Licht en architectuur: kunst die de kathedraal van Vitoria opnieuw vormgeeft

Stedelijke lichtkunst beleeft een ongekende bloei. De visuele impact is direct en vaak overweldigend. Daarmee is het een van de artistieke uitingen die technologie en zintuiglijke experimenten het beste combineert. Het stelt ons in staat stedelijke ruimtes opnieuw te ontdekken en ze om te vormen tot scenario's voor nieuwe verhalen en herinterpretaties. Het is echter van kortstondige aard. Het blijft niet lang zitten en laat geen zichtbaar spoor achter. Het maakt je enthousiast en het verdwijnt weer. Geen enkele video of foto kan de intensiteit van zijn live-uitstraling volledig vastleggen. Op enkele uitzonderingen na.

Tot deze uitzonderlijke werken behoort het werk van de Catalaanse ontwerper en maker Josep Poblet (Vila-seca, 1994), een van de opkomende stemmen op het gebied van lichtfestivals sinds hij op Llum Barcelona 2024 op het toneel verscheen met zijn Lux Domus , een sober, introspectief en reflectief werk dat onlangs zijn hoogtepunt bereikte in de kathedraal van Vitoria, tijdens het Umbra Festival.

Het festival draaide om het motto Kunst is Vrede , een uitgangspunt waar 40 kunstenaars uit verschillende delen van de wereld, waaronder Australië, Korea, Argentinië, Italië, Frankrijk en Nederland, over hebben nagedacht en anderen over hebben laten nadenken. Lux Domus, het eerste grote solowerk van Josep Poblet, was daar één van. De grootste uitdaging was om het werk te laten plaatsvinden in een omgeving als de kathedraal van Vitoria, de op één na grootste kerk van Spanje. Het werk is een lichtinstallatie die een gevoel van contemplatie en spiritualiteit oproept, in een soort introspectieve reis die ieder mens alleen maakt. De sleutel ligt in de Fresnel-lenzen, die de optische illusie creëren van licht dat omhoog buigt in de vorm van bogen, zoals in een gotische kathedraal. “Het is een zeldzaam effect in de natuur en ik wilde dat mensen iets anders zouden voelen als ze binnenkwamen. “Ik wilde verrassen zonder te overweldigen”, legt Poblet uit, die duidelijk de intentie heeft om zich te onderscheiden van de meest spectaculaire voorstellen.

Lichteffect De lenzen creëren de optische illusie dat het licht in de vorm van bogen omhoog buigt.

De oorspronkelijke inspiratie voor Lux Domus komt uit zijn jeugd, toen hij vaak in de geboorteplaats van zijn moeder, Pont de Suert, kwam en daar de kleine plaatselijke kerk binnenliep: "Ik wilde dat gevoel van architectuur creëren dat je omhult en beschermt", legt hij uit. Een herinnering die als een rode draad door zijn werk loopt sinds hij een kind was en die op de een of andere manier een groot deel van zijn werk ondersteunt. Want juist zijn jeugd heeft zijn latere toewijding bepaald.

En zijn professionele pad is absoluut niet lineair. Zijn beginjaren waren verbonden aan de studies Economie en Muziek – hij is een goede violist – maar zijn leven nam in de Verenigde Staten een onverwachte wending. “Ik was 24 jaar oud en het was alsof er een 'klik' was; Iets deed mij beseffen dat ik mijn leven wilde wijden aan iets dat mij werkelijk vervulling zou geven.” Een moment van vitale helderheid dat hem weer in contact bracht met zijn kindertijd, met de vele uren die hij als kind besteedde aan bouwen, creëren en spelen met materialen. Deze ontdekking bracht hem ertoe om een ​​masteropleiding Productontwerp te volgen aan Elisava, de School voor Ontwerp en Techniek in Barcelona.

