Trump viert een staakt-het-vuren in Iran. Er loert een groter gevaar.

Meld u aan voor de Slatest en ontvang dagelijks de meest inzichtelijke analyses, kritiek en adviezen in uw inbox.

Als u zich zorgen maakt over de oorlog in Iran, hoeft u zich geen zorgen te maken: u hebt alle reden om dat te weten.

Is er een staakt-het-vuren? Zo ja, wie heeft dat bewerkstelligd? Hebben de VS Irans vermogen om een ​​atoombom te bouwen vernietigd, of hebben de Iraniërs vóór de aanval een groot deel van hun verrijkte uranium opgeslagen? Zo ja, hoeveel hebben ze er nu van en hoe snel kunnen ze er een wapen van maken? Wil president Donald Trump een "regimewisseling" in Iran, en zo ja, is het dan niet waarschijnlijk dat Iran daardoor sneller een bom gaat bouwen om een ​​toekomstige aanval af te schrikken?

Trumps eigen woorden over deze kwesties vergroten de verwarring. In zekere zin hebben ze die zelfs veroorzaakt.

Maandagavond plaatste Trump (en, ongebruikelijkerwijs, het ministerie van Buitenlandse Zaken plaatste het opnieuw ) op sociale media: "GEFELICITEERD IEDEREEN! Israël en Iran zijn het er volledig over eens dat er een volledig en totaal staakt-het-vuren zal komen."

Trump beweerde verder : "Israël en Iran kwamen bijna gelijktijdig naar me toe en zeiden: 'VREDE!' Ik wist dat het NU tijd was. De wereld en het Midden-Oosten zijn de echte WINNAARS! Beide landen zullen in hun toekomst enorme LIEFDE, VREDE EN WELVAART zien."

Veel hiervan was fantasie. Sterker nog, Oman heeft op Trumps verzoek Iran benaderd om de gevechten te staken (hoewel Trumps rol in deze deal onbetwistbaar is). Vervolgens bleven Israël en Iran raketten op elkaar afvuren – grotendeels vóór de inwerkingtreding van het staakt-het-vuren – en Trump vatte deze daden op als persoonlijk verraad. Hij riep woedend tegen verslaggevers toen hij zich klaarmaakte om aan boord van Marine One te gaan: "We hebben twee landen die al zo lang en zo hard vechten dat ze geen idee hebben wat ze aan het doen zijn."

Zoals vaak het geval is wanneer Trump beledigingen naar anderen schreeuwt (bijvoorbeeld door zijn critici en rivalen ‘ corrupt ’ of ‘ gemeen ’ te noemen), had hij zijn beledigingen net zo goed aan de spiegel kunnen richten.

Bijvoorbeeld, wat deed Trump toen hij zondag opriep tot een ‘regimewisseling’ in Iran (hij postte: “Als het huidige Iraanse regime IRAN NIET WEER GROOT KAN MAKEN, waarom zou er dan geen regimewisseling komen???”), en twee dagen later het tegenovergestelde zei (tegen verslaggevers: “Regimewisseling vereist chaos, en idealiter willen we niet zoveel chaos zien”).

Dit is geen kleinigheid. Stel dat je de hoogste leider van Iran bent, of zijn opvolger. Je hebt net gezien hoe het Amerikaanse leger meer dan een dozijn superkrachtige bunkerbommen afvuurde op je belangrijkste nucleaire installaties, zonder ook maar de aanwezigheid van de vliegtuigen in het Iraanse luchtruim te hebben opgemerkt. Dan lees je de Amerikaanse president die oproept tot een machtswisseling – waarmee hij zich aansluit bij de al lang bestaande, altijd open ambitie van de Israëlische premier. Als je de kans krijgt, zul je de machines die nodig zijn om zo snel mogelijk een atoombom te bouwen, op volle toeren laten draaien.

Elke aspirant-kernmacht heeft de afgelopen jaren een aantal duidelijke feiten geconstateerd. Bewijsstuk A: Muammar Qaddafi , voormalig president van Libië, gaf zijn nucleaire programma op en werd al snel opgehangen door interne tegenstanders die de chaos uitbuitten die ontstond door een Amerikaanse bombardementencampagne. Bewijsstuk B: Kim Jong-un, dictator van Noord-Korea, versnelde zijn nucleaire programma; hij bezit nu minstens twaalf atoombommen, en niemand denkt er zelfs maar aan om hem omver te werpen.

Wat leidt tot het grootste mysterie: hoe effectief was de (tactisch zeer indrukwekkende) aanval van de Amerikaanse B-2-bommenwerpers op de drie grootste nucleaire locaties van Iran, met name de Fordow-uraniumverrijkingsfabriek, die 90 meter diep in een berg begraven ligt? De B-2's wierpen twaalf bommen op de berg; sommige drongen door de ventilatieschachten van de locatie. Maar nu lijkt het erop dat Iran mogelijk een groot deel van het hoogverrijkte uranium heeft verwijderd vóór de (langverwachte) aanval begon. Satellietbewaking – waarover Trump en zijn medewerkers vóór de aanval beschikten – toonde twaalf vrachtwagens die voor de ingang van Fordow stopten. Ze hadden gemakkelijk alle 400 kilo uranium kunnen wegvoeren. Hebben ze dat gedaan? Dat is niet met zekerheid bekend. En zo ja, waar hebben ze het dan naartoe gebracht? Opnieuw een mysterie.

