Het Circus Maximus, steeds smeriger en misbruikt. Zo gaat een beschaving ten onder.

Als ik aan het Circus Maximus denk, trekt mijn mond dezelfde grimas: het grootste Romeinse monument, steeds meer verwaarloosd en misbruikt: een angstaanjagend contrast met het prachtige en grandioze paleis dat nog steeds schittert op de Palatijn . Ik begrijp dat we ons in de uiterste fase van het verval van onze lange keten van beschaving bevinden – we zijn duidelijk uitgeput –, maar zo'n lelijkheid om betaalde circusartiesten aan particulieren te geven, die de verwachte decibels overschrijden, is ook de Grootste Ondeugd: verder kunnen we niet gaan.

Allereerst moet het Circus worden opgegraven, getoond en verteld: niemand in Europa zou dit vermijden, maar wij zijn bijzonder! Zelfs als we niet van plan zijn het op te graven, zouden de trappen, de carceres en de spina op zijn minst moeten worden gesuggereerd door verschillende soorten planten, met twee zeer hoge cipressen die de twee verplaatste obelisken symboliseren. Ja, een plek waar je kunt wandelen, paardrijden of fietsen en in sublieme en geurige stilte kunt zitten – in plaats van in het lelijke oorverdovende lawaai of in de betreurenswaardige resten van eerdere initiatieven.

Vanuit het Circus kunt u de – nu onbekende – kerk van Anastasia, de zuster van Constantijn, bewonderen: de Palatijnse kapel waar Kerstmis voor het eerst werd gevierd op 25 december, de dag van de wedergeboorte van de heidense zon. Deze rust op het balkon van het huis van Augustus, vanwaar de eerste prins de Romeinse circussen gadesloeg: allemaal gratis, of liever gezegd met geschenken... Precies daar onthullen het vooruitstrevende parkbeheer samen met de archeologische Sapienza de voorgevel van het paleis van Augustus, dat eindelijk de eerste, meest verborgen en glinsterende geheimen van de Lupercal live onthult: de heilige bron en grot van Faunus, waar Romulus werd gered door een specht, een wolvin en Acca Larentia, de vrouw van de varkenshoeder Fustulus. We bevinden ons in het oudste en meest betekenisvolle hart van Rome, waar Rome en zijn vorstendom werden gesticht. Verder naar het oosten valt het immense paleis “Augustiano” op, de verboden stad van waaruit de wereld werd geregeerd tussen Nero en het einde van het West-Romeinse Rijk, en waarvan de oorsprong nu begint te worden ontdekt (ik schreef er onlangs over in de Corriere della Sera).

Aan de westkant ligt het zeer trieste maar centrale blok Santa Maria in Cosmedin, dat volledig gereserveerd had moeten zijn voor het Museum van de Stad Rome, maar dat in plaats daarvan een wirwar van oneigenlijk gebruik, leegstand en verwaarlozing is gebleven. Het roept bij mij de enige uitdrukking op die dieren niet kennen, omdat het fundamenteel moreel is: blozen! Ten slotte staat vóór de Palatijn de Aventijn, met de zeer belangrijke tempel van Ceres – dierbaar voor het plebs – die nooit is geïdentificeerd en die misschien onder de rozen rust.

Ik stel me het Circus voor als het complete tegenovergestelde: een open en schaduwrijke plek waar je je lichaam weer kunt bewegen, je emoties, gevoelens en intellect tot rust kunt brengen en kunt mediteren terwijl je – weten we nog wel wat het is? – contempleert tegenover het meest illustere verleden, de afgrondelijke onwetendheid waarin we – elke school vernietigd – na drieduizend jaar van grote beschavingen zijn vervallen. De waarheid is dat de democratie in gevaar is onder seculiere en opkomende autocratieën , dat de humanistische cultuur dood is (hoe vaak mensen er ook over kletsen) – allemaal knielend voor de Mammon van de technologie – en dat we in plaats van vreugde geleidelijk aan hectische verlangens en kwellende ongelukkigheid hebben ontwikkeld. Onlangs is er een nieuwe paus benoemd, die vanuit het "keizerlijke" paleis waar hij is teruggekeerd om te wonen uitkijkt over de enige erfgenaam van het Circus Maximus: de omarmende Piazza San Pietro. Maar zelfs aan deze kant van de Tiber is er zo snel mogelijk een leider nodig in plaats van een volgeling . Dit zegt een burger die op deze burgemeester heeft gestemd. De dictatuur heeft de geschiedenis verkracht en geneest haar nog steeds op haar eigen manier. De democratie heeft haar verlaten, aangetrokken door de ontbinding van zichzelf, een narcist te midden van andere narcisten die het ego spiegelen aan het water waarin ze dreigen te verdrinken.

Meer over deze onderwerpen: