<em>Andor vermist</em> ? Dit is jouw volgende <em>Star Wars-</em> verslaving.

Andor , een door critici geliefde prequel van de Star Wars -films, heeft Diego Luna in de hoofdrol als de rebellenspion Cassian Andor. De laatste aflevering van deze film werd onlangs uitgezonden op Disney+. Niet alleen was de toon en het onderwerp volwassener, Tony Gilroy's bijdrage aan de franchise bracht ook een realiteit in het Star Wars fantasy-universum die beter geworteld was in de geschiedenis . In plaats van epische gevechten tussen tovenaars die de Kracht gebruiken, was dit het verhaal van gewone mensen die langzaam radicaliseerden tot revolutionairen. Minder Flash Gordon , meer (velen, waaronder Gilroy , trokken de vergelijking ) Slag bij Algiers .
Andors stilistische trouw aan een herkenbare vorm van historische fictie opende de ogen van veel fans voor het vermogen van Star Wars om directer relevant te zijn voor de echte wereld en gebeurtenissen die op dat moment overal ter wereld plaatsvonden. In het tweede seizoen hield Mon Mothma een toespraak voor de Keizerlijke Senaat. Daarin hekelde hij de leugens van de regering over het Ghorman-volk en de totale verdraaiing van de waarheid over een bloedbad dat op het Ghormanplein was aangericht. Kijkers die kritisch staan tegenover de Israëlische aanvallen op Gaza reageerden vol verrukte verbazing. Zij hebben de reguliere media verzocht hetzelfde te doen als Mothma (gespeeld door Genevieve O'Reilly) in haar toespraak deed: noem het een 'genocide'. De serie had op methodische wijze de planning van het Keizerrijk voor de gedwongen verplaatsing en moord op de Ghormans in beeld gebracht. Daarbij werd ook het geweld van het lokale ondergrondse verzet gebruikt als rechtvaardiging voor de massaslachting. De overeenkomsten waren moeilijk te negeren. Fans stonden versteld van het feit dat hier een kunstwerk stond, gemaakt door grote kunstenaars onder de neus van Disney, uitgebracht op een van de grootste streamingplatforms ter wereld. Het zei wat ze hoopten dat hun eigen leiders in het echte leven zouden zeggen. Het feit dat het seizoen lang vóór de gebeurtenissen van 7 oktober geschreven was, verminderde het effect niet, maar benadrukte juist de alomtegenwoordige realiteit van onderdrukking door de tijd en de geschiedenis heen.
Deze toespraak en de reacties erop lieten iets belangrijks zien: Andor is op zijn eigen manier een serie die niet alleen gaat over de oprichting van de Rebellenalliantie, maar ook over de relevantie van de geschiedenis. Andere Star Wars- films hebben met plezier nieuwe heldhaftige verhalen vol gewaagde avonturen aan de canon van de serie toegevoegd, maar Andor wilde onze kijk op de betekenis van Star Wars veranderen. Gilroy was echter niet de enige die dit project uitvoerde. Vorig jaar publiceerde het Britse bedrijf DK Star Wars: The Rise and Fall of the Galactic Empire , een in-universe geschiedenisboek geschreven door een echte Britse historicus van de Eerste Wereldoorlog, Chris Kempshall. Zoals de titel al suggereert, is dit een geschiedenis van het Keizerrijk, van zijn ingewikkelde oorsprong tot zijn aanvankelijke ondergang tijdens de Slag om Endor in Return of the Jedi , en vervolgens zijn heropleving in de vorm van de Eerste Orde in de vervolgtrilogie.
Het boek is geschreven vanuit het perspectief van Beaumont Kin, een lid van de rebellie en een historicus, zoals beschreven in The Rise of Skywalker door Dominic Monaghan. Zoals Kempshall, die schrijft als "Kin", in de inleiding van het boek uitlegt: "De geschiedenis leert ons dat, met voldoende tijd, alle rijken ten onder zullen gaan. Maar als we niet ook begrijpen hoe en waarom ze opkomen, zullen we voor altijd in deze cyclus gevangen blijven." Het boek fungeert in feite als een verlossing van de nu veelal bespotte vervolgtrilogie ( The Force Awakens , The Last Jedi en The Rise of Skywalker ), waarin de overwinningen van Luke Skywalker en zijn vrienden teniet werden gedaan en die absurde wendingen bevatte, zoals "Op de een of andere manier is Palpatine teruggekomen!" Hoewel het boek The Rise of Skywalker niet tot een betere film maakt, maakt het wel gebruik van de schijnbare tegenstrijdigheden en slechte verhaalkeuzes om een beeld te schetsen van de galactische geschiedenis die veel complexer is dan de meeste mensen zouden aannemen. Het onderwerp van de geschiedenis is de cycliciteit van de geschiedenis, en ook haar continuïteit.
