Dit is de reden waarom het anti-Amerikanisme van de Europese linkerzijde het risico loopt ons ten onder te laten gaan


"Voor mij zal de hoogste prioriteit zijn om onafhankelijkheid van de Verenigde Staten te bereiken." Friedrich Merz verklaarde dit onlangs, vlak nadat de eerste exitpolls hem de overwinning hadden opgeleverd. Zijn woorden kunnen ongetwijfeld worden beschouwd als een reactie op de houding van de nieuwe Amerikaanse regering ten opzichte van Europese landen. Ze brengen echter een idee naar voren dat ook in het verleden gangbaar was onder exponenten van de continentale heersende klasse, vooral in tijden waarin overzeese presidenten niet welkom waren of in ieder geval in strijd waren met de ideeën van de mainstream.
Dit idee, ook al is het niet expliciet gemaakt, heeft diepgaand gewerkt en heeft «wetgevende maatregelen en ook acties op het internationale schaakbord geïnspireerd die niet helemaal in lijn zijn met de Amerikaanse maatregelen. In essentie is er sprake van een bijna ondoordachte en heimelijke vorm van vijandigheid jegens de Verenigde Staten, die vaak hand in hand gaat met het historische anti-Amerikanisme van links. Het is bijna een soort occulte erfenis die totalitaire regimes, te beginnen met het nationaalsocialisme, aan onze liberale democratieën hebben nagelaten. Deze regimes stonden allemaal fel vijandig tegenover Amerika en dankzij het nationaalsocialisme hebben wij ons van dat juk bevrijd.

Alexis de Tocqueville zag Amerika als een soort Europa dat naar het buitenland was overgebracht en dat zich daar had ontwikkeld en gegroeid, zonder de politieke en culturele afzettingen die de geschiedenis in ons politieke en sociale leven had achtergelaten. Vanuit dit perspectief bezien, kan de Europese houding worden beschouwd als de opstand van een oude vader die geen energie en wendbaarheid meer heeft ten opzichte van een zoon die nog in volle kracht is. Eigenlijk zou onafhankelijk worden van Amerika kunnen betekenen dat een bloedband wordt verbroken.
Het idee van volledige autonomie voor Europa heeft in de intellectuele wereld altijd een sterke aanhang gehad. Je kunt het bijvoorbeeld vinden in veel boeken van de invloedrijkste hedendaagse Europese en pro-Europese denker, de post-marxist Jurgen Habermas. Wat ons fundamenteel onderscheidt, is volgens hem een idee van internationaal recht dat gebaseerd is op zachte macht en niet op geweld, een bijna maniakale aandacht voor regels en procedures, een multiculturalisme dat alle religies en culturen op hetzelfde niveau plaatst, een uitgesproken hang naar welvaart, een vertrouwen in de staat, het verlangen naar een multilaterale en wettelijk gereguleerde wereldorde die de schijn aanneemt van een 'mondiaal intern beleid' waarvan de VN garant zouden moeten staan. Habermas nodigde de Europeanen al ten tijde van Bush jr. uit om kracht te putten uit deze ideeën en zich volledig te emanciperen van hun Amerikaanse bondgenoot, die te oorlogszuchtig en te grof was voor onze gevoelens. Als dat programma al de kenmerken van een utopie had, kunnen we vandaag de dag zeggen dat de historische realiteit al die pretenties heeft ontmanteld. Hoe kunnen wij Europeanen de machtige Euro-Aziatische autocratieën overtuigen met overtuigingskracht en een model dat nu aan alle kanten lekt? Hebben we investeringen en de geest van innovatie afgewezen omdat we niet wilden dat alles normaal zou zijn? Heeft multiculturalisme het samenleven binnen onze staten niet moeilijker gemaakt en onze steden niet onveiliger? Hoe kunnen we de welvaart garanderen nu er een economische en productiviteitscrisis dreigt?

Wat de staat betreft, is het duidelijk dat deze vaak de oorzaak is van de ziekte en niet de remedie. Supranationale instellingen zijn uiteindelijk bijna allemaal mislukt en in handen gevallen van staten die niet in liberale en democratische principes geloven. Het pad van autonomie is niet alleen cultureel incorrect, maar ook, op zijn zachtst gezegd, onrealistisch: het zou ons overleveren aan China of een andere autocratische macht. Als we de woorden van Otto von Bismarck over het huidige Italië, Duitsland en Europa parafraseren, zouden we kunnen zeggen: "Grote eetlust, zwakke tanden!"

liberoquotidiano