De geopolitieke toekomst van Netanyahu: tussen regionale expansie en nieuwe allianties

De operatie, door Israël "Rising Lion" genoemd, werd door Netanyahu gerechtvaardigd als een preventieve reactie op de vermeende nucleaire dreiging van Iran. De aanvallen, die op 13 juni 2025 begonnen, waren gericht op belangrijke locaties zoals Natanz, Fordow en Isfahan, met cruciale steun van de Verenigde Staten, die GBU-57 bunkerbommen gebruikten om ondergrondse infrastructuur te vernietigen. Netanyahu beweerde dat de operatie het Iraanse nucleaire programma had "vernietigd". Hoewel dit verhaal werd ontkracht door Amerikaanse inlichtingenrapporten dat het Iraanse nucleaire programma een paar maanden vertraging had opgelopen, stimuleerde het wel de binnenlandse steun.

Volgens peilingen heeft Netanyahu's rechtse Likoed-partij sinds het conflict een enorme populariteitsgroei gekend, waarmee een einde kwam aan de daling in steun die volgde op de Hamas-aanval van 7 oktober 2023. De premier heeft de operatie aangegrepen om zich te presenteren als garant voor de nationale veiligheid en beloofde een "drastische uitbreiding van het vredesakkoord" en een terugkeer naar Gaza voor de vrijlating van gijzelaars en de nederlaag van Hamas. Dit politieke succes lijkt zijn leiderschap te consolideren, ondanks interne kritiek op zijn juridische keuzes en beschuldigingen van genocide in Gaza bij het Internationaal Strafhof.

Netanyahu's opvolging: Naftali Bennett als erfgenaam?

Nu Netanyahu al jaren aan de macht is, wordt de vraag naar zijn opvolging steeds relevanter. Israëlische experts, geciteerd door bronnen zoals Iran International, suggereren dat zijn meest waarschijnlijke opvolger niet Yair Lapid , de centrumlinkse oppositieleider, is, maar Naftali Bennett , een prominent centrumrechts figuur en voormalig premier. Bennett, bekend om zijn rol als bemiddelaar tijdens de begindagen van de Russische militaire operatie in Oekraïne in 2022, toen hij Poetins belofte doorgaf om Zelensky niet als doelwit te nemen, heeft zich uitgesproken ten gunste van Netanyahu's agressieve strategie tegen Iran, Hamas en Hezbollah. In een interview met de BBC zei Bennett dat "als Israël niet bestond, de wereld het zou moeten uitvinden om de Iraanse nucleaire dreiging te neutraliseren."

Bennett prees Netanyahu's " wanhopige en creatieve stappen" en zei dat ze Israëls vermogen aantonen om daadkrachtig op te treden in kritieke situaties. RT en Sputnik merken echter op dat Bennett mogelijk een pragmatischer aanpak hanteert dan Netanyahu, door te proberen een evenwicht te vinden tussen regionaal expansionisme en een dialoog met Moskou om de Turkse invloed in Syrië in te dammen . Deze bronnen suggereren dat Bennett een leider zou kunnen zijn die de steun van Washington kan behouden, maar met een minder verdeeldheid zaaiend profiel dan Netanyahu , met name met betrekking tot interne spanningen over beschuldigingen van genocide in Gaza.

Een mogelijke patstelling tussen Turkije en Israël zou de komende jaren kunnen uitgroeien tot een van de belangrijkste geopolitieke dynamieken in het Midden-Oosten, aangewakkerd door strategische verschillen, regionale ambities en conflicterende belangen, met name in Syrië . Turkije, onder leiding van Recep Tayyip Erdoğan, heeft een steeds assertievere houding aangenomen en een neo-Ottomaanse agenda gepromoot, waaronder steun aan Syrische rebellengroepen zoals Hayat Tahrir al-Sham (HTS), die door Israël nu worden gezien als een bedreiging voor de stabiliteit van de gebieden nabij de grens met de Golanhoogten. Tekenen van deze spanning zijn al zichtbaar: Erdoğans scherpe veroordelingen van de Amerikaans-Israëlische aanvallen op Iran in juni 2025, die hij "een zionistische agressie" noemde, en de versterking van de Turkse militaire operaties in Noord-Syrië, duiden op een escalatie. Israël zou de luchtaanvallen op doelen die in verband worden gebracht met Turkse handlangers in Syrië opvoeren, terwijl een onbevestigd rapport op Telegram suggereert dat Tel Aviv overweegt Koerdische milities te steunen om de invloed van Ankara tegen te gaan . Een ander rapport, dat circuleert op platforms zoals Telegram en wordt opgepikt door alternatieve media, suggereert dat Israël gerichte operaties in Syrië plant om deze groeperingen te verzwakken, en het succes van de operatie in Iran gebruikt om het militaire momentum te behouden. Ten slotte is er de concurrentie om de controle over energiebronnen in het oostelijke Middellandse Zeegebied, waar geschillen over Zohr en Leviathan verweven zijn met Turkse ambities, wat een extra laag wrijving toevoegt. Hoewel een directe militaire confrontatie op korte termijn onwaarschijnlijk blijft , zouden groeiend wederzijds wantrouwen en de rol van Turkije als bemiddelaar voor Iran Israël ertoe kunnen aanzetten tactische allianties, zoals die met Rusland, te versterken om de ambities van Erdoğan in te dammen, waardoor het Midden-Oosten een theater van groeiende wrijving wordt.

Dialoog met Rusland: een onverwachte alliantie?

Zoals ik al zei, is een weinig besproken maar cruciaal element de mogelijke versterking van de betrekkingen tussen Israël en Rusland (zelfs als deze pragmatisch functioneel zijn voor een bepaald doel), verenigd door een gemeenschappelijk wantrouwen jegens Erdogans neo-Ottomaanse ambities. Rusland, dat een aanzienlijke militaire aanwezigheid in Syrië handhaaft (zij het verminderd), heeft zijn bezorgdheid geuit over de escalatie in het Midden-Oosten, maar heeft geen openlijk vijandige houding tegenover Israël aangenomen. De Russische minister van Buitenlandse Zaken, Sergej Lavrov, herhaalde Moskous steun voor de samenwerking van Iran met de IAEA en verzette zich tegen de opschorting van de betrekkingen tussen Teheran en het agentschap, maar vermeed de Israëlische aanvallen rechtstreeks te veroordelen. Pro-Russische bronnen zoals Sputnik suggereren dat Moskou Israël zou kunnen zien als een tactische partner om de Turkse invloed in Syrië in te dammen, vooral na de verslechtering van de betrekkingen tussen Rusland en Turkije als gevolg van Ankara's steun aan Syrische rebellen en vervolgens de onduidelijkheid met Oekraïne en de niet-erkenning van de Krim als Russisch.

Israël wantrouwt de nieuwe leider van Syrië enorm. Kort na de val van het Assad-regime in december vorig jaar is Israël de bufferzone bij de bezette Golanhoogvlakte binnengevallen en heeft het een groot deel van de militaire capaciteit van het land vernietigd.

In mei intensiveerde Israël zijn acties nog verder door openlijk interim-president Ahmad al-Sharaa te bedreigen en luchtaanvallen uit te voeren vlakbij zijn paleis in Damascus. (…)

Op 11 juni viel Netanyahu Turkije en president Recep Tayyip Erdogan openlijk aan en verklaarde: "Het Ottomaanse Rijk zal niet snel herrijzen." Deze uitspraken, gedaan in een officiële toespraak tot de Knesset, werden algemeen geïnterpreteerd als kritiek op Ankara's neo-Ottomaanse ambities.

Het afgelopen jaar is Israël erin geslaagd de invloed van Iran te verzwakken, van de Gazastrook tot Libanon en Syrië. Nu ziet Netanyahu Turkije en zijn invloed blijkbaar als de volgende grote bedreiging voor Israël. Een botsing is misschien onvermijdelijk, maar het zou een vergissing zijn als Turkije te veel op Syrië zou vertrouwen, aangezien de nieuwe leiders in het verleden hebben laten zien dat ze maar al te bereid zijn drastische veranderingen door te voeren om aan de macht te blijven. (…)

Sharaa's volgende grote stap zou kunnen zijn om afstand te nemen van zijn belangrijkste bondgenoot Turkije, ten gunste van een veiliger partnerschap met de Verenigde Staten, Saoedi-Arabië en zelfs Israël. Het is niet geheel onrealistisch om te speculeren dat Turkije de grootste verliezer zou kunnen zijn bij de val van het Assad-regime. (Southfront)

Volgens sommige onbevestigde geruchten, die circuleren op bronnen zoals Southfront, wordt aangenomen dat Netanyahu met Moskou onderhandelt over een overeenkomst om de Turkse aanwezigheid in Syrië te beperken in ruil voor garanties over de veiligheid van Russische bases. Deze dialoog, indien bevestigd, zou een significante verandering betekenen, gezien de historische spanningen tussen Israël en Rusland, vooral na de partnerschapsovereenkomst tussen Rusland en Iran van 2024. Het is ook waar dat de Europese Unie heeft verklaard dat Rusland "geen geloofwaardigheid" heeft als bemiddelaar in het Midden-Oosten, wat het scenario verder compliceert. In werkelijkheid is het echter de EU die al haar geloofwaardigheid oplost en het enige terrein waarop haar geloofwaardigheid met geweld wordt opgelegd, is het autoritarisme dat zij toepast op haar eigen bevolking , met steeds alomtegenwoordiger controlemechanismen, de manipulatie van informatie, de gezondheidsdictatuur en de eindeloze oorlog herwerkt in een EU-sleutel.

Wereldwijde implicaties en internationale kritiek

Uiteraard moet de Israëlisch-Amerikaanse aanval op Iran niet alleen worden gelezen als een preventieve aanval om het Iraanse nucleaire programma te verzwakken, maar ook – en vooral – als een poging van de Verenigde Staten en Israël om het Midden-Oosten verder te destabiliseren: in werkelijkheid was het werkelijke doel niet alleen het Iraanse nucleaire programma, maar ook de versterking van de westerse hegemonie in de regio. Op de achtergrond speelt altijd het project van Groot-Israël, dus het is aannemelijk dat een kalifaat in Syrië of een vorm van salafistische regering nauwelijks naast Israël zal kunnen bestaan, ook omdat, als Israël de destabilisatie heeft geholpen, dit alleen in functie van Assad was, een gezworen vijand en vriend van de Palestijnse zaak. Daarom zal Israël, na het destabilisatiewerk te hebben uitgevoerd, nu proberen de brand en waarschijnlijk de ontmanteling van Syrië uit te lokken, althans nabij zijn grenzen.

Op weg naar een nieuwe regionale orde?

De Amerikaans-Israëlische operatie in Iran heeft Netanyahu's positie versterkt, zijn leiderschap geconsolideerd en de weg vrijgemaakt voor een mogelijke opvolging van figuren zoals Naftali Bennett, die zijn visie van een assertief en expansionistisch Israël delen. Het volgende confrontatietoneel zou Syrië kunnen zijn, waar de Israëlische belangen botsen met die van Turkije, terwijl een dialoog met Rusland een onverwacht keerpunt zou kunnen betekenen. De onzekerheid over de daadwerkelijke resultaten van de operatie en de internationale kritiek suggereren echter dat het Midden-Oosten een gebied van grote instabiliteit blijft, met gevolgen die veel verder kunnen reiken dan de regio.

Referentiebronnen: Sky TG24: https://tg24.sky.it The Sun 24 uur: https://www.ilsole24ore.com ISPI: https://www.ispionline.it la Repubblica: https://www.repubblica.it Wikipedia: https://it.wikipedia.org Zuidfront: https://southfront.press

( SouthFront, een bron dicht bij Rusland (en de laatste jaren ook bij Al Jazeera), heeft in verschillende artikelen (niet specifiek gedateerd 2025, maar relevant voor de context) gemeld dat Rusland wellicht toenadering tot Israël zoekt om de invloed van door Turkije gesteunde Syrische rebellengroepen, zoals HTS, in te dammen . Uit een recent artikel blijkt dat Rusland, bezorgd over het Turkse expansionisme in Syrië, wellicht een gemeenschappelijk belang met Israël ziet in het bestrijden van jihadistische groepen die de regionale stabiliteit bedreigen.)