Niets, zo benadrukt Kempshalls Kin in de tekst, gebeurt zonder context. The Rise and Fall fungeert als een poging tot contextualisering, al is die volgens de auteur zelf onvolledig. Het gaat hier immers om een (fictief) geschiedkundig werk, dat gebaseerd is op de beschikbare bronnen en op het interpretatiekader van de auteur. Kempshall gaat zelfs zo ver dat hij opmerkt dat er tegenstrijdige interpretaties zijn van feiten en gebeurtenissen. Als Kin verwijst hij bijvoorbeeld regelmatig naar het debat onder geleerden in het heelal over de waarheidsgetrouwheid van beweringen over de Force en zijn magische krachten. Kin gelooft dat deze beweringen meer op waarheid berusten dan op de vreemde dingen die hij heeft gezien (zoals Luke Skywalker die iemand laat zweven), op verslagen uit de eerste hand van figuren als Luke en Rey en op getuigenissen die deze beweringen ondersteunen. Kin bekritiseert ook eerdere (fictieve) studies over keizer Palpatine. Volgens hem waren de interpretaties van zijn daden en karakter beperkt doordat de enige beschikbare bronnen afkomstig waren van bronnen die Palpatine had toegestaan te overleven na zijn zuiveringen.
In zijn rol als Beaumont Kin biedt Kempshall een interessant perspectief op de gebeurtenissen van Star Wars, en laat zien dat de gevreesde keizer Palpatine in veel opzichten niet zo belangrijk is. "Hij is een Sith Lord, en hij kan bliksemschichten uit zijn handen schieten, en dat zal waarschijnlijk je dag verpesten," vertelde Kempshall aan de gastheren van de Lawyers, Guns, Money -podcast waarin dit boek vorig jaar werd besproken. Hij is niet de man die om drie uur 's nachts je deur intrapt. Hij is niet de man die je paspoort stempelt. Hij is niet de man die je voor duizend jaar de gevangenis in gooit. Hij is de man aan de top waar de meeste mensen niet echt veel van snappen. Het Keizerrijk is alles wat er verder is.
Dit basisidee ligt ten grondslag aan Kempshalls boek. Hierin beschrijft hij de geschiedenis van het Keizerrijk als een van vaak stapsgewijze inbreuken. Eerst zaaide hij verdeeldheid binnen de Republiek voordat deze instortte, en daarna hield hij vele structuren van de Republiek in stand, jaren nadat het nieuwe autoritaire regime was gevormd, en hield hij die macht op willekeurige wijze in stand. "Palpatine wilde over de Melkweg heersen, maar hij had geen interesse om hem te besturen", legt Kin uit in het boek, waarna hij de hiërarchische structuren beschrijft die Palpatine implementeerde, waardoor zijn verschillende generaals en opzichters hun domeinen konden besturen zoals zij dat goed vonden.
In het Keizerrijk kwam macht vaak tot uiting in geweld, schrijft Kin. De extractieve kolonisatie en onderdrukking in het hele sterrenstelsel waren daarentegen gunstig voor de rijkere kernsystemen, die te maken kregen met gematigde beperkingen op hun vrijheid. "Veel burgers maakten geen bezwaar tegen de veranderingen die om hen heen plaatsvonden, omdat het Keizerrijk arriveerde in – in ieder geval aanvankelijk – vergelijkbare kleding als de Republiek die eerder had bestaan", schrijft hij, en later voegt hij eraan toe: "Ze omarmden een samenleving die ogenschijnlijk speciaal voor hen was ontworpen, zonder zich te realiseren of erom te geven dat als zij er niet de prijs voor betaalden, iemand anders dat wel deed." Kin legt uit hoe Palpatine een machiavellistisch plan smeedde om de Republiek omver te werpen, terwijl hij zichzelf neerzette als verdediger van het heelal en zichzelf in de gunst probeerde te brengen bij een gewillig publiek. Hij schrijft: "Dit is een belangrijke les voor het heelal in de toekomst: er zullen altijd mensen zijn die bereid zijn de dood van de democratie te bespoedigen als ze geloven dat de macht in handen komt van iemand die het verdient."
