Zeespiegel, emissies... Meerdere klimaatindicatoren in het rood, waarschuwt een onderzoek

Stijgende zeespiegel, broeikasgassen, de opwarmingsdrempel van 1,5°C: ongeveer tien belangrijke klimaatindicatoren staan ​​in het rood, waarschuwen zo'n zestig gerenommeerde onderzoekers in een omvangrijk wereldwijd onderzoek dat donderdag 19 juni is gepubliceerd. "De door de mens veroorzaakte opwarming is in instrumentele metingen met een ongekend tempo toegenomen en bereikte 0,27°C per decennium tussen 2015 en 2024", concluderen wetenschappers van prestigieuze instituten.

De uitstoot van broeikasgassen, met name door het gebruik van fossiele brandstoffen, bereikte in 2024 een nieuw record met een gemiddelde van 53 miljard ton CO2 per jaar over de afgelopen tien jaar. Ook de hoeveelheid vervuilende deeltjes in de lucht, die een verkoelend effect hebben, is afgenomen.

Deze bevinding, gepubliceerd in het tijdschrift Earth System Science Data , is het resultaat van het werk van onderzoekers uit zeventien landen, die zich baseren op de methoden van het IPCC, de door de VN gemandateerd netwerk van klimaatexperts, waarvan de meesten deel uitmaken of hebben uitgemaakt. Het doel van de studie is om jaarlijks bijgewerkte indicatoren te leveren op basis van het IPCC-rapport , zonder dat er over enkele jaren op het volgende rapport hoeft te worden gewacht.

Tegen 2024 bedraagt ​​de waargenomen opwarming ten opzichte van het pre-industriële tijdperk 1,52 °C, waarvan 1,36 °C uitsluitend te wijten is aan menselijke activiteit. Dit verschil weerspiegelt de natuurlijke klimaatvariabiliteit, te beginnen met het natuurverschijnsel El Niño .

Dit is een recordniveau, maar het is "verwacht" gezien de door de mens veroorzaakte opwarming, waar deze natuurlijke fenomenen af ​​en toe nog eens bijkomen, benadrukt Christophe Cassou van het CNRS. "Dit is op zichzelf geen uitzonderlijk of verrassend jaar voor klimatologen", zegt hij.

Dit betekent niet dat de planeet de meest ambitieuze drempel van het Klimaatakkoord van Parijs ( het beperken van de opwarming van de aarde tot 1,5 °C ) al heeft overschreden, een termijn die naar verwachting enkele decennia zal duren. Maar het venster wordt steeds kleiner. De resterende koolstofbalans – de bewegingsruimte, uitgedrukt in de totale hoeveelheid CO2 die nog kan worden uitgestoten met een kans van 50% om de opwarming van de aarde tot 1,5 °C te beperken – smelt weg.

Dit "budget" bedraagt ​​nu slechts ongeveer 130 miljard ton begin 2025, iets meer dan drie jaar aan emissies in het huidige tempo, vergeleken met 200 miljard een jaar geleden. "Het overschrijden van de drempel van 1,5°C is nu onvermijdelijk", aldus een van de auteurs, Pierre Friedlingstein van het CNRS.

"Ik ben van nature optimistisch", zegt Piers Forster van de Universiteit van Leeds, hoofdauteur van de studie. "Maar als je kijkt naar de publicatie van dit jaar, zie je dat het de verkeerde kant op gaat."

Dit jaar hebben de auteurs twee nieuwe indicatoren opgenomen, waarvan er één betrekking heeft op de zeespiegelstijging, die onder invloed van opwarming toeneemt en door het smelten van ijs grote hoeveelheden zoet water ontvangt. De snelheid is meer dan verdubbeld, met een stijging van 26 mm tussen 2019 en 2024, terwijl het gemiddelde sinds het begin van de 20e eeuw minder dan 2 mm per jaar bedraagt.

In totaal is de zeespiegel sinds het begin van de vorige eeuw met 22,8 centimeter gestegen. Dit is voldoende om de verwoestende kracht van stormen te vergroten en het voortbestaan ​​van sommige eilandstaten te bedreigen.

Deze stijging, die wordt veroorzaakt door complexe verschijnselen, is onderhevig aan een aanzienlijke inertie en zal doorgaan, zelfs als de uitstoot onmiddellijk zou stoppen. Maar de mensheid is niet hulpeloos. "Wat kunnen we doen om de snelheid en omvang van de zeespiegelstijging te beperken? De uitstoot van broeikasgassen zo snel mogelijk verminderen", benadrukt klimatoloog Valérie Masson-Delmotte.

Met nog minder dan zes maanden te gaan tot de COP30 in Brazilië, wordt het klimaatbeleid verzwakt door de terugtrekking van Donald Trump uit het Klimaatakkoord van Parijs door de Verenigde Staten. "Elke verandering in de koers of in het overheidsbeleid die de emissies die anders zouden zijn verminderd, zal verhogen of handhaven, zal gevolgen hebben voor het klimaat en de mate van opwarming in de komende jaren", aldus Aurélien Ribes van het Nationaal Centrum voor Meteorologisch Onderzoek.