Een Iraniër legt uit wat er deze week is gebeurd en wat het land nu moet doen
Meld u aan voor de Slatest en ontvang dagelijks de meest inzichtelijke analyses, kritiek en adviezen in uw inbox.
Bij een verrassingsaanval in het holst van de nacht schakelde Israël verschillende Iraanse militaire topcommando's uit. Explosies vonden plaats in een half dozijn Iraanse steden, waarbij appartementencomplexen werden verwoest en enkele Iraanse raketbatterijen en de bovengrondse delen van Irans belangrijkste verrijkingsfabriek in Natanz werden uitgeschakeld. Iran meldde dat 78 mensen omkwamen en meer dan 320 gewond raakten, de meeste slachtoffers waren burgers.
Weinig mensen kunnen in heldere bewoordingen uitleggen hoe de aanval zich op de grond afspeelde, en wat gewone Iraniërs vinden van een nacht waarin huizen met de grond gelijk werden gemaakt en de commandanten werden gedood die een paar jaar geleden het bevel gaven tot hardhandig optreden tegen demonstranten in het land. Reza Talebi is een journalist die dit drama van alle kanten heeft meegemaakt. Talebi diende als kapitein in de Iraanse luchtmacht, volgde een opleiding tot luchtverkeersleider en hield ooit toezicht op de radarschermen die Israël naar verluidt had aangevallen. Het regime veroordeelde hem later tot drie jaar gevangenisstraf, waarna hij naar Turkije vluchtte, promoveerde in internationaal recht en vandaag verslag doet voor BBC International vanuit Leipzig, Duitsland, waar hij in vier talen schrijft. Cruciaal is dat Talebi nog steeds berichten uitwisselt met vrienden binnen het Iraanse luchtverdedigingsnetwerk, van wie er drie omkwamen bij de aanval op het radarstation van Tabriz op vrijdag. Talebi legde me in een openhartig telefoongesprek uit hoe de gebeurtenissen zich ontvouwden. Ons gesprek is ingekort en bewerkt voor de duidelijkheid.
Aymann Ismail: Inmiddels heeft iedereen het nieuws gezien dat Israël Iran heeft bestookt met een reeks aanvallen. Kunt u mij vertellen hoe dat precies is gegaan vanuit uw perspectief?
Reza Talebi: Rond half vier 's ochtends vielen Israëlische vliegtuigen aan vanuit het Iraanse luchtruim. U weet dit misschien al, maar Iran beschikt niet over een alomvattend systeem tegen raketten en luchtaanvallen. De helft van hun luchtverdediging stamt uit de jaren 70, 60 en ouder, met radar die dateert uit de oorlog tussen Iran en Irak. Iran probeerde het te moderniseren, maar slaagde daar niet in vanwege interne conflicten tussen de IRGC [Islamitische Revolutionaire Garde] en het Iraanse leger.
Ik ken mensen die die nacht de radars van Tabriz bedienden. Ze vertelden me hoe het begon met Israël dat de radarsystemen blokkeerde, ze eerst hackte en ze vervolgens met raketten bestookte, waardoor Iran in het noordwesten blind werd. Israël drong vervolgens het Iraanse luchtruim binnen en bestookte meer dan 100 doelen, zoals de bovengrondse nucleaire basis in Natanz, nabij Isfahan. Kort daarna ontvingen ze waarschuwingen uit stadscentra, waaronder Teheran. Wat nog schokkender was, was te vernemen dat de Israëlische Mossad een aanval had kunnen uitvoeren waarbij een UAV-basis vanuit Teheran was opgezet om de kantoren en huizen van IRGC-commandanten aan te vallen. Ze doodden bijna 20 mensen, onder wie wetenschappers. Dit is een enorme vernedering voor de Iraanse regering, dat Israël heeft bewezen dat het vanuit Iran kan aanvallen, zelfs vanuit het centrum van Iran.
Israël praat al tientallen jaren over het bombarderen van Iran. Waarom denk je dat ze nu besloten hebben om toe te slaan?
Dit alles gebeurde vlak nadat Trump Iran een ultimatum had gesteld om toe te geven in de onderhandelingen. Dit is ook het perfecte moment voor Israël, nu ze in het voordeel zijn. Israël heeft al bondgenoten zoals Hezbollah en de Houthi's ernstig verzwakt, en nu moeten ze ervan overtuigd zijn dat ze een oorlog op al die fronten kunnen doorstaan. Tegelijkertijd gaan er geruchten over Israëlische pogingen om guerrillastrijders in Iran te steunen en zo interne conflicten te zaaien.
