Italiaanse musea tussen bezoekersexplosie en digitale vertraging: de uitdaging van AI
Terwijl in Italië musea, monumenten en archeologische gebieden (MMAA) in 2024 een gemiddelde bezoekersgroei van 7% en een ticketverkoop van 6% noteren, blijft het aandeel instellingen dat investeert in technologie en digitale innovatie stabiel. Dit zijn enkele resultaten van het onderzoek van het Digital Innovation Observatory for Culture van de Polytechnische Universiteit van Milaan , gepresenteerd tijdens de conferentie "Alea IActa est. Cultuur en digitaal, er is geen weg terug", uitgevoerd tussen februari en april 2025 onder een steekproef van 436 culturele instellingen. De doelstellingen van de analyse omvatten het detecteren van investeringen in digitale innovatie, de implementatie van gebruikte tools voor kunstmatige intelligentie (AI), de mate van digitalisering van collecties en toegankelijkheid, de analyse van bezoekersgedrag en het huidige en toekomstige verdienmodel.
57% van de MMAA's (steekproef van 390) is van plan om in de komende drie jaar te investeren in kunstmatige intelligentie, verdeeld over 37% in het verbeteren van de bezoekerservaring, 24% in marketing en communicatie, 23% in de ontwikkeling van culturele producten en diensten, 14% in archiefinnovatie. Het glas kan halfvol of halfleeg worden gezien, dus als aan de ene kant meer dan de helft van de Italiaanse musea, monumenten en archeologische gebieden een neiging hebben tot digitale innovatie, is er aan de andere kant een groot deel, gelijk aan bijna de helft, dat nog geen besef heeft van hoe belangrijk het gebruik van AI is. Om verandering te beheren, is het niet voldoende om je alleen bewust te zijn van de kansen en risico's, maar moet je een extra inspanning leveren, dat wil zeggen, de organisatorische voorwaarden creëren en de juiste vaardigheden verwerven. Sterker nog, van de kritieke problemen die worden ondervonden bij de invoering van AI, vindt 55% het gebrek aan specifieke vaardigheden, 32% de beperkingen van bestaande infrastructuren, terwijl 29% antwoordt dat de hoge kosten van technologische implementatie een last zijn. 13% geeft aan dat de weerstand tegen verandering voortkomt uit personeel of de complexiteit van het beheer van privacy en data, terwijl slechts 9% het juiste dataformaat als een belangrijk probleem en een belemmering voor innovatie beschouwt.
AI zal efficiëntie brengen in operationele activiteiten en processen en de toegankelijkheid bevorderen
Het laatste onderzoek is verrassend, en niet zonder reden, aangezien de kwaliteit van de data die voortvloeit uit internationale standaarden die het onderhoud en de interoperabiliteit ervan garanderen, essentieel is voor een technologie als kunstmatige intelligentie, en niet alleen om de kritieke problemen van vooringenomenheid en nepnieuws te overwinnen. Het is daarom gepast om interne vaardigheden te ontwikkelen om op elk organisatieniveau met technologie te kunnen werken en hybride figuren zoals digitale humanisten te introduceren in culturele instellingen die weten hoe ze moeten communiceren en samenwerken met technologische partners. De gegevens over het bedrijfsmodel van culturele instellingen, en met name van MMAA, zijn belangrijk. In 2024 zullen de ticketinkomsten stijgen en 34% van het totaal uitmaken (33% in 2023), de publieke financiering zal licht dalen van 40% naar 38%, de private financiering zal stabiel blijven op 17% en de overige inkomsten op 4%, waarbij deze laatste ook de inkomsten uit digitale diensten omvat.
Verdeling van de totale inkomsten naar herkomst
De uitdaging is dan ook om de inkomsten te diversifiëren en alternatieve bronnen te ontwikkelen in het tijdperk van digitalisering. "We hebben onszelf een vraag gesteld die wij cruciaal achten: kan de overdracht van beelden, in een tijdperk waarin zoveel is geïnvesteerd in de digitalisering van cultureel erfgoed, werkelijk een belangrijke bron van inkomsten vormen voor musea en instellingen? Naar onze mening is het antwoord nee", legt Eleonora Lorenzini , directeur van het Observatorium, uit. "Het open access-model wint internationaal steeds meer terrein, met het oog op een grotere toegankelijkheid en het delen van cultuur. 70% van de musea, monumenten en archeologische vindplaatsen biedt beelden gratis aan. En van degenen die ze nog steeds tegen betaling verkopen, geeft 61% aan dat hun jaarlijkse omzet minder dan 500,00 euro bedraagt." Het is dan ook logisch om je af te vragen of het spel de moeite waard is, aangezien de beheerskosten vaak niet hoger zijn dan de inkomsten. Digitale diensten vormen het zwakke punt, aangezien slechts 41% van de ondervraagden een audiogids aanbiedt en voor 71% is deze gratis of inbegrepen in de ticketprijs, terwijl slechts 29% een verhoging van de ticketprijs vereist; Slechts 31% biedt een app aan, waarvan 92% gratis is of bij het toegangskaartje is inbegrepen. Voor de overige 8% moet apart worden betaald. Slechts 20% van de respondenten biedt VR- of AR-ervaringen aan en deze zijn meestal gratis of bij de ticketprijs inbegrepen.
