In Latijns-Amerika onderzoekt de cinema vroegere dictaturen en luidt de alarmbel

De helden van de nieuwe Argentijnse serie The Eternaut [eind april 2025 uitgebracht op Netflix] zijn bewoners van de wijk Vicente López in Buenos Aires. Gemiddelde burgers uit de middenklasse die niet voorbereid waren op de giftige sneeuw die door buitenaardse indringers werd gestuurd. Zij moeten daarom leren zichzelf te organiseren, loopgraven te bouwen en samen te denken om een ​​gemeenschappelijk front te vormen.

Dit verhaal is een bewerking van de gelijknamige stripreeks , gemaakt in 1957 door Héctor Germán Oesterheld. Twee jaar eerder had hij in Buenos Aires het bombardement op de Plaza de Mayo door militaire vliegtuigen overleefd [tijdens een poging tot staatsgreep door soldaten die zich verzetten tegen president Juan Perón, die spoedig zou worden afgezet], en vervolgens de executie van peronisten op een vuilnisbelt [in 1956, onder het presidentschap van generaal Pedro Eugenio Aramburu, in de stad José León Suárez]. Héctor Germán Oesterheld en zijn vier dochters zouden uiteindelijk tot de duizenden mensen behoren die tijdens de militaire dictatuur [1976-1983] verdwenen .

De historische relevantie van deze strip [vertaald naar het Frans door Vertige Graphic] heeft er een symbool van gemaakt, dat nu, bijna zeventig jaar later, opnieuw wordt afgedrukt op Netflix. En dit is geen geïsoleerd geval: films en series over de dictaturen van de tweede helft van de 20e eeuw in Zuid-Amerika worden steeds populairder, vooral omdat ze zo succesvol zijn. Hun regisseurs zien ze als waarschuwingen voor de brandende actualiteit.

De nieuwste winnaar van de Oscar voor Beste Internationale Speelfilm, I Am Still Here [geregisseerd door Walter Salles en uitgebracht in 2024], vertelt het verhaal van een vrouw uit Rio de Janeiro die worstelt om zichzelf en haar vier kinderen te onderhouden nadat haar man, een politieke tegenstander, in 1971 werd ontvoerd en vermoord, tijdens de dictatuur [die in Brazilië duurde van 1964 tot 1985]. Van de vier Zuid-Amerikaanse films die deze Oscar wonnen, tonen er drie het leven onder een militair regime.

Tijdens de laatste editie van de Berlinale [het Internationale Filmfestival van Berlijn] werd de Fipresci-prijs ook toegekend aan Bajo las banderas, el sol [“Onder de vlaggen, de zon”, niet uitgebracht in Frankrijk]. Deze Paraguayaanse documentaire bevat archiefbeelden van Alfredo Stroessner, die 35 jaar lang (1954-1989) het staatshoofd van het land was en die wordt beschouwd als de eerste dictator van de regio uit die tijd.

Zo is de enige Zuid-Amerikaanse film in de officiële selectie van het filmfestival van Cannes in 2025 de Braziliaanse politieke thriller The Secret Agent [geregisseerd door Kleber Mendonça Filho]. Deze film vertelt het verhaal van een professor die in 1977 São Paulo ontvlucht [ook te midden van een dictatuur], nadat hij ervan wordt beschuldigd dat hij zich met subversieve activiteiten zou hebben beziggehouden.

“Als we het historische geheugen niet bevorderen, zal wat ons is overkomen, opnieuw gebeuren: daarom wordt er elke 24 maart [ter gelegenheid van de Nationale Herdenkingsdag]