The Rise and Fall of the Galactic Empire onderzoekt het idee dat rijken in feite complexe entiteiten zijn, die worden voortgestuwd en getrokken door de wil van machtige individuen, politieke realiteiten, historische context en ideologische belangen. Mensen die zich hebben verdiept in echte rijken, oorlogen en genociden, zullen de patronen herkennen. Denk bijvoorbeeld aan de manier waarop het Rijk erin slaagde om zichzelf tot de enige optie in de stad te maken door middel van culturele verboden, educatieve programma's, overnames van de industrie en meer. "Je zou moeite hebben om een belangrijkere held van de Rebel Alliance te vinden dan Luke Skywalker", schrijft Kin, "maar zelfs hij, terwijl hij opgroeide op Tatooine, voelde zich zo gevangen door het leven daar dat hij graag toetrad tot de Imperial Academy om eraan te ontsnappen." Deze grotendeels langzame machtsconsolidatie ging gepaard met veel geweld, waarvan sommige goed georganiseerd waren, maar waarvan het grootste deel niet. De bijeenkomst, vergelijkbaar met de Wannsee-conferentie, om de Ghorman-genocide te plannen, was slechts één manier. Zoals Kin opmerkt, werden andere genocides uitgevoerd naar de grillen van lokale generaals, die vaak aan hun lot werden overgelaten, maar altijd in het belang van de doelen van de keizerlijke hiërarchie.
De belangrijkste les die Beaumont Kin hieruit trekt, is dat het succes van de Rebellenalliantie over het Keizerrijk (en later het Verzet over de Eerste Orde) niet alleen moet worden gezien als een onwaarschijnlijke reeks militaire overwinningen door strijdlustige revolutionairen. Wanneer men de historische gegevens nader bekijkt, ziet men de tekortkomingen van het autoritaire machtssysteem. Het systeem was vaak net zo verdeeld tegen zichzelf als de eerste rebellengroepen die later de Alliantie zouden vormen. "De imperiale behoefte aan controle is zo wanhopig omdat het zo onnatuurlijk is. Tirannie vereist constante inspanning", schrijft het personage Karis Nemik in zijn revolutionaire manifest, dat prominent aanwezig is in Andor . "Het breekt, het lekt. Autoriteit is broos. Onderdrukking is het masker van angst."
Misschien nog belangrijker is echter dat het boek de opkomst van het Keizerrijk probeert te begrijpen, en hoe het er, zelfs na een nederlaag, in slaagde om weer op te staan – een griezelig herkenbare scène voor iedereen die in het jaar 2025 in de Verenigde Staten leeft. Het schetst hoe, in de verwoeste as van het Keizerrijk, degenen met een rechtvaardige geest hun ogen van de bal afwendden, waardoor het heelal wegkwijnde en mensen verhongerden en voor zichzelf zorgden, ondanks de vorming van de zogenaamde Nieuwe Republiek. Het is dan ook geen wonder dat de Eerste Orde voet aan de grond kreeg. "Ik kan me zeker oudere leden van mijn eigen familie herinneren die, in stille en onbewaakte momenten na de oorlog, terugdachten aan hoe veel beter, gemakkelijker of simpeler de dingen voorheen waren", schrijft de fictieve familie van Beaumont. Ik negeerde ze toen ik jonger was, maar nu ik historicus ben geworden, vraag ik me vaak af wanneer precies deze eenvoudigere tijden onder het Keizerrijk waren? Hoe waren ze beter? Eenvoudiger voor wie? Deze nostalgie naar zogenaamd betere tijden onder het bewind van een corrupt regime dat in het hele sterrenstelsel genociden pleegt, suggereert een dieperliggend probleem waar elke revolutionaire beweging mee te maken krijgt. "Hoe", schrijft Kin, "kunnen we voorkomen dat het Keizerrijk ons sterrenstelsel voortdurend blijft achtervolgen, terwijl de geesten van zijn acceptatie in onze eigen huizen en families rondwaren en weigeren begraven te blijven?" Noch Kin, noch Kempshall hebben een eenvoudig antwoord op deze vraag.