ZFE afgeschaft door parlementsleden: waarom het verhaal nog lang niet voorbij is

Een nieuwe aflevering in een reeks die nog lang zal voortduren. Op dinsdag 17 juni namen de Kamerleden het wetsvoorstel ter vereenvoudiging van het economische leven aan, dat met name een einde maakt aan lage-emissiezones (LEZ's) om luchtvervuiling tegen te gaan.

De Republikeinen en het Nationaal Rassemblement stemden hand in hand vóór deze tekst, die al wekenlang op volstrekt onsamenhangende wijze door de afgevaardigden werd bestudeerd.

De partij van Macron is op haar beurt diep verdeeld geraakt, ondanks de steminstructies van de voorzitter van de Renaissance-afgevaardigden, Gabriel Attal, en Emmanuel Macron, die in de kolommen van La Provence uitlegde dat hij "niet blij" was met de ontmanteling van de ZFE's begin juni.

Acht parlementsleden uit het presidentiële kamp, ​​bijna allemaal van de LR-partij, zoals Éric Woerth, Constance Le Grip en Sébastien Huyghe, stemden voor hun afzetting. Andere vooraanstaande figuren uit de beweging, zoals oud-ministers Guillaume Kasbarian en Olivia Grégoire, onthielden zich van stemming.

Een deel van het regeringskamp, ​​zoals de minister voor Energietransitie, Agnès Pannier-Runacher, heeft de afgevaardigden van de Centrale Basis echter opgeroepen om deze tekst, die dit openbare gezondheidszorgstelsel in twijfel trekt, te verwerpen.

Het werd in 2019 onder Emmanuel Macron aangenomen in de Kaderwet Mobiliteit. Het systeem, dat in 2021 werd uitgebreid, is bedoeld om de luchtkwaliteit te verbeteren in een tijd waarin luchtvervuiling in Frankrijk jaarlijks bijna 40.000 mensenlevens kost.

Sinds 1 januari 2025 mag er in Parijs, Lyon, Grenoble en Montpellier geen dieselauto's meer rijden die vóór 2011 zijn geregistreerd, of benzineauto's die vóór 2006 zijn geregistreerd – wat overeenkomt met de Crit'Air 3-sticker . Deze modellen worden beschouwd als de grootste uitstoters van fijnstof, wat bijzonder gevaarlijk is voor de gezondheid.

Andere getroffen steden, zoals Straatsburg, Aix-en-Provence-Marseille, Dijon en Rennes, hebben minder strenge beperkingen . Alleen personenauto's die vóór 31 december 1996 zijn geregistreerd, bedrijfsvoertuigen die vóór 30 september 1997 zijn geregistreerd en vrachtwagens die vóór 30 september 2000 zijn geregistreerd, worden in deze steden getroffen.

Maar een deel van de politieke klasse beschouwt ZFE's als een sociale bom, die Fransen straft die zich geen auto kunnen veroorloven. Premier François Bayrou uitte bijvoorbeeld in februari in Le Figaro zijn "grote ontroering" over de kwestie.

"Het zijn de armsten, degenen die niet over de middelen beschikken en ver weg wonen, die de slachtoffers zijn", klaagde de premier. Dit zette rechts en het Nationaal Rassemblement ertoe aan om de ZFE's tijdens de commissiedebatten af ​​te schaffen , met de steun van enkele Renaissance-parlementsleden en gekozen vertegenwoordigers van het LIOT afgelopen maart en vervolgens in de Kamer eind mei.

Agnès Pannier-Runacher had echter geprobeerd een noodoplossing voor te stellen. De minister voor Ecologische Transitie stelde voor dat de ZFE uiteindelijk alleen betrekking zou hebben op de agglomeraties Lyon en Parijs . Ze pleitte ook voor de invoering van een hele reeks uitzonderingen voor lokale overheden die dit systeem nog steeds wilden gebruiken.

Helaas: met 275 stemmen voor en 252 stemmen tegen werd Agnès Pannier-Runacher verslagen. Dit is des te bitterder omdat het aantal onthouders en Renaissance-afgevaardigden dat vóór de afschaffing van de ZFE's stemde, alleen al 22 van de 23 stemmen vertegenwoordigde die nodig waren om ze te redden.

"Deze tekst ondermijnt wat we de afgelopen acht jaar hebben opgebouwd", klaagde parlementslid Marie Lebec van Macron. De actie is des te negatiever omdat Emmanuel Macron begin juni tijdens de VN-oceanentop in Nice uitgebreid zijn milieubeleid verdedigde .

Maar het verhaal is nog lang niet ten einde. Nu is het tijd voor de Joint Committee (CMP) in het najaar, een orgaan dat zeven parlementsleden en zeven senatoren samenbrengt om te proberen overeenstemming te bereiken over een gezamenlijke versie. Op papier zou de CMP gedomineerd moeten worden door rechts, dat de afschaffing van ZFE's overweldigend steunt , zowel in de Senaat als in de Assemblee.

Als de Gemengde Commissie (CMP) tot overeenstemming komt, zal het parlement opnieuw over het wetsvoorstel moeten stemmen, waarschijnlijk begin 2026. Zou het dan door de Assemblee kunnen worden verworpen? Eén ding is zeker: de voorzitter van de Macronistische afgevaardigden, Gabriel Attal, zal naar verwachting druk uitoefenen op zijn troepen om zijn steminstructies op te volgen.

Als Macrons partij die dag volledig verkozen wordt, is de kans groot dat het wetsvoorstel wordt verworpen. Maar het is zeer waarschijnlijk dat ook de Liberale en Regionale Regering (LR) sterk gemobiliseerd zullen zijn, waardoor de kans op goedkeuring van het wetsvoorstel groter wordt.

De laatste stap: de behandeling door de Constitutionele Raad, die de tekst in zeer ruime mate zou kunnen censureren. En terecht: de ZFE's hebben niets te maken met de oorspronkelijke bedoeling van dit wetsvoorstel, dat, zoals de titel al suggereert, gericht was op vereenvoudiging van het economische leven.

De maatregelen omvatten onder meer het creëren van een loonstrook met 15 regels (nu 50), het verkorten van de wachttijden voor de verzekering om een ​​claim te vergoeden en het vereenvoudigen van de installatie van bistro's in kleine steden.

De wijzen zouden daarom kunnen oordelen dat de ZFE een "wettelijke bepaling" is, de technische term voor de aanwezigheid van een onderwerp in een wetsvoorstel dat niets te maken heeft met de oorspronkelijke bedoeling van de wetgever.

In dat geval zou de Constitutionele Raad de beëindiging van de ZFE censureren. Het systeem zou dan in zijn huidige vorm gehandhaafd blijven.