Wanneer een man de waanvoorstelling heeft dat hij zwanger is

Dit is het verhaal van een 64-jarige man die behandeld wordt voor schizofrenie, diabetes type 2 en hoge bloeddruk. Hij wordt opgenomen op de spoedeisende hulp nadat hij slapend buiten bij een brandweerkazerne is aangetroffen. Hij spreekt onsamenhangend. Bij opname blijkt uit laboratoriumonderzoek dat de natriumconcentratie in het bloed daalt (hyponatriëmie) en de kaliumspiegel daalt (hypokaliëmie). Hij wordt vervolgens overgebracht naar een nefrologische afdeling, waar hij zwangerschapswaanzin ontwikkelt. Hij beweert zwanger te zijn na recente geslachtsgemeenschap met een man.

Het delirium blijft bestaan, zelfs na correctie van de stofwisselingsstoornissen. De patiënt ontkent enig illegaal middelengebruik. De urinetest op drugs is negatief.

Deze patiënt identificeert zich als heteroseksuele man, maar geeft aan dat hij zich het grootste deel van zijn leven seksueel aangetrokken heeft gevoeld tot mannen. Hij herinnert zich een episode in zijn jeugd waarin hij niet-penetrerende seks had met een andere man en specificeert dat hij in de dagen vóór zijn ziekenhuisopname alleen receptieve seks had met een man, wat volgens hem de oorzaak was van zijn zwangerschap. Deze man is drie keer met een vrouw getrouwd geweest en is vader van drie kinderen.

Op de psychiatrische afdeling bleef hij zich zorgen maken over zijn zwangerschap. Hij meldde ook stemmen te horen die zijn naam riepen. Hij meldde voornamelijk "bloedingen en afscheiding" in verband met zijn zwangerschap. Hij geloofde dat zijn buik prominent aanwezig was vanwege de groeiende foetus, wat resulteerde in een toegenomen eetlust en voedselinname. Hij meldde ook dat hij bewegingen van de foetus waarnam.

Als psychiaters hem vragen hoe hij van plan is de baby ter wereld te brengen, antwoordt hij vaag dat er "te weinig bloed naar zijn genitaliën stroomt" en dat hij daarom een keizersnede moet ondergaan.

De gedachte aan het hebben van een kind en het moeten opvoeden ervan bezorgt hem stress en angst. Tegelijkertijd benadrukt het de noodzaak dat de man die volgens hem zwanger is, hem alimentatie betaalt.

Deze patiënt meldt geen genderdysforie, dat wil zeggen geen ongemak of onbehagen gerelateerd aan een waargenomen mismatch tussen zijn biologische geslacht en zijn genderidentiteit. Bovendien geeft hij aan geen behoefte te hebben aan een zwangerschapsafbreking en heeft hij er geen moeite mee te geloven dat een biologische man zwanger zou kunnen zijn. Zijn waan blijft bestaan ondanks antipsychotische behandeling (olanzapine en vervolgens flufenazine) en correctie van stofwisselingsstoornissen.

Het is belangrijk op te merken dat de medische voorgeschiedenis van deze zestigjarige patiënt een voorgeschiedenis van spijsverteringsoperaties en chronische buikklachten omvat. Zijn ongewone buikgevoel, gecombineerd met een ongewone homoseksuele relatie, kan hebben bijgedragen aan het ontstaan van zijn waanideeën.

Met haar toestemming werd een zwangerschapstest uitgevoerd om hem objectief bewijs te leveren dat zijn waanideeën weerlegde. Toen de uitslag negatief was, was hij verrast maar ook opgelucht, en sprak hij zelfs van "tranen van vreugde" omdat hij "niet meer genoeg te eten had voor twee" .

De psychiaters die deze klinische casus in mei 2025 rapporteerden in het online tijdschrift Cureus , geven aan dat het niet zeker is of dit betekent dat de man denkt dat hij nooit zwanger is geweest of dat hij denkt dat hij dat wel is geweest maar niet meer.

Hoe dan ook, het uitvoeren van een zwangerschapstest met urine, met toestemming van de patiënt, hielp om zijn waanbeeld te doorbreken. Deze strategie, die zorgvuldig onderzoek van overtuigingen over de fysieke mogelijkheid van zwangerschap combineert met het gebruik van een zwangerschapstest om twijfel weg te nemen, is eenvoudig, goedkoop en effectief gebleken.

In de dagen voor zijn ontslag uit het ziekenhuis had deze patiënt niet langer de waanvoorstelling dat hij zwanger was en de dosering van de psychotrope medicijnen die hij bij agitatie kreeg, was verlaagd.