Iran heeft al gereageerd door ballistische raketten af te vuren vanuit zijn arsenaal van 150.000 raketten, net als vorig jaar, maar die zijn niet erg nauwkeurig omdat ze geen bijgewerkte gps-technologie hebben. Maar ik denk dat Iran er beter aan zou doen om niet door te gaan met de represailles, aangezien de internationale gemeenschap al heeft laten zien bereid te zijn te tolereren dat Israël 60.000 mensen in Gaza doodt en de overlevenden laat verhongeren. De internationale gemeenschap zal dus niet aarzelen als Israël en de Verenigde Staten het land vernietigen. [De Iraanse Opperste Leider Ayatollah Ali] Khamenei begrijpt dat Iran niet tegen Israël en de Verenigde Staten kan vechten. Maar nu bevinden ze zich in een positie waarin ze druk op Israël moeten uitoefenen. Khamenei's verklaring laat zien dat hij dit begrijpt, want het is mijns inziens een zeer gematigde mening. Maar het blijft een lastige situatie voor de Iraanse regering. Het is mogelijk dat ze over kernbommen beschikken; de Washington Post meldde vorig jaar immers dat Iran genoeg verrijkt uranium heeft verworven om kernbommen te produceren. En als dat het geval is, en Iran een nucleaire ballistische raket op Israël inzet, zal Iran hierna ook in een wereldwijde isolatie terechtkomen, wat zal leiden tot een sociale en economische ineenstorting. Het is dus in alle opzichten beter voor Iran om geen krachtige represailles tegen Israël te nemen. Nu moeten ze proberen hun bevolking te redden, want het alternatief wordt door de Verenigde Staten en Israël tenietgedaan.
Wat hoor je momenteel van mensen in Iran?
We hebben een grote diversiteit aan mensen in Iran. Sommigen bidden tot God voor de val van het mullah-regime , en hoewel ze betwijfelen of Israël hen zal helpen, zouden ze hem in ieder geval kunnen doden. Er zijn veel Iraniërs die de regering beu zijn, maar geloven dat er geen beter alternatief is. Er bestaan ook islamistische groeperingen die zijn ontstaan na Saddams oorlog tegen Iran. Er zijn ook veel Turken, Koerden en anderen, die allemaal hun eigen kleine gemeenschappen hebben, elk hun eigen ideeën hebben over hoe Iran geleid zou moeten worden, en die het gevoel hebben dat het Iraanse regime hen bezet en niet genoeg in hun gemeenschappen investeren.
Bovendien is er een generatiekloof. Er zijn mensen van mijn moeders leeftijd die gingen picknicken, in de veronderstelling dat ze liever door een Israëlische luchtaanval zouden worden gedood dan hun hele leven bang voor hen te moeten zijn. Er zijn ook heel jonge Iraniërs, geboren na de islamitische revolutie, die dit zien als een gouden kans voor een opstand. Maar 90 procent van de mensen met wie ik heb gesproken, is bang voor de oorlog, omdat er zoveel oorlogen zijn in het Midden-Oosten, zoals in Syrië, Afghanistan en Palestina, en ze zijn bang dat hun volk ook in hun land dezelfde pijn en hetzelfde verlies zal ervaren.
Heeft u iets gehoord van iemand die in de buurt was van een van de Israëlische luchtaanvallen?
Ik heb een goede vriend, een luitenant bij de luchtmacht, die dienst had in een van de door Israël getroffen radarstations. Hij zei dat hij in een fractie van een seconde, nadat hij de Israëlische raket had gezien, reageerde en het op de een of andere manier overleefde. Ik had veel vrienden op dat station. Drie van hen kwamen om bij die aanval.
Ik sprak ook met iemand in Teheran die in een van de door Israël getroffen gebieden woonde. Hij zei dat hij het officiële dodental van de regering niet gelooft. Hij beweert dat wat hij met eigen ogen in Teheran heeft gezien erop wijst dat er alleen al in Teheran bijna 150 mensen zijn omgekomen. Hij was in shock. Hij was in Teheran en overleefde een Iraaks bombardement op de stad, en nu zegt hij dat hij hetzelfde in Teheran ziet. Ik hoorde een soortgelijk verhaal van een grootmoeder in Teheran. Een andere vriendin, een schilderes, sprak ongeveer een uur met me. Tien minuten lang huilde ze alleen maar. Ze vertelde me dat ze dit soort situaties alleen in films had gezien.
Wat denk je dat de beste indicatie zal zijn van de richting die de zaken opgaan?
Eerlijk gezegd wil ik, net als ieder ander, het beste voor mijn land. Maar ik ben een pessimist. Onze regering is niet gebonden aan de islamitische openbaring. Het is een Frankensteinsysteem, en ik kan het niet meer herkennen of begrijpen. We moeten dit systeem vernietigen. Maar het moet van ons zijn. Niet van buitenlanders. Niet van kolonisten. Het is moeilijk te vernietigen, maar het is onze taak.
Wat nu? Ik verwacht dat Iran rechtstreeks met de Verenigde Staten onderhandelt om dit conflict op te lossen. We hebben simpelweg geen middelen om wraak te nemen op Israël, en Israël is niet geïnteresseerd in diplomatieke oplossingen. Maar hoewel Iran zwak is en geleid wordt door een dictator, geloof ik niet dat ze het risico willen lopen het hele land te vernietigen. Elke Iraniër wil Iran beschermen. We zetten onze leiders, intellectuelen en journalisten, mannen en vrouwen, onder druk om goede beslissingen te nemen om ons land te redden. Maar we weten allemaal dat als Iran doorgaat met wraak nemen, Israël ons zal vernietigen. Iraniërs moeten het systeem van binnenuit hervormen. Dat is de enige manier om een toekomst voor onze kinderen te creëren.
Ik denk dat de Iraanse regering nu begrijpt dat ze onder druk staan. Als ze niet kunnen veranderen, zullen de Verenigde Staten hen veranderen, via Netanyahu. De regering begrijpt dat dit mogelijk is. De beste hoop voor Iran is om te stoppen met represailles en een diplomatieke oplossing te vinden. Dit is onze enige kans op vrede.
Meld u aan voor de avondnieuwsbrief van Slate.
