Geschorst van school, ondergedompeld in het leven

Op 30 juli keurde de Ministerraad de regelgeving voor de hervorming van de gedragsbeoordeling en het beoordelingssysteem voor middelbare scholieren definitief goed. De maatregelen treden in werking vanaf schooljaar 2025/2026. Leerlingen die een onvoldoende gedrag krijgen, zakken voor hun jaar. Leerlingen die een 6 krijgen, blijven zitten tot september en hun toelating tot het volgende leerjaar is afhankelijk van een toets over actief burgerschap. De rol van de sancties voor leerlingen is herzien: in plaats van schorsing van de lessen, zullen er solidariteitsactiviteiten voor burgerschap plaatsvinden bij organisaties of verenigingen. We hebben contact opgenomen met degenen die dit al doen.

"In het begin was ik bang dat ik op mijn fout zou worden afgerekend. Ik dacht dat ik nergens welkom zou zijn, maar in plaats daarvan werd ik verrast door ieders vriendelijkheid: het personeel, de mensen met een beperking, iedereen die heeft bijgedragen aan het tot een van de mooiste ervaringen van mijn leven maken." Davide , een fictieve naam, is een van de 55 jongeren die sinds afgelopen januari deelnemen aan het educatieve project dat de Don Gnocchi Foundation en het Matteo 25 Comité hebben opgezet voor leerlingen van de middelbare school die van school zijn gestuurd .

In plaats van thuis of alleen in een klaslokaal te blijven, worden deze kinderen geplaatst in een van de teams van de stichting die zich bezighoudt met de meest kwetsbaren: ouderen, mensen met een motorische of cognitieve beperking en mensen met psychische problemen. Een concreet pad naar actief burgerschap, dat een kans wordt, iets wat anders als een straf zou worden gezien en niets meer. Maar wat blijft er uiteindelijk over voor deze kinderen? "Ik zal de woorden missen van degenen die zichzelf uitdagen om gewoon 'hallo' te zeggen," zegt Davide. "Ik weet zeker dat ik na mijn schooltijd terugkom, want de band die ik met hen heb opgebouwd, is iets dat ik niet kan vergeten."

Natuurlijk kiest niet iedereen, zoals Davide, voor vrijwilligerswerk of andere vormen van maatschappelijke betrokkenheid, maar dat is niet de bedoeling van het project: "Het doel", legt Roberto Perillo uit, coördinator van een van de vier dagcentra voor mensen met een beperking in het IRCCS Santa Maria Nascente – Don Gnocchi in Milaan, "is om de omstandigheden te creëren waarin de kinderen die bij ons komen in aanraking komen met verantwoordelijkheid en ontdekken wat het betekent om actieve burgers te zijn." Dit betekent niet dat we het kind moeten "veranderen": het is immers onmogelijk om in hooguit één, twee of drie weken wonderen te verrichten."

Vaak zijn deze kinderen niet gewend zich gewaardeerd te voelen. Hier zal echter niemand de nadruk leggen op de dingen die ze "fout" hebben gedaan. In plaats daarvan worden hun verdiensten en vooruitgang altijd benadrukt.

Monica Malchiodi, hoofd vrijwilligersdiensten bij de Don Gnocchi Foundation

Sinds de start van het project in december 2023 hebben 98 kinderen deelgenomen. "Slechts één van hen heb ik ooit gezegd: 'We zijn hier echt niet goed genoeg.' Alle anderen gaan hier gelukkig weg", blikt Monica Malchiodi terug, hoofd vrijwilligerswerk en maatschappelijke dienstverlening bij de stichting. Zij is verantwoordelijk voor de eerste opvang van de kinderen. Naast hen kennis te laten maken met de faciliteit en het project, is haar eigenlijke taak contact op te nemen met hun families om beter te begrijpen met wie ze te maken krijgen. De stichting heeft geen contact met de school van herkomst: met toestemming van de familie van de leerling neemt de school contact op met het Matteo 25 Comité, opgericht en voorgezeten door pater Fabio Ferrario. Deze neemt vervolgens contact op met Don Gnocchi en verstrekt het personeel het profiel van de leerling en de redenen voor de schorsing. Malchiodi probeert, in overleg met de familie, het profiel van de leerling beter te begrijpen om zo het meest geschikte traject voor hen te kunnen uitstippelen.

Het eerste obstakel, en het heeft geen zin om te doen alsof het er niet is, is de betrokkenheid van de kinderen. Ze zijn zelden enthousiast over dit idee en worstelen meteen met sommige regels. Een daarvan is de verplichting om hun mobiele telefoon de hele activiteit, van 9.00 tot 13.00 uur, thuis te laten. "Er is vaak aanvankelijk weerstand; ik heb zelfs mensen tegen me horen zeggen: 'Je neemt tien jaar van mijn leven af.'" Daarom is het belangrijk dat er op de eerste dag, waar mogelijk, een ouder aanwezig is, zodat we de doelen, regels en procedures van het programma duidelijk kunnen delen, zegt Malchiodi.

Het tweede obstakel is echter de eerste confrontatie met de realiteit waarmee ze worden geconfronteerd. "Het is wel eens voorgekomen dat iemand, wanneer hij of zij iemand met een beperking zag, zei: 'Ik ben verbaasd dat ik dit kan', zelfs als het om iets triviaals ging. Veel van deze jongeren met een beperking en kwetsbaarheid hebben er immers nog nooit eerder mee te maken gehad," merkt Perillo op. Stap voor stap ontstaat er echter vertrouwdheid met de context.

Vroeger zag ik mensen met een beperking als enigszins onbekwaam, vanwege de beperkingen die een beperking met zich meebrengt, nu zie ik ze als mensen. Als je hierheen komt, verandert je denkwijze, en daarom zou ik het mijn medestudenten aanraden; sterker nog, ik zou er mijn hele klas willen volgen.

Alessia

"De eerste dag was ongelooflijk ongemakkelijk", zegt Alessia (ook een fictieve naam). Ze is hier niet omdat ze geschorst was, maar omdat ze van het project wist en, omdat ze het moeilijk had op school, vroeg om mee te doen. "Ik voelde me ongemakkelijk, omdat ik niet gewend was om vaak op deze plekken te komen, het was alsof ik ze niet kon begrijpen. Beetje bij beetje ben ik van perspectief veranderd: waar ik voorheen – ik geef het toe – mensen met een beperking als een beetje incompetent zag, vanwege de beperkingen die een beperking met zich meebrengt, zie ik ze nu als mensen: elk met zijn eigen wereld achter zich, met zijn eigen manier van communiceren en zijn eigen tempo. Simpel gezegd, ik word niet langer zenuwachtig als iemand er zo lang over doet om te schrijven, te spreken of wat dan ook. Hier komen verandert je mindset, en daarom zou ik het mijn medestudenten aanraden; sterker nog, ik zou mijn hele klas hier graag naartoe willen brengen."

Bijna alle kinderen melden dit soort feedback. Een significante verandering in perspectief, die zelfs in de paar dagen dat ze de Foundation bezoeken, kan ontstaan, simpelweg omdat ze worden ondersteund door een team dat de juiste snaar weet te raken. "Deze kinderen zijn vaak niet gewend zich gewaardeerd te voelen. Hier zal echter niemand de nadruk leggen op de dingen die ze 'fout hebben gedaan'; in plaats daarvan worden hun verdiensten en hun vooruitgang altijd benadrukt", leggen Perillo en Malchiodi uit. Het feit dat de "begeleidende rapporten" die het personeel aan de school terugstuurde, extreem brave en behulpzame kinderen beschrijven, terwijl het schorsingsrapport hen omschreef als onhandelbaar en weerbarstig, spreekt boekdelen over de directe impact van het plaatsen van een kind in betekenisvolle en relationele contexten, waar het zich bovenal anders gezien voelt.

Dit artikel is gepubliceerd in VITA's tijdschrift voor adolescenten, Adolescenten, Wat We Niet Zien . Als u een abonnement hebt, lees het dan hier (en bedankt voor uw steun!). Wilt u zich abonneren? Klik dan hier. Bij VITA hebben we ook de actuele onderwerpen van gedragsbeoordeling en de effectiviteit van een verplichte sociale activiteit (die verschilt van service learning) besproken in deze andere artikelen:

– Gedragscijfers, een nieuwe wet voor een oude pedagogie , met Italo Fiorin – Vrijwilligerswerk voor geschorsten? Valditara maakt er ten onrechte een individuele kwestie van , met Ivo Lizzola – Vrijwilligerswerk? Je leert op school – De school van nostalgie die straft zonder onderwijs , met Alex Corlazzoli – We zijn een land dat niet gelooft in massaonderwijs , met Elisabetta Nigris

Op de foto het team van de Don Gnocchi Foundation dat de kinderen volgt die van school zijn geschorst en aan het project deelnemen