KCNB1-mutatie: een grootschalig onderzoeksproject gelanceerd dankzij de mobilisatie van families en de responsiviteit van wetenschappers
We hebben u een jaar geleden (in onze editie van 9 juni 2024) kennis laten maken met Lilas. U ontdekte haar stralende glimlach, haar liefhebbende familie en helaas ook haar uiterst zeldzame ziekte, die verband houdt met een mutatie van het KCNB1-gen, die de kaliumkanalen en de werking van neuronen verstoort.
Rond deze weespathologie hebben ouders, onderzoekers en artsen een uniek ecosysteem opgebouwd, waarin wetenschappelijke mobilisatie en solidariteit worden gecombineerd. Dit heeft geleid tot de lancering van een grootschalig onderzoeksproject.
Een terugblik op een buitengewoon avontuur, op het kruispunt van biomedisch onderzoek en menselijk engagement.
De oorsprong: Mélissa en Paul Cassard worden geconfronteerd met de ernstige symptomen van hun dochter Maïa: een ontwikkelingsachterstand, autistische stoornissen en vervolgens epileptische aanvallen (tot 50 per dag).
Toen ze hoorden dat Maia een zeer zeldzame mutatie van het KCNB1-gen droeg, was de schok enorm. Maar de ouders weigerden iets te doen.
Ze overtuigden professor Rima Nabbout, kinderneuroloog gespecialiseerd in epilepsie in het Necker Ziekenhuis (Parijs), die de diagnose stelde, om te investeren in onderzoek naar deze mutatie. Om verder te komen, had de onderzoeker de steun van families nodig om gevallen te identificeren.
Dankzij sociale media en gespecialiseerde fora kwam Mélissa binnen enkele maanden in contact met 15 Franse gezinnen. De vereniging KCNB1 France, waarvan ze nu de directeur is, was geboren.
Dit netwerk markeert het begin van een collectieve dynamiek rond de ziekte. "Dit startpunt leidde tot een mobilisatie rond de pathologie ", getuigen Laurent en Lilya, de ouders van Lilas, die nu lid zijn van de raad van bestuur van de vereniging.
Sinds de publicatie van hun getuigenis zijn ze in contact gebracht met een andere familie uit de Alpes-Maritimes, die van Nathan, die dezelfde mutatie draagt als Lilas.
Samen hielpen ze in juni bij de organisatie van de tweede editie van de KCNB1-loterij. "We hebben € 18.435 opgehaald, grotendeels bestemd voor het gezinsondersteuningsfonds. Het helpt bij de financiering van essentiële apparatuur die vaak onder hun verantwoordelijkheid valt", leggen ze uit.
Deze steun is cruciaal, aangezien de kosten die gepaard gaan met een beperking zeer hoog zijn. "De kostenraming voor Lilas' oogvolgtablet bedraagt meer dan 9.000 euro", legt Lilya uit.
Een onderzoeksproject van 10 miljoen euroOp onderzoeksgebied is onlangs een keerpunt bereikt met de lancering van het RHU-programma (Universitair Ziekenhuisonderzoek), dat is gesubsidieerd met 10 miljoen euro en wordt gecoördineerd door het Imagine Institute en professor Nabbout, in samenwerking met name het team van professor Massimo Mantegazza van het IPMC van Sophia-Antipolis (CNRS).
"Dankzij de betrokkenheid van de families en de vereniging is het project enorm gegroeid", legt Laurent uit. Professor Mantegazza en zijn team van datawetenschappers modelleren de effecten van KCNB1-mutaties op ionkanalen met behulp van Europese supercomputers.
Tegelijkertijd wordt er gewerkt aan biologische modellen, waaronder transgene muizen en zebravissen. Het doel: precies begrijpen hoe de mutatie neurologische aandoeningen veroorzaakt, met name ernstige epilepsie.
Bij een groot aantal geïdentificeerde kinderen, waaronder Lilas en Nathan, zijn biologische monsters afgenomen. Dit wordt gebruikt in het onderzoek naar DNA-modellering, in de hoop een therapeutisch molecuul te ontdekken.
Onderzoekers blijven voorzichtig, maar ze overwegen de mogelijkheid om binnen vijf jaar een behandeling te ontwikkelen die epileptische aanvallen kan stabiliseren of stoppen (ze zijn een van de belangrijkste symptomen van deze genetische ziekte, noot van de redactie). Onderzoeken in het buitenland met andere mutaties leveren al veelbelovende resultaten op: sommige kinderen beginnen te lopen of te praten. Dit geeft hoop, ook al verschillen de mutaties in kwestie.
