Overlevenden van seksueel misbruik roepen Ontario op om het beleid op te heffen dat de toegang tot programma's voor gemeenschapsrechtvaardigheid beperkt

Marlee Liss kan zich nog goed herinneren hoe onmenselijk het voelde om bij het vooronderzoek aanwezig te zijn van de man die ervan werd beschuldigd haar seksueel te hebben misbruikt. Ze was geschokt door de manier waarop ze werd behandeld toen ze getuigde en een reeks indringende vragen moest beantwoorden.

Het duurde drie jaar voordat de zaak van de vrouw uit Toronto voor de rechter kwam. Ze zei dat ze de hele tijd niet per se wilde dat haar vermeende aanvaller de gevangenis in zou gaan – ze wilde gewoon dat hij verantwoording aflegde.

Dankzij een verwijzing van haar officier van justitie werd de zaak in 2019 stilgelegd, zodat Liss een programma voor gemeenschapsrechtvaardigheid kon volgen , ook wel herstelrecht genoemd. Daar hoorde ze haar vermeende aanvaller in een privéruimte verantwoording afleggen en zich rechtstreeks bij haar verontschuldigen. Hij onderging ook maandenlange therapie.

Volgens Liss was het feit dat de officier van justitie ermee instemde de zaak buiten de afschrikwekkende rechtszaal op te lossen, het meest helende moment van het hele proces.

"Het was de eerste keer dat iemand eindelijk zei... 'Jouw stem doet ertoe, wat je nodig hebt doet ertoe, je grenzen doen ertoe, je genezing doet ertoe. Laten we handelen naar wat jij nodig hebt'", aldus Liss, oprichter van de wereldwijde belangenbehartigingsgroep Survivors 4 Justice Reform.

Omdat de zaak niet door de rechter werd behandeld, werd de vermeende aanvaller van Liss niet veroordeeld. Maar tegen de tijd dat het programma voor gemeenschapsjustitie was afgerond, vertrouwde Liss erop dat hij niet opnieuw in de fout zou gaan.

De ervaring van Liss is zeldzaam. In Ontario behoren zedendelicten tot een lijst van ernstige delicten die door het Openbaar Ministerie niet in aanmerking komen voor verwijzing naar programma's voor gemeenschapsjustitie. Volgens een rapport uit 2023 van het Women's Legal Education and Action Fund (LEAF) werd de officier van justitie in de zaak van Liss later formeel gedisciplineerd voor haar daden.

Survivors 4 Justice Reform roept de provincie op om dat beleid af te schaffen. De groep heeft een open brief geschreven aan het Ministerie van de Procureur-Generaal, medeondertekend door 50 personen en organisaties die samenwerken met en opkomen voor slachtoffers van seksueel geweld.

"Door slachtoffers deze optie te ontzeggen, houden we een aanpak in stand die voor iedereen hetzelfde is en die niet aansluit bij de complexe realiteit van seksueel geweld", staat in de brief die maandag openbaar werd gemaakt.

Een woordvoerder van de minister van Justitie weigerde commentaar te geven, omdat ze de brief nog niet had gezien. Charlotte Carron weigerde vervolgens vragen van de CBC te beantwoorden over het beleid om gevallen van seksueel geweld niet door te verwijzen naar programma's voor gemeenschapsjustitie en of dit in de toekomst zou kunnen worden gewijzigd. "Het zou niet gepast zijn om commentaar te geven op dit onderwerp zonder de brief te hebben gezien", zei ze per e-mail.

Herstelrecht kan verschillende vormen aannemen, waaronder therapie, helende kringen gebaseerd op inheemse gebruiken, revalidatieprogramma's of vrijwilligerswerk. Mensen die beschuldigd worden van misdrijven moeten verantwoordelijkheid nemen voor hun daden en bereid zijn om "betekenisvolle genoegdoening" te geven om deel te nemen, aldus de Crown Prosecution Manual van de provincie.

"Het idee dat herstelrecht ervoor kan zorgen dat daders vrijuit gaan, moet allereerst erkend worden dat daders op dit moment niet worden vervolgd door het strafrechtsysteem," aldus Liss.

Overlevenden weten niet dat het een optie is

Momenteel zijn er in Ontario programma's voor gemeenschapsrechtvaardigheid beschikbaar voor slachtoffers van seksueel geweld die hun zaak niet bij de politie hebben gemeld. Maar velen weten niet dat dit een optie is, aldus Liss. Ze zegt dat mensen vaak als eerste impuls de politie bellen, en als een zaak eenmaal bij de politie is, is het te laat.

"We willen echt dat het mogelijk wordt voor mensen die al in het strafrechtsysteem zitten, om van gedachten te veranderen. Dat is wat toestemming inhoudt", aldus Liss.

Emily Quint zegt dat ze had willen weten dat herstelrecht bestaat, toen de rechtszaak van seksueel misbruik tegen haar vermeende aanvaller nog door het juridische systeem ging.

De aanklachten werden uiteindelijk opgeschort vanwege een onredelijke vertraging in 2023. Haar zaak was een van de 59 zaken van seksueel misbruik dat jaar in Ontario die werden opgeschort vanwege vertragingen, volgens gegevens van het Ministerie van de Procureur-Generaal.

"Ik werd opnieuw getraumatiseerd, opnieuw tot slachtoffer gemaakt en behandeld alsof ik absoluut niets voorstelde," zei ze.

Hoewel ze begrijpt waarom veel overlevenden willen dat hun aanvallers worden gestraft, zegt Quint dat het voor haar nooit om dat ging.

"Ik wilde opstaan ​​en zeggen: 'Dit is wat mij is overkomen en het was niet oké'", zei ze. "Ik wilde genezing voor mezelf, genezing voor hem, counseling voor mezelf, counseling voor hem."

Gebrek aan toegang is een andere barrière

Advocaat Deepa Mattoo zei dat ze in haar tijd als directeur van de Barbra Schlifer Commemorative Clinic, die slachtoffers van gendergerelateerd geweld ondersteunt, veel slachtoffers heeft gezien die liever hun recht buiten de rechtbank zoeken. Ze zegt dat ze naar het Mensenrechtentribunaal of de inmiddels opgeheven Criminal Injuries Compensation Board zouden stappen.

Mattoo is het ermee eens dat overlevenden meer keuze moeten hebben, maar zegt dat de kliniek hen in de regel niet doorverwijst naar programma's voor herstelrecht, omdat die diensten in de hele provincie nauwelijks beschikbaar zijn.

"Die opties moeten zo ontworpen en beschikbaar zijn dat mensen ernaar verwezen kunnen worden in de gemeenschap", aldus Mattoo.

Volgens Rosel Kim, senior jurist bij LEAF, een van de organisaties die de open brief medeondertekende, is het beleid dat aanklagers verbiedt om slachtoffers van seksueel misbruik door te verwijzen naar deze programma's een belangrijke reden dat de programma's te weinig middelen hebben.

Kim zegt dat de provincie niet alleen het beleid moet versoepelen, maar ook de financiering van de programma's moet verhogen.

"Als je het moratorium zomaar opheft, maar er worden geen andere opties geboden, dan heeft dat ook geen zin", aldus Kim.