Op het podium wordt de impact van de aanvallen op Hiroshima en Nagasaki 80 jaar geleden belicht.

Daniel López Aguilar

La Jornada krant, zaterdag 19 juli 2025, p. 5

Volgende maand is het 80 jaar geleden dat de bombardementen op de Japanse steden Hiroshima en Nagasaki plaatsvonden, respectievelijk op 6 en 9 augustus 1945.

Deze catastrofe, die een onuitwisbare stempel op de menselijke geschiedenis heeft gedrukt, wordt opgeroepen in Paper Girls and Boys, een productie die met behulp van poppen- en objecttheater op gevoelige wijze de nasleep van deze aanslagen verkent.

De voorstellingen beginnen vandaag in de Xavier Villaurrutia-zaal van het Centro Cultural del Bosque (CCB). Het verhaal draait om Masaki, een oudere hibakusha – de Japanse term voor overlevenden van een nucleaire aanval – die besluit de stilte te doorbreken en herinneringen op te halen aan zijn jeugd met zijn vriend Kazumi.

In een interview met La Jornada zei toneelschrijfster Luisa Aguilar, die ook samen met Adolfo García regisseert: “Ik hoorde over het verhaal van Sadako en de duizend papierkraanvogels, dat mij diep raakte vanwege de gevoeligheid ervan en de boodschap van hoop te midden van de tragedie.

Vanaf dat moment wist ik dat ik het moest vertellen, ook al wist ik nog niet precies hoe ik dat moest doen.

Omdat Aguilar en García zich ervan bewust zijn dat oorlog een complex onderwerp is voor kinderen en jongeren, kozen ze voor metaforen als vertelbron.

De montage is gebaseerd op het spel Steen, Papier, Schaar, waarbij in dit geval de stenen macht vertegenwoordigen; de schaar de strijdkrachten; en het papier de kwetsbaren. Deze codering vertelt het conflict vanuit een zintuiglijk en abstract perspectief, en doet meer een beroep op het denken dan op de letterlijkheid.

We wilden communiceren door middel van spel, metaforen en humor, en toch een sprankje hoop aan het einde behouden , voegde Aguilar (Asturië, Spanje, 1974) toe.

Om dit te bereiken, maakt het voorstel gebruik van traditionele Japanse technieken zoals bunraku. Hiermee wordt Masaki gemanipuleerd, een pop die op het podium met stukjes papier in real time in elkaar wordt gezet.

De voorstelling wordt verrijkt met visuele elementen zoals live inkttekeningen, kirigami (de Japanse kunst van het live papiersnijden) en verlichte papieren figuren. Al deze elementen sluiten aan bij de Japanse esthetiek en creëren een ontroerende ervaring van verlies en hoop.

Het onderzoeksproces was rigoureus. Luisa Aguilar bestudeerde genbaku bungaku, literatuur gericht op de nasleep van de atoombom, en bestudeerde getuigenissen van overlevenden, gedichten, documentaires, interviews en tekeningen.

Mijn bedoeling was om de diepte in te gaan, oppervlakkigheden te vermijden en respect te tonen voor degenen die de horror hebben meegemaakt , legde ze uit. De intensiteit van het materiaal bracht haar er soms toe om even te pauzeren, maar ook om zich te concentreren op persoonlijke verhalen die de tragedie humaniseren.

Masaki vertegenwoordigt niet één individu, maar degenen die ervoor hebben gekozen het onuitsprekelijke te vertellen. Haar stem verenigt vele anderen, die door angst of stigma het zwijgen zijn opgelegd.

Om over oorlog te praten, moet je eerst over vrede praten; om over horror te praten, moet je schoonheid laten zien; en om over lijden te praten, moet je humor vinden , aldus de toneelschrijver.

Een belangrijke drijfveer was de lezing die Yasuaki Yamashita gaf in Mexico-Stad, waar ze tijdens het creatieve proces aanwezig waren. Als overlevende van de nucleaire aanval riep Yamashita op tot een stem tegen atoomwapens en herinnerde ze iedereen eraan dat een kleine actie een grote impact kan hebben .

Dat idee vormde de basis voor het project en leidde tot het idee van theater als een ruimte om bewustzijn te creëren en herinneringen levend te houden.