Een zonnig en veerkrachtig kindNaast wetenschap is er Lilas. Ondanks haar beperkingen straalt ze vreugde uit. Ze zingt, lacht en is sociaal. Haar ouders steunen haar met bewonderenswaardige energie en werken nauw samen met de kinderopvang, therapeuten en het medische team.
Er zijn pictogrammen geïnstalleerd om hem te helpen beter te communiceren. Elk gebaar, hoe klein ook, draagt bij aan zijn welzijn en vooruitgang.
"Ik merkte Nathans spiertrekkingen al heel vroeg op", vertelt de moeder van het jongetje in een ontroerende brief die ze ons stuurde . "Ik meldde het bij elk bezoek aan de kinderarts. Ze vertelde me dat het archaïsche reflexen waren, dat het vanzelf zou overgaan (in werkelijkheid waren het epileptische aanvallen) .
Maar na verloop van tijd zou Charlotte andere symptomen opmerken: een ontwikkelingsachterstand, aanhoudende plagiocefalie (plathoofdsyndroom). En toen, op acht maanden, kreeg de baby haar eerste gegeneraliseerde epileptische aanval.
Hij werd opgenomen in Lenval en onderging "meerdere lumbaalpuncties, MRI's, EEG's..." "De artsen zochten, maar konden niet vinden wat hij had. Aanvankelijk suggereerden ze het syndroom van West (een zeldzame vorm van epilepsie bij baby's), maar genetische tests spraken deze diagnose tegen." Na een jaar ronddwalen kwam het verdict: Nathan was drager van een KCNB1-mutatie.
"De geneticus vertelt ons dat er wereldwijd slechts 60 gevallen zijn geregistreerd. Artsen hebben weinig perspectief. Op dat moment begrijpen we dat het heel ernstig is en dat niets ooit meer hetzelfde zal zijn."
Ondanks de hevige schok die ze net hadden doorstaan, hadden Nathans ouders geen andere keus dan snel te reageren. "We moesten een behandeling vinden die zijn pijn zou verlichten, een geschikte zorginstelling, multidisciplinaire revalidatie implementeren en Nathan voorzien van geschikte hulpmiddelen: een zitkorset, een sta-op hulpmiddel, een Motilo. We moesten alles opnieuw bedenken en aanpassen voor hem. We moesten voertuigen aanpassen om zijn rolstoel te kunnen plaatsen, en nu moeten we verhuizen."
Jaren na haar diagnose ontmoette Charlotte Lilya, Lilas' moeder, die haar in contact bracht met Mélissa, directeur van de vereniging KCNB1 France. "Ik ben lid geworden van het bestuur omdat het me eindelijk de kans gaf om mijn zegje te doen in de strijd tegen deze ziekte, om medisch onderzoek en ook gezinnen te steunen."
Nathan wordt nu in de gaten gehouden door La Timone. Zijn toestand is stabiel, ondanks dagelijkse epileptische aanvallen. "De plaatsing van een gastrostomie twee maanden geleden heeft zijn welzijn verbeterd. Hij boekt vooruitgang in zijn eigen tempo, dankzij dagelijkse revalidatie: fysiotherapie, ergotherapie, balneotherapie, logopedie... Hij is onze superheld. We zijn erg trots op hem en zijn moed."
Essentieel voor de goede werking van neuronen is het KCNB1-gen, dat fungeert als een ware "elektrische schakelaar" in de hersenen. "Wanneer het uitvalt, raakt het hele neuronale netwerk ontregeld. Dit kan leiden tot motorische achterstanden, cognitieve stoornissen, epilepsie of zelfs autismespectrumstoornissen", leggen Lilas' ouders uit, die inmiddels experts zijn in de ziekte van hun dochter.
Wat families en onderzoekers het meest in verwarring brengt, is de extreme variabiliteit van de symptomen. "Kinderen die dezelfde mutatie dragen, vertonen zeer verschillende klinische profielen. Geen twee zijn hetzelfde." Sommigen zijn rolstoelgebonden en hebben dagelijks last van talloze aanvallen; anderen lopen en praten, maar hebben aanzienlijke leer- of gedragsproblemen. Zelfs traditionele diagnostische instrumenten hebben moeite om een eenduidig beeld te schetsen. " Deze diversiteit compliceert onderzoek, maar maakt het des te belangrijker."
Var-Matin
