regeerperioden van alle grote meesters. Geholpen door een late dood... op 94-jarige leeftijd! Op 20-jarige leeftijd werd hij tot Ridder van Malta benoemd en bekleedde verschillende functies voordat hij het firmament bereikte: graancommissaris (1615), galeikapitein (1625-1627), ambassadeur bij de koning van Spanje (1633), baljuw van Manosque (1634). Als Grootmeester staat hij bekend om zijn deelname aan de versterking van het eiland Malta en Valletta. Er is ook een Lascariskade die naar hem vernoemd is. Hij was zeer vroom en zorgde ervoor dat de Orde de armen, zieken en wezen opving. Ook hielp hij hen bij hun re-integratie in de maatschappij door hun een vak te leren.

Jean-Paul Lascaris wordt ook herinnerd in de vorm van een Maltese uitdrukking: "wiċċ Laskri". Letterlijk: het gezicht van Lascaris, om te spreken van een streng iemand. En dat was niet voor niets: hij beperkte de deelname van vrouwen aan het carnaval aanzienlijk... De prachtige kopie van zijn portret en zijn bronzen buste, tentoongesteld in het Palais Lascaris, laten weinig twijfel bestaan ​​over het karakter van de grote meester, die niet snel zou lachen.

In elke kamer ontdekt u een veelheid aan voorwerpen en kunstwerken die u uitnodigen om u te verdiepen in de geschiedenis van deze familie. En in de grote geschiedenis waarin zij actrice was. Tussen de geschriften van de grote meester en een klein gereconstrueerd wapenarsenaal - met onder meer voorgevormde Ottomaanse handschoenen en een zeer zeldzaam borstpantser. Tussen kaarten van Malta en maritieme scènes die de gevechten tegen de Ottomanen illustreren. Daaronder bevindt zich een schilderij dat de zevende galei afbeeldt, gefinancierd door Jean-Paul Lascaris, maar in de 18e eeuw verdween.

Er blijven twee kamers over

Ook kunt u een scheepskist en de gebeeldhouwde boeg van een boot bewonderen. Het leven op zulke schepen kun je raden met behulp van een sextant, een kompas, een telescoop, lampen en pijpen. We bekijken een boek waarin de regels van de ridderlijkheid worden beschreven, en een ander boek beschrijft elke grootmeester. Stel je voor dat je betaalt met munten met de afbeelding van Jean-Paul Lascaris. Zijn achternaam wordt voor het eerst vermeld in een manuscript. Vergeet niet het wapen op een leistenen bovendorpel en een steen uit Castellar te bewonderen. Er moet worden opgemerkt dat twee ruimtes die voor de tentoonstelling zijn ontworpen, een permanente bestemming zullen krijgen. Daarmee is het Paleis definitief terug bij zijn oorsprong.

Veel leningen

Om deze tentoonstelling te realiseren, is intern heel wat teamwork verricht, met dezelfde ambitie: de identiteit van het Palais Lascaris verfijnen. Maar dit evenement is ook het resultaat van een prachtig verhaal over uitwisselingen tussen instellingen en musea. Dankzij ontmoetingen met hooggeplaatste Maltese figuren werden unieke leningen mogelijk gemaakt. Onder andere dankzij Heritage Malta, de organisatie die alle musea op het eiland beheert.

Het Palais Lascaris kon ook rekenen op een aantal fraaie bruiklenen van nationale musea: het Maritiem Museum in Parijs en de musea van Besançon en Épernay. Maar ook lokaal: het Masséna-museum en het museum voor schone kunsten in Nice, het Palais de Carnolès en het Prehistorisch Museum in Menton (naast het depot van Drasm), het Castre Museum in Cannes, het stadhuis van Grasse, de archieven van het Prinselijk Paleis en het Maritiem Museum van Monaco... Ook worden er boeken uit de nationale bibliotheek met een regionale roeping gepresenteerd. Eén werk komt zelfs uit het Louvre. Voor al deze instellingen was het een mooie kans om minder bekende werken uit de opslag te halen.