Vervolgens ging hij aan de slag in de ontwerpstudio van Jordi Canudas, waar hij een ambacht leerde dat voornamelijk uit handmatige technieken bestond. Hij werkte met prototypes en ontwikkelde verlichtingsstructuren vanaf de basis, zonder zich te laten meeslepen door de extreme technologie die de sector domineert. “Wij richten ons op de essentie, op de materialen en op het licht zelf, zonder te verdwalen in geavanceerde technologie”, legt hij uit. Een filosofie die hij later zou overbrengen op Lux Domus .

Terwijl veel voorstellen zich richten op visuele spektakels en kleurexplosies, streeft Lux Domus naar het tegenovergestelde: stilte, rust en contemplatie. De zachte verlichting en de gebogen vormen nodigen bezoekers uit om op de grond te gaan zitten, even stil te staan ​​en de sfeer in zich op te nemen. “Ik vind het fijn als mensen het rustig aan doen, binnenkomen en blijven, de ruimte inademen. "Sommige mensen lagen op de grond, anderen sloten hun ogen", zegt hij.

Het volgende project van Josep Poblet is een eerbetoon aan de boerenbevolking van Camp de Tarragona

Achter de magie van Lux Domus zitten ook cijfers: 36 LED-lichtpunten, elk omgeven door acht Fresnel-lenzen, die samen een totaal van 288 lenzen vormen die de optische illusie creëren. De ontwerper maakte elk stuk met de hand, een proces dat twee maanden duurde en waarbij hij 10 tot 12 uur per dag werkte. “Het waren twee zeer intensieve maanden, vol herhaling, maar ook zeer de moeite waard. “Er is iets speciaals aan het werken met hout”, zegt hij.

Zijn werk reisde van Barcelona naar Frankrijk, naar de Biënnale voor Kunst en Licht in Aix-en-Provence en later naar Vitoria. Hij bereidt zich ook voor op andere festivals. Hoewel hij ook miniatuurprojecten heeft, zoals designlampen, is zijn grote droom om nog een grote installatie te realiseren. Een installatie die op menselijke schaal de baan van de zon over een Catalaanse boerderij voorstelt, geïnspireerd op het plattelandsleven van zijn grootouders, dat diepgeworteld is in de hele familie. Het licht simuleert het verstrijken van de uren in slechts tien minuten en de schaduwen van de bomen en het huis bewegen voor de ogen van de toeschouwer. “Het is een eerbetoon aan de boerenwereld van Camp de Tarragona die aan het verdwijnen is. “Mijn grootvader deed alles op het land en ik wilde die dagelijkse routine van zonsopgang tot zonsondergang vastleggen”, legt hij opgewonden uit.

Als alles goed gaat, kan dit werk het daglicht zien op een aankomend festival, waar nog steeds de laatste hand aan wordt gelegd. “Het is een heel ambitieus project, maar ik ben er heel enthousiast over. Het idee is om het verstrijken van de tijd versneld waar te nemen, zodat de kijker voelt hoe licht het leven op het platteland vormgeeft", legt hij uit.

Lees ook Llum BCN vult de straten van Poblenou met zijn spectaculaire installaties Ignacio Orovio

Ondertussen gaat zijn leven door, zoals hij zelf zegt, “als een boot die voortdurend wordt leeggepompt.” “Het is hard werken, je weet nooit wat er volgend jaar gebeurt. Je moet voortdurend nieuwe projecten genereren, nieuwe voorstellen doen en nieuwe dingen doen. “Maar het is ook heel verrijkend”, analyseert hij. Net als veel andere makers combineert Josep Poblet zijn projecten met lesgeven. Hij geeft les aan de Escola Superior de Disseny (ESDi) in Sabadell en aan het Europees Instituut voor Design in Barcelona. Een evenwicht dat zeker kwetsbaar en vermoeiend is, zoals hij zelf toegeeft, maar dat hem in staat stelt om door te gaan met een baan die hem tenminste licht geeft.