De gevaren van cultureel 'nimodisme'
Accepteren is je met waardigheid aanpassen;
Opstappen is stoppen met geloven in de mogelijkheid
Victor Frankl
Woorden hebben een immense kracht; ze vormen ons psychologisch en cultureel, zowel de woorden die ons beïnvloeden als de woorden die onopgemerkt blijven omdat ze deel uitmaken van ons dagelijks leven. Ze infiltreren onze gesprekken, onze beslissingen, onze stiltes. Ze bepalen hoe we de wereld zien en hoe we over onszelf denken. Soms is één enkel woord, onbewust herhaald, genoeg om een tijdperk, een cultuur of een collectieve houding te definiëren.
In die zin zijn er weinig zo veelzeggend als het Mexicaanse "nee, nee", een kernonderdeel van ons denken en voelen, eerder geneigd tot berusting dan tot redelijke acceptatie, en altijd toepasbaar wanneer iets frustrerends, irritants, aanstootgevends, gevaarlijks, onrechtvaardigs en zelfs kwetsends begint te bezinken totdat het normaal wordt. Het is een fatalistisch amen, een ontmoedigend "dan zij het zo."
"Ni modo" lijkt op het eerste gezicht een geruststellende uitdrukking. Gebaseerd op de volkswijsheid nodigt het ons uit te accepteren wat we niet kunnen veranderen. En inderdaad, er zijn situaties waarin het gebruik ervan gezond, zelfs noodzakelijk is; bijvoorbeeld in het geval van onherstelbare verliezen. In deze gevallen is "ni modo" een manier om te stoppen met vechten tegen de realiteit en om menselijke grenzen te omarmen. Maar er zijn andere, meer voorkomende en zeer gevaarlijke momenten waarop "ni modo" een nimodisme wordt: een manier om verantwoordelijkheid en conflict te ontlopen, of om tegenslag te accepteren met aangeleerde onverschilligheid.
Wanneer je geconfronteerd wordt met geweld, sociaal onrecht, censuur, onderdrukking, cynisme, discriminatie en schending van rechten, ongeacht waar of wie het vandaan komt, is "no way" de meest kostbare manier van leven, zowel persoonlijk als collectief. De prijs die je ervoor betaalt, is middelmatigheid, onderontwikkeling en armoede.
Het "no way" dat een nimode is geworden, is een verhaal van hulpeloosheid, van een gebrek aan alternatieven. In persoonlijke verhalen horen we het voortdurend, expliciet of impliciet: "no way, zo ben ik opgevoed"; "no way, ik heb deze partner"; "no way, ik ben te oud om te veranderen." Elk van deze zinnen draagt een niet-ervaren verdriet met zich mee, een verlangen dat te vroeg is opgeborgen, een recht dat is opgegeven, een grens die niet is getrokken, maar bovenal zelfverlating. Hetzelfde gebeurt in de collectieve dimensie.
Het zorgwekkende is niet dat "nee" één keer gezegd wordt, maar dat het van daaruit geleefd wordt. Dat persoonlijke en collectieve verhalen worden opgebouwd vanuit een stem van berusting, een stem die niet twijfelt, een stem die zichzelf niet toestaat zich iets anders voor te stellen. Want dat doodt de hoop, en zonder hoop is er geen plan, en zonder plan is het leven leeg.
Maar elke "no way" kan een deur zijn om te onderzoeken of je het onvermijdelijke accepteert of het mogelijke opgeeft: is dit echt hopeloos, of heb ik gewoon geleerd te geloven dat het de moeite niet waard is? Beschermt deze "no way" me of sluit het me af?
Het gaat er niet om de uitdrukking uit je vocabulaire te schrappen, maar om hem bewust te gebruiken en onderscheid te maken tussen verstandige acceptatie en voorbarige, bittere berusting. Het verschil kennen is een daad van emotionele en maatschappelijke volwassenheid. Achter de berustende 'nee' schuilen angst en pijn, maar alle angsten verdwijnen wanneer ze onder ogen worden gezien, en pijn geneest wanneer ze wordt geaccepteerd.
Voordat we een 'no-brainer' bedenken, moeten we onszelf afvragen: 'Wat kunnen we nu doen?' Deze kleine semantische rebellie kan het begin zijn van een nieuwe, proactieve manier van leven in de wereld. Leven gaat niet alleen over aanpassen; het gaat ook over verbeelden, weerstand bieden en bouwen. Telkens wanneer we dat vergeten, profiteert iemand anders van de berusting van anderen.
Dus de volgende keer dat je "nee" zegt, luister dan goed. Misschien is er een gesprek gaande, of een actie waarvoor je jezelf geen toestemming hebt gegeven. Onthoud dat sommige nederlagen de moeite waard zijn, terwijl het alternatief een verpletterende berusting is.
@F_DeLasFuentes
24-horas