Zwangerschapsdelirium komt zelden voor bij mannen; de meeste gevallen die in de literatuur worden beschreven, komen voor bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd. Een in 2015 gepubliceerde studie naar 84 klinische gevallen van zwangerschapsdelirium toonde aan dat slechts 23,8% mannen betrof en 17,9% mensen ouder dan 60 jaar.

Waanvoorstellingen over zwangerschap worden gekenmerkt door de aanhoudende overtuiging zwanger te zijn, ondanks het ontbreken van biologisch bewijs. Deze waanvoorstelling komt het meest voor bij schizofrenie of een schizoaffectieve stoornis.

Zwangerschapswanen in verband met stemmingsstoornissen, bepaalde vormen van dementie en organische hersenletsels, zoals meningo-encefalitis veroorzaakt door neurosyfilis (algemene verlamming) of postencefalitisch syndroom, zijn ook beschreven. Er is ook een geval van schizofrenie met zwangerschapswanen gemeld, toegeschreven aan seksueel misbruik dat tien jaar eerder plaatsvond.

Bovendien hebben Hongaarse neurologen het gelijktijdig optreden van zwangerschapswanen en wanen van besmetting, waarbij de persoon ervan overtuigd is dat hij door parasieten is aangetast, beschreven bij een man met posttraumatische epilepsie. Amerikaanse neurologen hebben eveneens melding gemaakt van een geval van een 23-jarige ongehuwde Indiase man die acht uur na het begin van een epileptische aanval (postictale psychose) zwangerschapswanen ontwikkelde.

Zwangerschapsdelirium moet worden onderscheiden van couvade, een aandoening die doorgaans de echtgenoot of partner van een zwangere vrouw treft en zich manifesteert met fysieke en psychische symptomen die vergelijkbaar zijn met die van haar partner, zoals verlies van eetlust, misselijkheid, constipatie, slapeloosheid of gewichtsschommelingen. Bij couvade is de man zich er volledig van bewust dat hij niet zwanger is.

Bovendien moet waanzwangerschap worden onderscheiden van pseudocyesis (of schijnzwangerschap), een aandoening die gepaard gaat met objectieve fysieke tekenen die op zwangerschap lijken, zoals een opgezette buik, veranderingen in de borsten of het uitblijven van de menstruatie. Pseudocyesis kan bij beide geslachten voorkomen, maar treft voornamelijk vrouwen en komt vaker voor in landen waar vruchtbaarheid en voortplanting hoog in het vaandel staan.

In 2017 rapporteerden Indiase psychiaters in Mumbai het geval van een 70-jarige man met schuldgevoelens, een sombere stemming en suïcidale gedachten. Vier maanden eerder, na homoseksuele gemeenschap, was de patiënt gaan geloven dat hij zwanger was en in een vrouw veranderde. Hij had lichamelijke veranderingen opgemerkt, zoals een toename van de borstomvang, die hij probeerde te verbergen door losse kleding te dragen. Hij keek regelmatig in de spiegel en at minder om gewichtstoename te voorkomen.

In 1999 rapporteerden Indiase psychiaters in Bangalore het geval van een 29-jarige schizofrene man die twee keer zwangerschapswaanzin ontwikkelde, telkens wanneer zijn vrouw zwanger was. Aanvankelijk dacht hij dat hij Jezus in zijn buik had, maar later beweerde hij dat Jezus uit zijn mond was gekomen en vervangen door een mensenbaby. Hij was ervan overtuigd dat het kind 40 dagen oud was en dat het dezelfde baby was die zijn vrouw droeg. Een jaar later, tijdens een andere zwangerschap van zijn vrouw, kreeg hij een terugval.

In 1996 beschreef een Indiaas team uit Vadodara het geval van een 24-jarige man die drie maanden lang behandeld was voor een schizoaffectieve stoornis. Hij was extreem angstig en vreesde zwanger te zijn na receptieve homoseksuele gemeenschap vijf en drie jaar eerder. Hij had onlangs een tijdschriftartikel gelezen over een geval van een zwangerschap bij een man. Hij had last van constipatie en een opgeblazen gevoel in de buik. Hij beweerde dat hij de bewegingen van de foetus voelde, vroeg om dringend laboratoriumonderzoek om te bevestigen dat hij zwanger was en vroeg om een beëindiging van de zwangerschap.

Bij mannen zijn zwangerschapswaanzin ook in verband gebracht met contact met zwangere vrouwen. In 1992 rapporteerde een Amerikaans team het geval van een man die werd opgenomen op een psychiatrische afdeling waar een gespecialiseerd programma voor de zorg voor zwangere vrouwen met psychiatrische stoornissen actief was.