Het dramatische voorstel is onderdeel van Mondomeraki, een groep opgericht in 2017 door Luisa Aguilar en Adolfo García, wiens naam letterlijk "kunst maken met de ziel en vrij van het overbodige " betekent. Sindsdien heeft het duo een esthetiek ontwikkeld die zich inzet voor ethiek, symboliek en gevoeligheid.

Het presenteren van zo'n delicaat onderwerp aan kinderen bracht aanzienlijke uitdagingen met zich mee, zoals het vinden van de juiste balans tussen eerlijkheid en zorgzaamheid. We wilden dat het verhaal de gevoelige snaar raakte zonder wonden te openen. Het moest diepgang hebben, maar ook troost bieden. Daarom is het einde luchtig , benadrukte de actrice.

Beide kunstenaars, Aguilar en García, fungeren als manipulatoren en vertellers. Ze versterken de band met het publiek en scheppen een universum waarin poppen, papier en stilte evenveel spreken als woorden.

Het doel van de voorstelling is om vragen te stellen, niet om definitieve antwoorden te bieden. Iedereen wordt uitgenodigd om zijn of haar eigen reflectie te construeren op conflict, geweld en de hoop op een andere wereld. "Ik vertrouw op kinderen en hun vermogen om zich andere toekomsten voor te stellen ", concludeerde de Spaanse toneelschrijver.

De Paper Girls and Boys treden op zaterdag en zondag om 13.00 uur op in het Xavier Villaurrutia theater in het CCB (Reforma en Campo Marte). Kaartjes kosten 80 pesos voor kinderen en 150 pesos voor volwassenen. Het seizoen eindigt op 14 september.

Omar González Morales

La Jornada krant, zaterdag 19 juli 2025, p. 5

Het toneelstuk "Ojitos" van het in Queretaro gevestigde gezelschap Ojitos Teatro is een reflectie op geweld en gedwongen verdwijningen. Het doel is om wonden met tederheid te beroeren , aldus toneelschrijfster Kali Cano, de maker van het stuk en getuige van de pijn die gedwongen verdwijningen veroorzaken.

In een interview met La Jornada sprak de actrice en tegenspeler van het toneelstuk over het belang van empathie in het licht van het toenemende geweld in Mexico en de wereld.

Het idee ontstond in 2021; ik had toen al meegedaan aan verschillende toneelstukken over het thema van de verdwenenen, maar ik voelde dat er iets ontbrak. Ik waagde me aan het schrijven en herinnerde me een vreselijke situatie met een vriend die gelukkig levend werd teruggevonden. Ik wilde een verhaal creëren dat hoop en wilskracht zou inspireren voor degenen die vechten ter nagedachtenis aan hen die er niet meer zijn , aldus de kunstenaar.

Het toneelstuk vertelt het verhaal van Perla en China, twee dromerige zussen die dromen van avonturen over de hele wereld. Ze worden echter met de voeten getreden door het toenemende geweld in de stad waar ze wonen.

Na Perla's verdwijning begint haar zus samen met een groep zoekers aan een zoektocht door de stad. Ze worden daarbij geconfronteerd met bureaucratie en het gebrek aan empathie van de autoriteiten. Bovendien moeten ze hun herinneringen en hun grote verbondenheid reconstrueren.

Het werk gaat niet alleen over verdwijning, maar ook over de afwezigheid van dierbaren. Het gaat over het geweld dat gepaard gaat met het niet langer om ons heen hebben van de mensen van wie we houden en die we liefhebben, net als met de dood. We willen stilstaan bij eenzaamheid en pijn, maar ook bij de hoop die voortkomt uit de eenheid van de samenleving om elkaar te steunen , aldus Cano.

We wilden dat het werk een manier zou zijn om stil te staan bij afwezigheid en een eerbetoon aan de liefde die we voelen voor onze dierbaren , zei hij.

De cast bestaat uit Kali Cano (Perla), Yadira Bárcenas (China), Cointa Galindo (Lucero), een lid van een zoekgroep, en Mauricio Figueroa (de advocaat). De regie en het decorontwerp zijn van Jean Paul Carstensen.

Ojitos geeft vandaag en morgen twee voorstellingen om 19.00 en 18.00 uur in El 77 Centro Cultural Autogestivo (Abraham González 77, wijk Juárez). Kaartjes kosten 250 pesos in de voorverkoop en 300 pesos op de dag van de voorstelling. Ze zijn te koop aan de kassa of via het Boletópolis-platform.