"Kunstmatige intelligentie kan een geweldige kans bieden voor transformatie in de culturele sector: het herdefinieert niet alleen interne processen en manieren om ervan te genieten, maar opent ook compleet nieuwe scenario's voor erfgoedbehoud en publieke participatie, en opent de mogelijkheid voor nieuwe culturele managementmodellen die duurzaam zijn en gericht op het genereren van impact", legt Deborah Agostino , onderzoeksdirecteur van het Observatorium, uit. Wat nodig is, is een systemische visie om de kansen te grijpen die kunstmatige intelligentie biedt, en met name generatieve intelligentie. Deze laatste kan de manier waarop cultuurprofessionals werken en hun publiek betrekken, transformeren. Maar om het echt een nuttig instrument te laten worden, zijn visie, vaardigheden en een serieuze discussie over de ethische, juridische en economische implicaties nodig. Zonder een duidelijke datastrategie dreigt AI echter slechts een belofte te blijven. Volgens Fabio Viola, gamedesigner en oprichter van Tuomuseo: "Tools zoals Runway, Suno, HeyGen en ChatGPT, die zich richten op conservering, catalogisering en valorisatie, ontstaan enerzijds met angst voor iets nieuws dat culturele beroepen radicaal zou kunnen veranderen, maar ook met veel enthousiasme voor de mogelijkheden die AI biedt, met name aan kleine en middelgrote instellingen die voortdurend kampen met een gebrek aan personeel en budgetten. We kunnen ons musea voorstellen die persoonlijk met elke bezoeker communiceren door gepersonaliseerde routes voor te stellen, theaters die hun verhalen in realtime aanpassen aan de emoties van het publiek en historische archieven die tot leven komen via interactieve avatars dankzij de automatische generatie van meeslepende verhalen." De Italiaanse cultuur staat aan de vooravond van een nieuwe historische revolutie, waarin AI niet alleen een technisch hulpmiddel is, maar ook een sleutel tot radicale transformatie van culturele processen en projecten, zowel binnen als buiten culturele organisaties.
De waarde die voortvloeit uit de marketing van ervaringsgerichte tools kan anders zijn
Om deze uitdaging aan te gaan, stelt het Ministerie van Cultuur, via de Digitale Bibliotheek, Ecomic voor, een Digitaal Ecosysteem voor Cultuur, een gedistribueerde collaboratieve omgeving ter ondersteuning van de digitale transformatie van de culturele sector. Gefinancierd met PNRR-middelen, biedt het systeem technologieën en diensten die ontworpen zijn om alle actoren in het culturele ecosysteem – van service designers tot managers en exploitanten – te ondersteunen bij het ontwikkelen van effectieve en inclusieve digitale oplossingen. Deze oplossingen zijn gericht op een breed publiek: burgers, professionals, wetenschappers, docenten en iedereen die geïnteresseerd is. Het doel is om niet alleen culturele waarde te genereren, maar ook sociale en economische waarde. Het ecosysteem omvat het DPaaS-laboratoriumplatform, Data Product as a Service, ontworpen om innovatieve software te creëren op basis van culturele data en diensten te leveren die toegevoegde waarde genereren, voor tentoonstellingen, educatieve, redactionele of commerciële doeleinden, door middel van co-design en co-creatie. Onder de ontvangers bevinden zich bedrijven, universiteiten, lokale overheden en musea, die hopelijk de ideale omgeving vinden om hun dataproducten (producten afgeleid van data) te exposeren in een openbare catalogus met de mogelijkheid om commerciële kansen te activeren op basis van verschillende bedrijfsmodellen. En zo is, zoals de titel van de conferentie “Alea IActa est” al aangeeft, het lot geworpen, heeft de Italiaanse cultuur de digitale Rubicon overgestoken – of bijna – en is er geen weg meer terug.
Nieuws en inzichten over politieke, economische en financiële gebeurtenissen.
Aanmelden
ilsole24ore