Trump ontkende woedend de mogelijkheid en noemde berichten daarover "nepnieuws" van "laffe verliezers". Maar CNN was niet de enige die deze zorgen verspreidde. Ze werden ook erkend door Trumps eigen vicepresident, J.D. Vance.

Sterker nog, dinsdagmiddag citeerden CNN en de New York Times de "eerste inschatting" van de Defense Intelligence Agency dat, afgezien van de vraag of het uranium al dan niet was verwijderd, de bunkerbommen niet op Fordow Mountain insloegen. Onder de oppervlakte werd weinig schade aangericht; de "kern"-elementen van de locatie – vermoedelijk de centrifuges die het uranium verrijkten – overleefden de aanval. Het Iraanse nucleaire programma liep slechts een paar maanden vertraging op.

Dit is enorm. Het hele doel van de aanval – een van de grootste en meest complexe luchtaanvallen in de recente Amerikaanse militaire geschiedenis – was, zoals Trump het later verwoordde, om het Iraanse nucleaire programma te "vernietigen" en het zo onmogelijk te maken voor Iran om op korte termijn een kernwapen te bouwen. Als de bommen het laboratorium zouden beschadigen, maar de materialen zouden missen, zou de missie de moeite misschien niet waard zijn geweest. Het Iraanse programma zou misschien een paar maanden of een jaar zijn uitgesteld, maar niet veel meer.

Als de Iraniërs nog steeds de ingrediënten hebben om een ​​bom te maken, doen ze dat dan? Nogmaals, als ze denken dat Trump en Benjamin Netanyahu een regimewisseling willen, zullen ze dat zo snel mogelijk proberen. Toegegeven, Trump heeft zijn standpunt herzien en zegt nu dat hij niet voor een regimewisseling is. Maar waarom zou iemand hem geloven? Zelfs als sommige Iraanse leiders hem zouden willen geloven, welke van zijn vele wankelmoedige uitspraken – vooral over hun toekomstige machtspositie – zouden ze dan moeten geloven?

Als eeuwige showman die goed op de hoogte is van moderne massacommunicatie, kan Trump het niet laten om te praten wanneer camera's en microfoons hem onder de neus worden geduwd – en kan hij het niet laten om berichten op sociale media te plaatsen wanneer er een digitaal toetsenbord in de buurt is en hij opgewonden raakt om woede of zelfgenoegzaamheid te uiten. Spuwt hij kortstondige uitbarstingen, die misschien afnemen zodra de stemming kalmer wordt – of onthult hij zijn ware gedachten? Moeilijk te zeggen.

Het punt hier is dat de president van de Verenigde Staten zich er altijd van bewust moet zijn dat alles wat hij of zij zegt waarschijnlijk door een breed scala aan luisteraars gelezen of gehoord zal worden. Behalve misschien in het geval van Trump, die zoveel schandalige uitspraken heeft gedaan en ze vervolgens schijnbaar weer vergeten is, zoveel dreigementen heeft ingetrokken (maar vervolgens andere waarmaakte), dat het zinloos lijkt om ze allemaal bij te houden en te honoreren. Het is logischer om je eigen interesses en instincten over de wereld te volgen. Willen de Amerikaanse president en de Israëlische premier in dit geval, vanuit Iraans perspectief, het regime omverwerpen? Natuurlijk.

Om die reden, en andere redenen, is deze oorlog waarschijnlijk niet voorbij, alleen maar omdat Trump het zo heeft bevolen. Netanyahu's doel is niet vrede met Iran; het is ervoor te zorgen dat Iran nooit een route naar een kernwapen heeft en op een gegeven moment geen regering meer heeft die de vernietiging van Israël bepleit. Als belangrijke onderdelen van het Iraanse nucleaire programma de Amerikaanse bombardementen zouden overleven, zal Netanyahu daar op een gegeven moment achteraan gaan. En als Netanyahu de macht verliest, zal zijn opvolger hetzelfde doen; op dit punt zijn alle Israëlische partijen – inclusief de binnenlandse vijanden van de premier – het eens.

De dagen van de ayatollah zijn wellicht ook geteld . Hij heeft bewezen een slechte bewaker van de veiligheid van zijn land te zijn. Hij overspeelde zijn hand met zijn netwerk van anti-Israëlische bondgenoten (Hezbollah, Hamas, de Houthi's en het regime van Bashar al-Assad in Syrië), die de afgelopen maanden allemaal zijn gedecimeerd of vernietigd door Israëlische tegenaanvallen. Hij heeft zijn eigen aardse macht verkeerd ingeschat tegen een directe Israëlische aanval, en Irans zogenaamde bondgenoten buiten de regio, met name Rusland en China, hebben niets gedaan om te helpen. Ten slotte ligt de economie in eigen land in puin.