Deze patiënt begon vervolgens veel tijd met deze patiënten door te brengen, bestelde dubbele maaltijden en dronk alle melk op die bedoeld was voor zwangere vrouwen. Hij kwam veel aan en begon grote, wijde kleding te dragen. Toen hij hierover werd ondervraagd, beweerde hij ook zwanger te zijn. Hij streek over zijn buik en zei: "Ik mag deze sigaretten niet roken; ze zijn slecht voor de baby."

Hij stelde de vrouwelijke verpleegsters vragen over hun bevalling, zodat hij wist wat hij kon verwachten. Gescheiden en gescheiden van zijn twee dochters, zei hij dat hij er nog een wilde.

Het geval van een 43-jarige Amerikaanse man met chronische schizofrenie en aanhoudende zwangerschapswaanzin werd in 1995 beschreven in het tijdschrift Psychopathology . Deze patiënt beweerde zwanger te zijn en talloze menselijke baby's en puppy's te hebben gebaard. Gevraagd naar zijn kinderwens, verklaarde hij dat hij geen kinderen wilde. Deze patiënt was nooit getrouwd geweest en had nog nooit geslachtsgemeenschap gehad.

In 1991 berichtten Franse artsen (Sotteville-lès-Rouen) in het American Journal of Psychiatry over het geval van een 56-jarige man die al twintig jaar leed aan een chronische waanstoornis met een vervolgingscomponent. Deze patiënt werd opgenomen in het ziekenhuis nadat hij een mes in zijn anus had gestoken, in de veronderstelling dat dit de bevalling zou vergemakkelijken.

Zijn vrouw wilde geen tweede kind. Een week voor zijn ziekenhuisopname meldde hij zich bij de gynaecoloog, zeer geagiteerd, ervan overtuigd dat hij zwanger was.

Bij opname klaagde hij over ongewone gewaarwordingen die hij interpreteerde als tekenen van zwangerschap: een opgezette buik, buikkrampen, het waarnemen van bewegingen van de foetus. Hij was 4,5 kg aangekomen en beschouwde dit als verder bewijs van zijn zwangerschap.

Toen het medisch personeel hem erop wees dat een man niet zwanger kon zijn, beweerde hij dat hij 'interseksueel' was: zowel mannelijk als vrouwelijk, en daarom in staat om een kind te dragen.

Het begin van zijn waanideeën was een operatie aan een anale fistel, vier maanden eerder uitgevoerd. Hij was ervan overtuigd dat tijdens deze vier uur durende operatie een baarmoeder in zijn buik was getransplanteerd. Om de genezing van de fistel te controleren, werd een rectoscopie uitgevoerd. Hij beweerde dat de chirurg van de gelegenheid gebruik had gemaakt om kunstmatige inseminatie via de anale route uit te voeren.

Hij geloofde ook dat de langwerkende neuroleptica die hij slikte geen antipsychotica waren, maar oestrogenen die bedoeld waren om zijn lichaam voor te bereiden op een zwangerschap. Het bewijs, zo zei hij, was dat zijn borsten groter waren geworden en dat er galactorroe was opgetreden, terwijl dit in werkelijkheid slechts bijwerkingen van de antipsychotica waren.

In het verleden had hij homoseksuele relaties gehad en problemen met vrouwen, wat hij toeschreef aan de afwijkende vorm van zijn penis. Na vier maanden behandeling met het antipsychoticum chloorpromazine waren zijn zwangerschapswaanzin volledig verdwenen.

In 1956 werd in de Annales Médico-Psychologiques melding gemaakt van het geval van een jonge Afrikaan. Hij legde uit: "Ik heb twee baby's in mijn buik. Ik voel ze, het zijn een jongen en een meisje. Het was God die ze me gaf. Ik ben heel gelukkig. Ik houd ze. Ik schaam me er niet voor." Elke nacht zei hij dat hij vanuit zijn buik niet alleen baby's ter wereld bracht, maar ook fragmenten van kinderen en dieren. Hij werd geplaagd door hallucinaties en geloofde dat sommige leden van zijn familie vampiers waren. Zijn waanbeelden verdwenen spontaan na een paar weken.

In 1962 werd het geval van een 19-jarige Amerikaanse middelbare scholier beschreven. Deze jongeman was opgenomen in het ziekenhuis omdat hij niet alleen dacht dat hij zwanger was... maar ook dat hij in de eerste fase van de bevalling zat!

Voor meer informatie: