Minder verdovende middelen, maar meer psychotrope middelen (zonder recept): wat de gegevens over middelengebruik onder jongeren ons vertellen
Het drugsgebruik onder jongeren neemt af, maar het gebruik van psychotrope middelen zonder recept heeft recordhoogtes bereikt. En in tegenstelling tot vrijwel alle andere middelen worden ze vooral door meisjes gebruikt. Dit zijn de gegevens uit het jaarverslag van het Parlement over het fenomeen drugsverslaving in Italië , betreffende 2024, opgesteld door de afdeling Antidrugsbeleid van het voorzitterschap van de Raad.
Middelengebruik onder jongerenVolgens de gegevens in het document is er sprake van een lichte daling in drugsgebruik onder jongeren, hoewel het gebruik wijdverbreid blijft: bijna 910.000 studenten tussen de 15 en 19 jaar - oftewel ongeveer 37% van de studentenpopulatie - hebben minstens één keer een illegale psychoactieve stof gebruikt, en 620.000 (25%) hebben dat in het afgelopen jaar gedaan. Dit aantal is licht gedaald ten opzichte van de voorgaande twee jaar. Vroeg gebruik blijft echter hoog: meer dan een derde van de studenten heeft cannabis geprobeerd vóór de leeftijd van 14 jaar. De meest voorkomende stof blijft cannabis (21%), gevolgd door NPS (Nieuwe Psychoactieve Stoffen, 5,8%), synthetische cannabinoïden (3,5%), stimulerende middelen (2,4%), cocaïne (1,8%), hallucinogenen (1,2%) en opiaten (1,2%).
Aan deze gegevens worden ook de vrij verkrijgbare psychotrope middelen toegevoegd, waarvan het gebruik een recordhoogte heeft bereikt: meer dan 510.000 scholieren tussen de 15 en 19 jaar hebben ze minstens één keer in hun leven gebruikt, en 180.000 minderjarige scholieren (12%) hebben ze alleen al in het afgelopen jaar gebruikt. Dit is een vorm van gebruik die – in tegenstelling tot andere middelen – vaker voorkomt onder meisjes dan onder hun leeftijdsgenoten.
Mogelijke redenenEr kunnen vele redenen zijn voor het wijdverbreide gebruik van niet-voorgeschreven psychotrope geneesmiddelen onder jongeren. De afgelopen jaren is er een toename te zien in angst, depressie, schoolstress en stemmingsstoornissen onder adolescenten, verergerd door wereldwijde gebeurtenissen zoals de pandemie. Volgens gegevens verzameld door de Italiaanse Autoriteit voor Jeugd en Adolescentie (Agia) lijdt 51,4% van de jongeren herhaaldelijk aan langdurige angst of somberheid. 24% is angstig en 16% kan zijn of haar stemming niet definiëren.
Velen van hen nemen hun toevlucht tot psychotrope medicijnen als zelftherapie om deze symptomen te beheersen, vaak zonder de steun of begeleiding van een arts . Dit komt ook doordat de diagnose van dit type stoornis niet eenvoudig is, aangezien sommige symptomen (zoals nervositeit, zweten, huilen, relatieproblemen en afnemende schoolprestaties) verward kunnen worden met de normale problemen van de adolescentie of onderschat kunnen worden door het gezin en de school. Bovendien wordt een vroege diagnose vaak belemmerd door stigmatisering , gebrek aan informatie en de moeilijke toegang tot geestelijke gezondheidszorg. Psychotrope medicijnen (anxiolytica, kalmeringsmiddelen, antidepressiva) zijn gemakkelijk te vinden in de gezinsomgeving, gestolen uit medicijnkastjes of verkregen van leeftijdsgenoten. In tegenstelling tot illegale drugs worden ze vaak gezien als "veilig" of "minder gevaarlijk", omdat ze geassocieerd worden met medisch gebruik.
Geslachtsverschillen in misbruik van psychotrope medicijnenMeisjes rapporteren vaker dan jongens een grotere behoefte aan emotionele controle , gewicht, academische prestaties of relaties. Volgens het laatste AlmaDiploma-rapport herkennen meisjes angst veel meer als een dominante emotie op school dan hun leeftijdsgenoten (+20%). Het is aangetoond dat meisjes meer de neiging hebben om internaliserende stoornissen (angst, depressie) te ontwikkelen dan hun mannelijke leeftijdsgenoten: een Britse studie onder meer dan 17.000 kinderen vond dat de trajecten van deze stoornissen aanzienlijk toenemen bij meisjes tijdens de adolescentie , terwijl ze bij jongens de neiging hebben om te stabiliseren of terug te vallen. De reden voor dit verschil is een combinatie van neurobiologische, hormonale en psychologische factoren , en een verschillende blootstelling aan sociale stressoren als gevolg van een andere genderrol.
Om het toenemende gebruik van niet-voorgeschreven psychotrope geneesmiddelen en de bredere psychische nood van jongere generaties aan te pakken, is een structurele investering in geestelijke gezondheidseducatie nodig, te beginnen vanaf de middelbare school: het introduceren van cursussen emotionele geletterdheid, stressmanagement en drugsvoorlichting kan leerlingen helpen hun stemmingen te herkennen en correct om hulp te vragen. En leerlingen – volgens gegevens van Almadiploma – zouden bereid zijn om dit soort onderwerpen in de klas te bespreken : 56% van hen gaf aan geïnteresseerd te zijn in het praten over psychologisch welzijn en 51% over stressmanagement en verandering. Ook hier is er een genderverschil: bijna 20% meer meisjes zijn voorstander dan hun leeftijdsgenoten.
Een centrale rol is ook weggelegd voor psychologische helpdesks op scholen , die stabiel, toegankelijk en goed gecommuniceerd moeten zijn. De maatregelen die na de pandemie zijn genomen, hebben bijgedragen aan de verspreiding van dit soort diensten, die inmiddels bijna 70% van de Italiaanse scholen bestrijken. De afgelopen jaren is het aantal helpdesks echter teruggelopen tot ongeveer 2.500-3.000, ongeveer de helft.
Om deze situatie aan te pakken, werd in de begrotingswet van 2025 voor het eerst een Nationaal Fonds voor psychologische ondersteuning in scholen opgericht: 10 miljoen euro voor 2025 en 18,5 miljoen euro per jaar vanaf 2026. Dit vormt een belangrijk keerpunt: schoolpsychologie wordt een structureel onderdeel van het onderwijssysteem, niet langer gebonden aan tijdelijke projecten of lokale initiatieven. Een belangrijke eerste stap, die echter continuïteit vereist.
Luce
